Co to jest HIV

HIV pochodzi od angielskiej nazwy Human Immunodeficiency Virus, czyli  ludzki wirus upośledzenia (niedoboru) odporności. U osoby zakażonej  wirus namnaża  się i niszczy układ odpornościowy, który po pewnym czasie przestaje chronić organizm przed infekcjami i chorobami. Zakażenie HIV nie daje charakterystycznych objawów, dlatego przez wiele lat można nie wiedzieć o tym, że uległo się zakażeniu. Można się o tym przekonać dopiero po wykonaniu  testu diagnostycznego w kierunku HIV.

Co to jest AIDS

AIDS to skrót od angielskich słów Acquired ImmunoDeficiency Syndrome, czyli zespół nabytego upośledzenia (niedoboru) odporności, który sprawia, że organizm nie jest w stanie bronić się przed infekcjami. Do rozwoju AIDS prowadzi nieleczone zakażenie HIV. AIDS to inaczej końcowy etap nieleczonego zakażenia HIV. To klinicznie wiele chorób (różne infekcje i choroby nowotworowe), które atakują osoby z obniżoną odpornością. Są to choroby wskaźnikowe, tzw. zakażenia oportunistyczne. „Opportunity” to w języku angielskim „okazja”. Tą okazją jest brak odporności, ponieważ wirus systematycznie niszczy komórki odpornościowe. AIDS występuje po wielu latach trwania nieleczonej infekcji HIV u osób, które przeważnie nie wiedzą o swoim zakażeniu.

W naszym kraju epidemia HIV jest obecna od 1985 r., kiedy to wykryto pierwszy przypadek zakażenia tym wirusem. Od tego czasu nieprzerwanie budowano spójną politykę państwa, opierając się na sprawdzonych standardach międzynarodowych i własnych doświadczenia. Polska jest zaliczana do krajów o niskiej prewalencji (występowaniu) HIV, w odróżnieniu od np. krajów za naszą wschodnią granicą. Świadczy to o skuteczności wieloletniej polityki państwa wobec problemu HIV.

Obecnie medycyna umożliwia wczesne wykrycie zakażenia i rozpoczęcie leczenia, co istotnie wpływa na poprawę jakości życia pacjenta i ograniczenie transmisji wirusa. Aktualnie stosowane w terapii leki hamują rozwój zakażenia HIV, aby nie doszło do zachorowania na AIDS. Włączanie leczenia ARV (terapia antyretrowirusowa) jak najwcześniej od momentu wykrycia zakażenia HIV jest traktowane również jako jeden z elementów profilaktyki farmakologicznej (TasP – Treatment as Prevention), ponieważ osoby skutecznie leczone z niewykrywalną wiremią nie zakażają innych podczas kontaktów seksualnych (zasada N=N Niewykrywalny=Niezakażający, z ang. U=U Undetectable=Untransmittable). Nie ma szczepionki na HIV, natomiast jest możliwość stosowania farmakologicznej profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP) minimalizującej ryzyko zakażenia HIV.

Mimo ogromnego postępu w medycynie i szerokiego dostępu do informacji, HIV pozostaje poważnym problemem zdrowia publicznego. Według danych UNAIDS pod koniec 2023 r. na świecie żyło około 39,9 milionów osób zakażonych HIV.

Jak podaje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH–Państwowy Instytut Badawczy ,w Polsce od początku epidemii (1985 r.) do 31 grudnia 2024 r. wykryto:

• 35 175  zakażeń HIV,
• 4 377 zachorowań na AIDS,

a 1 518 osób zmarło.

Najczęstsze powody zakażenia wirusem to znikoma wiedza na temat możliwych dróg zakażenia oraz brak odnoszenia ryzyka zakażenia do siebie, w myśl zasady, że zakażają się inni, a mnie problem HIV nie dotyczy.

Trzy główne drogi zakażenia

• Droga seksualna - kontakty seksualne (waginalne, analne, oralne) z penetracją oraz kontaktem z materiałem potencjalnie zakaźnym (sperma, prejakulat i wydzielina z pochwy) bez zastosowania zabezpieczenia (prezerwatywy) lub farmakologicznej profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP);
• Droga krwiopochodna - gdy krew zakażonej osoby trafi do naszego krwiobiegu, np. przez używanie tych samych igieł i strzykawek;
• Droga wertykalna – matka zakażona HIV może zakazić swoje dziecko w czasie ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią.

Co zwiększa Twoje ryzyko zakażenia:

• każda zmiana partnera seksualnego;
• inne choroby przenoszone drogą płciową np. kiła, rzeżączka, chlamydiozy;
• używanie alkoholu, narkotyków lub innych środków psychoaktywnych, które powodują utratę zdolności kontrolowania własnych zachowań.

U osoby zakażonej HIV, skutecznie leczonej antyretrowirusowo, uzyskuje się niewykrywalną testami wiremię (liczbę kopii wirusa we krwi), co praktycznie eliminuje ryzyko dalszego przenoszenia HIV drogą płciową (zasada N=N, czyli Niewykrywalny=Niezakażający). Osoby u których wiremia utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy na niewykrywalnym poziomie, nie zakażają innych osób drogą kontaktów seksualnych. Nie mogą być jednak dawcami krwi.

Zakażeniu HIV można zapobiec. Jeśli zdarzyła ci się sytuacja, podczas której wystąpiło ryzyko zakażenia, natychmiast zgłoś się do najbliższego szpitala zakaźnego. Takie sytuacje to m.in.:

• kontakt z krwią osoby zakażonej HIV, np. po zakłuciu nieznaną igłą;
• przemoc seksualna.

Wykaz placówek znajdziesz na stronie www.aids.gov.pl w zakładce Ekspozycja na HIV

Im szybciej przyjmiesz leki (najlepiej w ciągu 2 – 3 godzin po zdarzeniu), tym większą masz szansę na pozbycie się wirusa z organizmu i uniknięcie zakażenia. Po 48 godzinach jest już za późno na podanie leków.

Pamiętaj

• Zachowaj ostrożność, gdy ktoś się skaleczy;
• Zabiegi kosmetyczne i tatuaże wykonuj tylko u wykwalifikowanych osób, w sprawdzonych miejscach;
• Nie pożyczaj maszynki do golenia, szczoteczki do zębów i innych przyborów kosmetycznych;
• Jeśli używasz strzykawek i igieł – upewnij się, czy są sterylne;
• Unikaj przygodnych kontaktów seksualnych.

Pamiętaj! W czasach, gdy istnieje skuteczna terapia antyretrowirusowa, wiedza o drogach zakażenia HIV ratuje życie!

Nie zakazisz się HIV:

• mieszkając z osobą zakażoną;
• korzystając ze wspólnych talerzy, szklanek, sztućców;
• korzystając z tej samej łazienki (należy używać własnej szczoteczki do zębów i maszynki do golenia);
• korzystając ze wspólnej toalety;
• uprawiając sport, np. na basenie;
• przez kichnięcie czy kasłanie;
• przez ukąszenie komara (wirus w ciele komara ulega zniszczeniu);
• poprzez dotyk, czy pocałunki;
• poprzez pot, ślinę, łzy, mocz czy kał (jeśli nie ma domieszki krwi); • oddając krew (w Polsce używa się wyłącznie jednorazowego sprzętu);
• podczas kontaktów towarzyskich i zawodowych.

Więcej informacji uzyskasz dzwoniąc pod Telefon Zaufania HIV/AIDS (połączenie bezpłatne, czynny codziennie w godzinach 9.00 – 21.00):

• 800 888 448

Zobacz również:

• Krajowe Centrum ds. AIDS
• Lista punktów konsultacyjno-diagnostycznych jest dostępna w serwisie Krajowego Centrum ds. AIDS.