Bóbr i jego zlewnia są położone w południowo-zachodniej części Polski, w województwie dolnośląskim i lubuskim. Niewielka, źródłowa część zlewni znajduje się w Czechach. Tereny rolnicze stanowią około 50 proc. powierzchni zlewni, natomiast 40 proc. pokrywają lasy.

W Programie przedstawiono charakterystykę analizowanych obszarów, powodzie historyczne, ze szczególnym uwzględnieniem powodzi z 2024 r. oraz aktualne dokumenty planistyczne realizujące dyrektywę powodziową. Wymieniono również awarie i inne skutki powodzi z 2024 r. wraz z szacowaniem strat w infrastrukturze Wód Polskich oraz planowane inwestycje ukierunkowane na usuwanie skutków powodzi i zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego. Autorzy opracowania wpisali do Programu 69 zadań na łączną szacunkową kwotę ok. 1,8 mld zł. Analizę skuteczności planowanych działań przeprowadzono z wykorzystaniem modelowania hydraulicznego i hydrologicznego. W końcowej części Programu wskazano rekomendacje przyszłych działań. Autorzy opracowania zastrzegli, że stanowi ono uproszczoną analizę zagrożenia powodziowego i minimalizacji jego ryzyka w obrębie zlewni. Konieczne jest także poddanie finalnej wersji Programu recenzji przez środowiska naukowe, takie jak np. Państwowa Akademia Nauk.
 

Infrastruktura przeciwpowodziowa oraz powódź z września 2024 r.

Do kluczowej infrastruktury przeciwpowodziowej w zlewni Bobru należą zbiorniki Bukówka, Sosnówka oraz suche zbiorniki Krzeszów I, Krzeszów II, Mysłakowice, Cieplice, Sobieszów i Mirsk. Dodatkowo należy wymienić zbiorniki retencyjne innych administratorów: Pilchowice, Złotniki oraz Leśna (TAURON).  Jako powodzie znaczące na rzece Bóbr, autorzy opracowania uznali 19 zdarzeń powodziowych (m.in.: 1997, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2020, 2022, 2024). W opracowaniu podkreślono, że na wszystkich stacjach hydrologicznych, maksymalne stany wody z września 2024 r. okazały się wyższe od tych zaobserwowanych w lipcu 1997 r.  Podczas powodzi we wrześniu w 2024 r. doszło do istotnych awarii infrastruktury technicznej (m.in.: przerwanie wałów, przesiąki murów oporowych, wyrwy na rzekach). Wody Polskie nie usunęły jeszcze wszystkich zniszczeń.
 

Rekomendacje dalszych działań

Jako szczególnie istotną wskazano realizację zaplanowanych zbiorników. Wyniki modelowania wykazały, że ich budowa może w znaczący sposób wpłynąć na zmniejszenie zagrożenia powodziowego ze strony rzek, na których zostały one zaprojektowane, obniżając przepływ maksymalny bezpośrednio poniżej zbiorników, np. Stara Białka (koszt 95 mln zł), Sędzisław (105 mln zł), Karpniki (85 mln zł) i Kostrzyca (110 mln zł) odpowiednio o 25, 19, 46 i 49 proc., natomiast zbiornika Kamienica o 47 proc. i zbiornika Oleszna o 34 proc.

Pozostałe wskazane w Programie rekomendacje dalszych działań to m.in.:

• modernizacja lub budowa nowych obwałowań bądź murów chroniących tereny zurbanizowane i gęsto zabudowane,
• indywidualna ochrona pojedynczych gospodarstw lub budynków znajdujących się na skraju zalewu,
• rozbudowa przekroju poprzecznego koryta, zwiększenie szerokości koryta rzeki lub udrożnienie koryt w nadmiernie zawężonych partiach cieku,
• zwiększenie przepustowości mostów powodujących podpiętrzenie wielkich wód i podtopienia terenów zabudowanych,
• odsunięcie wałów lub jednego z wałów, biegnących bardzo blisko koryta i powodujących niepotrzebne podwyższenie poziomu wielkich wód,
• w ostateczności likwidacja zabudowań nie dających się ochronić, a położonych zbyt blisko koryta rzek,
• zwiększenie retencji naturalnej przez zalesianie górnych i środkowych partii zlewni,
• tworzenie zbiorników małej retencji w górnych i środkowych partiach zlewni,
• budowa suchych zbiorników przeciwpowodziowych,
• budowa zbiorników retencyjnych z wydzieloną rezerwą powodziową,
• bieżące roboty utrzymaniowe w celu utrzymania rzek w należytym stanie technicznym, korekcja progowa (zapobieganie erozji korytowej), stabilizacja brzegów podlegających erozji poprzez budowę umocnień brzegowych typu mury, budowle siatkowo-kamienne,
• wdrażanie rozwiązań niestrukturalnych np. powiadomienia sms o zagrożeniu.