Nowy porządek w systemie nauki

Priorytetem w ostatnich dwóch latach stał się rzeczywisty dialog ze środowiskiem akademickim. Regularne spotkania z rektorami, studentami i naukowcami odbywają się w największych ośrodkach akademickich. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pozostaje otwarte na głos wszystkich, którzy współtworzą polską naukę - w myśl zasady „nic o Was, bez Was”. Taka zmiana umożliwia projektowanie reform w oparciu o potrzeby uczelni, a nie wyłącznie perspektywę administracyjną.

Równolegle zapoczątkowano proces porządkowania sieci instytucji, kładąc nacisk na obszary, które generują największą wartość dla systemu nauki. Resort prowadzi m.in. prace nad nowelizacją ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Na końcowym etapie znajdują się również przygotowania do  wprowadzenia nowych, bardziej transparentnych zasad ewaluacji działalności naukowej, odpowiadających rzeczywistym potrzebom środowiska.

Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego

W odpowiedzi na dynamiczną rzeczywistość społeczno-gospodarczą, opracowano propozycje zmian w samym systemie szkolnictwa na poziomie wyższym. Przygotowany został projekt Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego 2025–2035, który integruje wszystkie elementy funkcjonujące w obszarze szkolnictwa wyższego, spaja je w spójną całość i wyznacza kierunek rozwoju. Jest to również strategia o charakterze dynamicznym – będzie ewoluować wraz z jej realizacją.

Dziesięcioletnia strategia rozwoju powstaje w ścisłej współpracy z przedstawicielami wszystkich grup, których będzie dotyczyć.

Cyfrowa transformacja uczelni

Dwa lata przyniosły wyraźny postęp cyfrowy: Wprowadzenie e-Dyplomów to milowy krok w cyfryzacji uczelni. Przyjęcie przez Radę Ministrów przepisów umożliwiających wydawanie dyplomów w formie elektronicznej to przełom dla ponad miliona osób studiujących w Polsce. Nowe rozwiązania upraszczają procesy administracyjne i otwierają drogę do pełnej cyfryzacji dokumentacji akademickiej. 

System e-Granty unowocześni finansowanie badań wprowadzając kompleksowy zestaw e-usług, od składania wniosków i recenzji, po zawieranie umów i rozliczenia. Platforma uprości procesy grantowe dla naukowców, uczelni, instytucji badawczych i przedsiębiorców.

Portal „Usługi dla Nauki” zapewnia szybszy dostęp do informacji, możliwość składania wniosków o granty, stypendia i dofinansowania, a także cyfrowe składanie sprawozdań finansowych i merytorycznych oraz elektroniczne zawieranie umów pomiędzy grantobiorcą a instytucją finansującą. 

Ministerstwo współfinansuje również rozwój infrastruktury wysokich technologii, m.in. poprzez projekt Gaia AI Factory – drugą już fabrykę AI po działającym w Poznaniu PIAST AI Factory. We współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji i Komisją Europejską powstanie w Krakowie nowe centrum rozwoju sztucznej inteligencji, będące częścią europejskiej sieci centrów AI. Inwestycja o wartości 70 mln euro wzmocni pozycję Polski w obszarze innowacji i technologii przyszłości. 

Nauka bliżej studenta

Wsparcie materialne studentów rozszerzono przez podwyższenie progów stypendialnych, zwiększenie puli środków na stypendia oraz inwestycje w domy studenckie. Do tych ostatnich już w pierwszej części 2026 r. popłynie rekordowa kwota 400 mln zł, umożliwiająca budowę nowych i modernizację już istniejących placówek.

Resort nauki szczególną uwagę poświęcił dobrostanowi psychicznemu i bezpieczeństwu studentów oraz pracowników uczelni. Powołano specjalny zespół zajmujący się przeciwdziałaniu mobbingowi a także dwukrotnie zorganizowano okrągły stół ds. bezpieczeństwa na uczelniach. Na działania w tym obszarze przeznaczane są dodatkowe środki z budżetu państwa. 

Ponadto, we współpracy z Parlamentem Studentów RP uruchamiany  jest program „Otwarta Uczelnia” – inicjatywa realnie wspierająca budowanie uczelni otwartej i bezpiecznej dla wszystkich. Program zakłada aktywny udział studentów, którzy będą oceniać poziom swojego zadowolenia z wprowadzanych zmian.

Łączymy naukę z biznesem

W kwietniu 2025 r. rozpoczęto realizację projektu „Science4Business – Nauka dla biznesu” o wartości niemal 300 mln zł. Projekt, realizowany we współpracy z OPI PIB, NCBR oraz partnerami naukowymi, wspiera skuteczną komercjalizację wyników badań i wzmacnia współpracę pomiędzy nauką a biznesem. 

W listopadzie 2025 r. ponad 1500 naukowców, przedsiębiorców i liderów opinii wzięło udział w I Narodowym Kongresie „Nauka dla Biznesu”. Na dwóch scenach odbyło się 30 debat z 160 ekspertami, a 40 stoisk prezentowało najnowsze technologie – od wojskowych po studenckie start-upy. Kongres pokazał, że polska nauka potrafi i chce pracować dla gospodarki. 

Europa przyjęła polski punkt widzenia

W pierwszym półroczu 2025 r. Polska po raz drugi sprawowała przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Dla MNiSW był to czas wytężonej pracy, zakończony dużymi sukcesami – wszystkie państwa członkowskie UE poparły rezolucję w sprawie przyszłego Wspólnego Dyplomu Europejskiego. To krok do zwiększenia konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego w skali globalnej. Wszystkie kraje członkowskie UE poparły również dokument pn. „Deklaracja Warszawska”. Poprzez zaproponowane przez polską prezydencję i zawarte w Deklaracji postulaty, państwa UE opowiedziały się za niezależnym i skutecznym finansowaniem badań naukowych i innowacji.

Nakłady na naukę rosły pomimo budżetu skoncentrowanego na obronności

Już w 2024 r. nakłady finansowe na naukę i szkolnictwo wyższe wzrosły w stosunku do roku 2023. Wdrożono rozwiązania poprawiające sytuację materialną pracowników uczelni - 30-procentowe podwyżki objęły nauczycieli akademickich i doktorantów, a pracownicy administracyjni otrzymali wzrost wynagrodzeń o 20 proc. 

Również rok 2026, pomimo koncentracji wydatków budżetowych wokół obszaru obronności, przyniesie wzrost finansowania. Dodatkowe 280 mln złotych zostanie przeznaczone na działalność dydaktyczną i naukową – to efekt zmian w ustawie budżetowej, o które zabiegało MNiSW, a które zostały przyjęte przez Sejm na początku grudnia.

Strategia rozwoju państwa oparta o naukę

– Dwa lata temu obiecaliśmy, że polska nauka przestanie być dodatkiem do polityki, a stanie się jednym z jej fundamentów – i to właśnie się dzieje. Cyfrowa rewolucja na uczelniach i otwarcie nauki na biznes oraz społeczeństwo pokazują, że ten kurs jest trwały, a nauka jest dziś jednym z filarów rozwoju nowoczesnego państwa. Dowody na to są namacalne – drugi Polak poleciał w kosmos, a dziś Sławosz Uznański-Wiśniewski spotyka się z polskimi studentami, dzieląc się swoim doświadczeniem. Ostatnie dni to także powołanie specjalnego zespołu, w skład którego wejdą premier Donald Tusk oraz ministrowie, m.in. minister nauki i szkolnictwa wyższego, a zadaniem gremium będzie wypracowanie założeń strategii rozwoju państwa w oparciu o naukę – podsumowuje minister Marcin Kulasek.