Osoby z niepełnosprawnością słuchową w leczeniu psychiatrycznym
22.06.2021
Wśród osób z zaburzeniami psychicznymi znajdują się również pacjenci z dysfunkcją narządu słuchu, porozumiewające się przy pomocy języka migowego. Rzecznik Praw Pacjenta przeanalizował rozwiązania stosowane przez szpitale psychiatryczne dotyczące sposobów porozumiewania się osób z niepełnosprawnością słuchową z personelem medycznym podczas konsultacji i leczenia.
Z uzyskanych informacji wynika, że językiem migowym posługują się tylko niektóre osoby z personelu medycznego, pacjenci korzystają często z pomocy bliskich przy tłumaczeniu lub formy pisemnej. Są również podmioty medyczne, które zawierają umowy z tłumaczami języka migowego lub korzystają z komunikatorów on-line. W przypadku braku umowy/rodziny/personelu, tłumacz wzywany jest doraźnie. Szpitale nawiązują również współpracę z Polskim Związkiem Głuchych.
Wynik przeprowadzonej analizy oraz brak sygnałów ze strony pacjentów wskazuje, że pacjenci z niepełnosprawnością słuchową doświadczający kryzysu psychicznego mogą uzyskać pomoc w całej Polsce. Psychiatria jest jednak bardzo „delikatną” dziedziną medycyny. Istnieje ryzyko, że pacjenci chętniej skorzystają z pomocy rodziny przy tłumaczeniu, jeśli chorują np. kardiologicznie, niż jeśli problem jest natury psychicznej. Istnieje również obawa, że pacjenci z niepełnosprawnością słuchową rzadziej korzystają z pomocy lekarza psychiatry bądź psychologa, jeśli nie posługuje się on językiem migowym.
Rzecznik Praw Pacjenta zwrócił się w tej sprawie do Polskiego Związku Głuchych, który dostrzega podobne zagrożenia dla pacjentów z niepełnosprawnością słuchową doświadczających kryzysu psychicznego, a mianowicie możliwą izolację, wykluczenie i niepodejmowanie leczenia. Właściwym wydaje się być opracowanie standardów dotyczących opieki psychiatrycznej i psychologicznej dla osób z niepełnosprawnością słuchową, jak również specjalne przeszkolenie tłumaczy, którzy uczestniczyliby w procesie leczenia od początku do końca. Takie działanie pozwoliłoby na wypracowanie więzi pomiędzy lekarzem, pacjentem i tłumaczem. Z taką właśnie inicjatywą Rzecznik wystąpił do Pełnomocnika Rządu ds. osób niepełnosprawnych.
Pełnomocnik Rządu ds. osób niepełnosprawnych w pełni poparł stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta i przedstawił niektóre założenia przyjętej przez Radę Ministrów 16 lutego 2021 r. Strategii na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021 - 2030. Strategia stanowi implementację postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, gdzie poprzez ustanowienie ram całościowej polityki krajowej na rzecz osób niepełnosprawnych realizowany będzie główny cel strategiczny jakim jest włączenie osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami w życie społeczne i zawodowe. W ramach Strategii przewiduje się utworzenie systemu certyfikacji tłumaczy języka migowego oraz rozwój alternatywnych metod komunikowania się oraz planowane są działania mające na celu opracowanie i wdrożenie systemu zapewnienia adekwatnych do potrzeb oraz uwzględniających rozwój technologii środków wspierających komunikowanie się. W ramach działania instytucje publiczne otrzymają narzędzia umożliwiające im komunikowanie się z osobami o określonych rodzajach niepełnosprawności, tak aby mogły w sposób rzeczywisty i niedyskryminujący zrealizować sprawę lub mieć dostęp do informacji czy oferty.
Działania zaplanowane w ramach wdrażania Strategii mają posłużyć jako podstawa dla nowego systemu wsparcia osób niepełnosprawnych, który będzie oddziaływał na istotne obszary dla życia osób niepełnosprawnych takie jak niezależne życie czy zdrowie. Realizacja działań zawartych w ww. Strategii umożliwi osobom z niepełnosprawnościami niezależne życie i pełny udział we wszystkich jego sferach, w taki sposób, aby mogły funkcjonować w społeczeństwie na zasadzie równości z innymi osobami.