Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Żyrardowie

Wirusowe zapalenia wątroby to grupa chorób wątroby, w których przebiegu dochodzi do jej uszkodzenia – powstania zmian zapalno-martwiczych, a ich czynnikami sprawczymi są wirusy. Najczęściej występują: wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C. Wirus zapalenia wątroby typu A powoduje jedynie ostre wirusowe zapalenie wątroby, a B i C także przewlekłe. Wirusowemu zapaleniu wątroby mogą nie towarzyszyć żadne objawy lub występują tylko niewielkie dolegliwości – zmęczenie, złe samopoczucie. Zauważalne objawy, takie jak żółtaczka obserwuje się tylko u części pacjentów. Aby zapobiegać tym chorobom należy przestrzegać zasad higieny, a w przypadku WZW A i B – także się szczepić.

Obecnie poznano sześć czynników wirusowych pierwotnie uszkadzających wątrobę, wszystkie mogą wywołać ostre zapalenie wątroby:

1. wirus zapalenia wątroby typu A (HAV)
2. wirus zapalenia wątroby typu B (HBV)
3. wirus zapalenia wątroby typu C (HCV)
4. wirus zapalenia wątroby typu D (HDV)
5. wirus zapalenia wątroby typu E (HEV)
6. wirus zapalenia wątroby typu G (HGV)

Spośród wirusów pierwotnie uszkadzających wątrobę, w Polsce najczęściej występują zakażenia HAV, HBV i HCV, natomiast zakażenia HEV i HDV są bardzo rzadkie. Wirusowe zapalenia wątroby mogą także wywoływać wirusy z rodziny Herpesviridae: cytomegalowirus (CMV), wirus Epsteina i Barr (EBV) i inne. Należy dodać, że wirus HDV ma wyjątkowe właściwości, ponieważ jego materiał genetyczny jest umieszczony w materiale „zapożyczonym” od wirusa HBV; zakażenie następuje jedynie jednocześnie z HBV lub jako nadkażenie HDV u osoby już zakażonej HBV.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) (HAV)

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest "chorobą brudu", pojawiającą się wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno-higieniczne. Mieszkańcy krajów biednych, gdzie występuje WZW A, zarażają się wirusem najczęściej we wczesnym dzieciństwie, kiedy objawy są łagodne. Natomiast podróżujący przebywający w tym środowisku, jeżeli zachorują jako dorośli, przechodzą tą chorobę o wiele ciężej.

Wirus przenosi się drogą pokarmową i często nazywany jest „chorobą brudnych rąk”. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się po 30 dniach od zakażenia i są nimi wymioty, ból brzucha, brak apetytu, zmęczenie, gorączka. Dodatkowo może dojść do zażółcenia skóry oraz twardówek oczu. Choroba może mieć przebieg dynamiczny. Skuteczną formą profilaktyki jest utrzymanie wysokiego standardu higieny oraz wykonywanie szczepień osobom pracującym w zakładach produkujących żywność, często podróżującym oraz tym, które wyruszają w podróż do krajów o obniżonym standardzie sanitarno-higienicznym.

Małe dzieci podczas choroby nie mają żółtaczki, ale stanowią główne źródło infekcji dla dorosłych, u których występują klasyczne objawy: nudności, wymioty, ciemne zabarwienie moczu i żółtaczka skóry i oczu.

Źródłem zakażenia jest człowiek wydalający wirusa z kałem, u którego wiremia trwa krótko. Niebezpieczne są osoby zakażone we wczesnym, bezobjawowym okresie choroby, kiedy same nie zdają sobie z tego sprawy.

Drogi zakażenia to droga pokarmowa poprzez zakażone przez kał chorego środki spożywcze i woda oraz rzadziej kontakt bezpośredni.

WZW B (HBV) - Wirusowe zapalenie wątroby typu B - główna przyczyna występowania raka wątroby

Wirus HBV, nazywany „cichą chorobą”, przenoszony jest przez zakażoną krew oraz wydzieliny tj. surowica, nasienie czy ślina. Jest on ok. 100 razy bardziej zakaźny niż HIV i jednocześnie bardziej odporny na czynniki środowiska i środki chemiczne. Nieleczony prowadzi do zapalenia wątroby, marskości, a w późniejszym stadium do raka. Zwykle objawy występują po 2-3 miesiącach, podczas których chorzy stanowią rezerwuar wirusa, będąc zagrożeniem dla innych. Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień ochronnych w latach 90-tych w Polsce problem zakażeń HBV co roku się zmniejsza. Dzięki nim populacja osób do 25 roku życia jest uodporniona na zakażenie tym wirusem.

Przewlekłe zapalenie wątroby typu B jest dziesiątą przyczyną zgonów na świecie; odpowiada również za 80% przypadków raka wątroby- w konsekwencji prawie połowa z nich umrze z powodu niewydolności lub raka wątroby. Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest najczęstszą przyczyną raka wątroby na świecie, stając się najczęstszym po tytoniu czynnikiem kancerogennym. Rak wątroby jest piątym, co do częstości występowania, rodzajem nowotworu u ludzi.

W Polce problem WZW typu B dotyczy ok. 1,5% społeczeństwa, czyli ok. 600 tys. osób. Chociaż, dzięki dobrze funkcjonującemu programowi szczepień, udało się znacznie ograniczyć liczbę nowych zakażeń, to wczesna diagnostyka zakażonych i dostęp do nowoczesnego leczenia przewlekłego WZW typu B wciąż wymagają poprawy.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV)

WZW C - wirusowe zapalenie wątroby typu C jest to choroba zakaźna wywołana wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Typową cechą zakażeń powodowanych przez wirusy hepatotropowe jest uszkodzenie miąższu wątroby, jednak zakażenie wirusem HCV w odróżnieniu od pozostałych przebiega w większości przypadków bez charakterystycznych objawów i może ujawnić się po wielu latach trwania w postaci marskości lub raka wątrobowokomórkowego.

We wczesnej fazie, która występuje od 2 tygodni do 6 miesięcy od zakażenia, może przebiegać gwałtownie - w postaci ostrego zapalenia wątroby. W ostrej postaci choroby objawy mogą być bardziej nasilone – najczęściej są to objawy dyspeptyczne, zmniejszenie masy ciała, powiększenie wątroby i śledziony, świąd skóry, zażółcenie białkówek, zażółcenie skóry. uczucie zmęczenia, nadmierna senność, depresja, rzadziej żółtaczka.

Niestety powyższe objawy występują jedynie u niewielkiej mniejszości zakażonych osób. Około 80% osób zakażonych nie dostrzega u siebie żadnych szczególnych objawów choroby. Dlatego choroba jest trudna do rozpoznania.

Jak może dojść do zakażenia wirusem HCV ?

Wirus HCV znajduje się we krwi i innych tkankach osoby zakażonej. Wirus może przenosić się na inne osoby bezpośrednio przez przetoczenie skażonej krwi lub pośrednio, poprzez wspólnie użytkowane przedmioty zanieczyszczone krwią. Warunkiem przeniesienia zakażenia na inną osobę jest naruszenie ciągłości tkanek (przekłucie lub obecność uszkodzenia skóry lub błony śluzowej), przez które wirus może dostać się do organizmu osoby zdrowej. Do zakażenia innej osoby dochodzi, gdy wirus HCV przedostanie się do krwi.

WZW - zapobieganie zakażeniu

Nieswoiste zapobieganie zakażeniom WZW A (HAV) to wysokie standardy higieniczne (sanitarne) środowiska, w tym zwyczaj częstego mycia rąk oraz higiena żywności. Najpewniejszą metodą ochrony są szczepienia ochronne z zastosowaniem zarejestrowanych w kraju szczepionek przeciwko HAV lub szczepionek skojarzonych przeciwko HAV i HBV. Szczepionki przeciwko HAV mają bardzo dużą skuteczność – ponad 90%.

Zapobieganie zakażeniom WZW B (HBV) i  WZW C (HCV) metodami nieswoistymi jest analogiczne jak w przypadku WZW A (HAV). Jest to rygorystyczne przestrzeganie zasad zapobiegania zakażeniom zakładowym w ochronie zdrowia i poza tego rodzaju placówkami (gabinety fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu) z zabezpieczaniem materiałów skażonych krwią lub innymi płynami ustrojowymi. Najskuteczniejszą metodą jest podanie szczepionki przeciwko HBV. Dotąd nie opracowano szczepionki przeciwko HCV.

Należy pamiętać, że w Polsce wszystkie noworodki oraz osoby z grup zwiększonego ryzyka na zakażenie są szczepione przeciwko HBV zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO).

Państwowa Inspekcja Sanitarna realizuje - program edukacyjny Podstępne WZW, który prowadzony jest nieprzerwanie od 2011 roku przez Fundację Gwiazda Nadziei. Program adresowany jest do uczniów klas I-III  w Szkołach Ponadpodstawowych oraz uczniów klas 7-8 w Szkołach Podstawowych.

Celem programu jest profilaktyka zakażeń wirusami HAV, HBV i HCV. Program uświadamia o odpowiedzialności za własne zachowania zdrowotne, oraz kształtuje postawy tolerancji i zrozumienia wobec osób zakażonych.

Cele szczegółowe programu:

• przekazanie wiedzy na temat ryzyka zakażeń HAV, HBV, HCV;
• uświadomienie zagrożeń i zasad profilaktyki w tym zakresie;
• pobudzenie do refleksji nad odpowiedzialnością w zakresie własnych zachowań zdrowotnych;
• kształtowanie postawy tolerancji i zrozumienia wobec osób zakażonych.

 Więcej:

 https://gwiazdanadziei.pl/aktualnosci/?e-filter-29a668d-category=wzw