W Polsce transport lotniczy jest najszybciej rozwijającą się gałęzią transportu. Jest to konsekwencja wzrostu gospodarczego i związanego z nim wzrostu ogólnej mobilności społeczeństwa. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej nastąpił dynamiczny wzrost ruchu lotniczego na polskich lotniskach oraz w polskiej przestrzeni powietrznej. W związku z tym, konieczny był szybki rozwój portów lotniczych. W Polsce funkcjonuje obecnie 15 portów lotniczych: Lotnisko Chopina w Warszawie, Port Lotniczy Kraków-Balice, Port Lotniczy Gdańsk, Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice, Port Lotniczy Wrocław-Strachowice, Port Lotniczy Poznań-Ławica, Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka, Port Lotniczy Szczecin-Goleniów, Port Lotniczy Łódź, Port Lotniczy Bydgoszcz, Port Lotniczy Zielona Góra-Babimost, Port Lotniczy Warszawa-Modlin, Port Lotniczy Lublin, Port Lotniczy Olsztyn-Mazury oraz Port Lotniczy Warszawa-Radom.

W 2023 roku w polskich portach lotniczych obsłużono 52,2 mln pasażerów, a wiec o 6,5% więcej niż w 2019 roku i 27,4% więcej niż w 2022 r. Liczba operacji pasażerskich w 2023 roku wyniosła 379,8 tys. i była mniejsza od notowanej w 2019 roku o 5,2%, natomiast przewyższyła wynik z 2022 roku o 16%.

Dla polskiego rządu jednym z priorytetów jest zapewnienie odpowiednich warunków dla rozwoju branży lotniczej, a także wytworzenie dojrzałego, konkurencyjnego rynku usług lotniczych w Polsce, przyczyniającego się do stałego zrównoważonego wzrostu gospodarczego Polski, realizowanego z poszanowaniem jakości życia obywateli oraz wymogów ochrony środowiska.

Właściwie skoordynowana sieć portów lotniczych wpływa na lotniczą dostępność komunikacyjną obszarów (regionów) obsługiwanych przez te porty. W zależności od zróżnicowania zapotrzebowania na transport lotniczy w regionie, różna jest aktualna i projektowana funkcja poszczególnych portów lotniczych. To właśnie lotnicza dostępność transportowa stymuluje rozwój rzeczonych obszarów (tak w wymiarze gospodarczym, jak i społecznym). Istotne przy tym jest zapewnienie przepustowości infrastruktury regionalnych portów lotniczych, zgodnie z prognozowanym popytem na usługi lotnicze oraz prawidłowe wkomponowanie portów lotniczych w infrastrukturę innych gałęzi transportu.

W obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej nie planuje się dalszej budowy oraz rozbudowy kubaturowej lotnisk ze środków unijnych. Inwestycje w infrastrukturę są realizowane w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) jedynie w regionalnych portach lotniczych znajdujących się w sieci TEN-T, a także Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w zakresie m.in.:

• zakupu urządzeń i systemów do kontroli, osób, bagażu, ładunków i poczty,
• budowy obiektów oraz zakupu sprzętu bezpośrednio służących do poprawy bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych w strefie operacyjnej lotniska,
• dostosowania i modernizacji infrastruktury oraz zakupu sprzętu dla zapewnienia ochrony w obszarze obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego,
• rozbudowy i modernizacji systemów służących zapewnieniu bezpieczeństwa pożarowego,
• inwestycji związanych z ochroną środowiska lub ograniczeniem negatywnego oddziaływania portów lotniczych na środowisko naturalne
• budowy obiektów infrastruktury komunikacji, nawigacji i dozorowania, rozbudowy i modernizacji systemów zarządzania ruchem lotniczym (wynikających z SESAR).

Ponadto realizowane są inwestycje finansowane z Instrumentu Łącząc Europę (Connecting Europe Facility), wynikające z konieczności wsparcia mobilności wojskowej. W konkursie zorganizowanym przez Komisję Europejską na dofinansowanie inwestycji z tego instrumentu, wybrane zostały projekty przygotowane przez porty lotnicze w Katowicach, Rzeszowie, Warszawie (Lotnisko Chopina), Wrocławiu oraz w Szczecinie.

Transeuropejska Sieć Transportowa – TEN-T jest instrumentem służącym koordynacji oraz zapewnieniu spójności i komplementarności inwestycji infrastrukturalnych. Normy prawne w tym zakresie reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej (Dz.U. L 348 z 20.12.2013). W skład Transeuropejskiej Sieci Transportowej (ang. Trans-European Transport Networks) TEN-T wchodzi dziesięć polskich portów lotniczych: w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Katowicach, Wrocławiu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Łodzi i Bydgoszczy.

Celem polityki Unii Europejskiej w kontekście rozwoju sieci TEN-T jest stworzenie spójnej i interoperacyjnej, multimodalnej sieci transportowej o ujednoliconych, wysokich parametrach technicznych w ramach całej UE.

Rząd RP dostrzega możliwość modyfikacji sieci TEN-T i wspiera prace nad jej rozszerzeniem o kolejne porty lotnicze znajdujące się na terytorium Polski: Port Lotniczy Lublin – Świdnik oraz Port Lotniczy Olsztyn – Mazury, jak też będący na etapie planowania Centralny Port Komunikacyjny.

Podstawa prawna

art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. Ust. z 2023 r., poz. 2110)