Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Spektakularne historie beneficjentów, którzy przeszli drogę od pomysłu do wejścia na rynek. Najciekawsze zjawiska w polskim krajobrazie innowacji. Rzeczowe rozmowy o tym, jakich warunków potrzebują jednorożce, jak odnieść sukces na skalę międzynarodową, dokąd zaprowadzą nas nowe technologie i kiedy warto wejść na giełdę. Różne spojrzenia na to, dlaczego problemem pozostają wdrożenia i  jak kierować wsparcie, żeby zabezpieczyć ciągłość rozwoju polskich innowacji. Oto najważniejsze tematy poruszane podczas Konferencji NCBR „Horyzont Innowacji”, która odbyła się w czwartek, 25 listopada br., w Warszawie. Na miejscu obrad i on-line było z nami kilka tysięcy osób.

Wśród naszych gości byli m.in. przedstawiciele ministerstw oraz innych instytucji i agencji administracji publicznej, przedsiębiorcy zaangażowani w działalność B+R, naukowcy pracujący w uczelniach wyższych, instytutach naukowych i badawczych, reprezentanci stowarzyszeń, izb, fundacji i organizacji gospodarczych, a także inni zainteresowani, którzy przybyli do Warszawy lub śledzili przebieg obrad on-line. W sumie głos zabrało kilkudziesięciu prelegentów, którzy dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem w swoich wystąpieniach, w trakcie paneli dyskusyjnych oraz wywiadów eksperckich.

Na horyzoncie innowacji zachodzi bardzo procesów, a spotkania szerokiego środowiska, któremu zależy na tym, aby Polska wspinała się w rankingach innowacyjności, pozwalają je lepiej poznać, zrozumieć i wykorzystać. To była bezcenna lekcja także dla Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, do którego zadań należy inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć przyczyniających się do cywilizacyjnego rozwoju kraju.

– Efekty naszej dyskusji to nie rozstrzygnięcie dylematów ani gotowe recepty na to, jakie wynalazki tworzyć czy jak polscy innowatorzy mogą w większym stopniu zaistnieć na rynkach zagranicznych. Ale mam poczucie, że horyzont innowacji rzeczywiście się dziś przed nami rozpostarł i jakby przybliżył – powiedział dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor NCBR, podsumowując całodzienne obrady. – Nie wiem, czy też zwrócili Państwo uwagę, że naszych rozmów nie zdominowały pieniądze, choć one też są ważne, ale idee – dodał.

Tak było od początku, gdy prof. dr hab. n.med. Andrzej Stanisławek, przewodniczący Rady NCBR, zwrócił uwagę na to, że składowe sukcesu w dziedzinie innowacji to nie tylko miliardy złotych inwestowane coraz efektywniej, ale przede wszystkim znakomite pomysły, dobre projekty z istotnych dziedzin,  współpraca nauki i biznesu, a także wsparcie instytucjonalne na najwyższym poziomie.

Panoramę tego, na czym się obecnie skupiamy i jakie są nasze cele, przedstawił dyrektor Centrum. – Jesteśmy dziś w szczególnym momencie historii rozwoju społeczno-gospodarczego. Wiemy, że tradycyjne motory napędzające gospodarkę już nie wystarczają. Rozwój wymaga poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych, ale też organizacyjnych. To w innowacjach powstających w dialogu nauki i biznesu poszukuje się dziś odpowiedzi na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym czy skutkom pandemii. Właśnie tworzeniu innowacji odpowiadających na wyzwania teraźniejszości i przyszłości poświęcona jest Konferencja NCBR „Horyzont Innowacji” – zaznaczył Wojciech Kamieniecki.

Innowacje powinny się przyczyniać do modernizacji całej gospodarki. Jednym z warunków podejmowania dobrych decyzji w odniesieniu do modelu ich wspierania jest pogłębiona diagnoza problemów, które wymagają reakcji państwa poprzez konkretne programy. Dopiero wypracowane na jej podstawie rekomendacje wyznaczają kierunek działań.

– Sposób myślenia polegający na rozpoznawaniu wyzwań i podejmowaniu wyzwań jest czymś, co pokazuje nowoczesność danego państwa, jego zdolność do sprostania wyzwaniom – zwrócił uwagę prof. dr hab. Jerzy Hausner, członek Think Tanku NCBR i b. wicepremier.

Kreśląc swoją wizję najważniejszych wyzwań rozwojowych dla Polski, ekspert wymienił wśród nich: zagrożenia związane z szeroko rozumianymi zmianami demograficznymi, niską produktywność wykorzystania przez Polskę własnych zasobów na tle innych krajów unijnych oraz pogłębianie się niespójności i atomizacji społecznej.

– Dla tych wyzwań rozwojowych, tak czy inaczej ujętych, muszą pojawić się eksperckie diagnozy strategiczne, które mówią, co robić w perspektywie dłuższej, (…) do której możemy się przybliżyć konkretnymi działaniami – akcentował.

W ocenie prof. Hausnera, aby wzmocnić potencjał rozwojowy Polski w odniesieniu do produktywności wykorzystania własnych zasobów, szczególnie potrzebne są dziś państwowe wieloletnie programy rozwojowe dotyczące problemu wody, żywności (wykorzystywania gleby), energii czy systemu kształtowania kompetencji przyszłości. – Uważam, że od tych przynajmniej czterech elementów będzie zależała w dużym stopniu nasza przyszłość – powiedział.

Dopiero na podstawie tego rodzaju programów strategicznych, które pokażą, jak odnieść się do danego wyzwania, takie instytucje jak NCBR mogą skutecznie wykonywać swoje zadania, mając ku temu odpowiedni potencjał intelektualny i naukowo-badawczy. – Wtedy działalność polegająca na zamawianiu innowacji będzie służyć czemuś większemu: nie innowacji jako innowacji. Będzie służyć rzeczywistemu postępowi, będzie służyć rozwojowi – konkludował prof. Jerzy Hausner.

Pod skrzydłami NCBR innowatorzy wnoszą zaczyn nowej jakości w takich dziedzinach, jak sztuczna inteligencja, medycyna, biotechnologia, energetyka, chemia czy rolnictwo, korzystając z rozmaitych źródeł finansowania, w tym Funduszy Europejskich, środków krajowych, coraz częściej także z kapitału prywatnego. Z roku na rok rosną możliwości współpracy międzynarodowej.

Jednak to, czy Polska zwiększy swój potencjał innowacyjności, w dużej mierze zależy nie tylko od finansowania, ale także od dobrej współpracy nauki z przemysłem. Ten wątek przewijał się podczas całej konferencji. Jeśli zaistnieją sprzyjające warunki, naukowcy potrafią odnaleźć się w przestrzeni biznesowej i odnieść sukces, o czym świadczy chociażby historia opowiedziana przez Olgę Malinkiewicz, założycielkę Saule Technologies (przypomnijmy, że rozwój technologii ogniw perowskitowych jest wspierany także przez NCBR ze środków Funduszy Europejskich). Prelegenci zwracali uwagę na potrzebę promowania naukowców, którzy podejmują prace badawczo-rozwojowe i nawiązują współpracę międzynarodową, i rozwój kompetencji, których poszukuje innowacyjny biznes na uczelniach.

Z bardzo żywym odzewem uczestników Konferencji NCBR spotkało się wystąpienie Natalii Hatalskiej, założycielki infuture.institute, która w nawiązaniu do tytułu swojej książki „Wiek paradoksów. Czy technologia nas ocali?” i dokonującej się na naszych oczach rewolucji w kierunku metaversum skoncentrowała się na szansach i zagrożeniach wynikających z rozwoju nowych technologii. Pytanie o to, jaki wpływ będą one miały na kondycję ludzkości, stanowiło punkt wyjścia do dyskusji o przyszłości technologii nie tylko w odniesieniu do tego, co technologie zmienią w funkcjonowaniu przemysłu czy edukacji, ale przede wszystkim w kontekście wartości, a także potrzeb i praw człowieka.

Zdolność do obserwacji zmian i wyciągania z nich wniosków, kreatywność, eksperymentowanie, duch współpracy, uczciwość, pracowitość, dążenie do celu mimo przeciwności, decyzyjność, zawalczenie o swój pomysł – to czynniki sukcesu jednym tchem wymieniane przez ludzi, którzy stoją za polskimi innowacjami.

Ale są też okoliczności, które ten sukces hamują. Te ostatnie to według panelistów m.in. rozmaite uwarunkowania prawne, nadmierne rozciągnięcie w czasie niektórych procedur, niedostateczne inwestycje w transformację technologiczną firm, a czasami nieadekwatne oczekiwania biznesu i nauki względem siebie czy po prostu brak historii sukcesu. Zdarza się, że ostatecznym celem staje się sama innowacja, a nie jej wdrożenie – tymczasem to wdrożenia są kluczem.

Zdaniem prof. dr hab. Magdaleny Król (SGGW) z Think Tanku NCBR, w Polsce powinna się poprawić kultura innowacyjna, począwszy od zmian w systemie edukacji, tak aby wyzwalał i pielęgnował kreatywność, aż po lepszy dostęp do talentów menedżerskich.

NCBR pomaga innowatorom przecierać szlaki do sukcesu i jest to coraz wyraźniej dostrzegane także za granicą. W dniu konferencji Centrum zdobyło w Brukseli międzynarodową nagrodę European Innovation Procurement Awards (EUIPA) za nowatorskie finasowanie innowacji. Chodzi o „Sapera Innowacji”, strategię nowatorskich zamówień, które zastosowaliśmy do przeprowadzenia dziewięciu przedsięwzięć badawczych realizujących założenia strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Projekty te realizowane są od roku ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Inteligentny Rozwój. Centrum zajęło II miejsce w konkursie Europejskiej Rady ds. Innowacji, w kategorii „strategia zamówień innowacyjnych”.

Powodów do optymizmu jest więcej. Jeśli ktoś nie śledził Konferencji NCBR na żywo, a jest zainteresowany ofertą dla innowatorów w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 i centralnie zarządzanym przez Komisję Europejską programem Horyzont Europa, koniecznie powinien obejrzeć relację z panelu „Możliwości, bariery – rozwój”. Przypomnijmy, że następcami programów Inteligentny Rozwój oraz Wiedza Edukacja Rozwój w nowej perspektywie są programy Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki i Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego.

– Na wsparcie innowacyjnej, opartej na pracach B+R oraz cyfrowych rozwiązaniach gospodarki przeznaczymy prawie 11,4 mld euro zarówno w ramach krajowych, jak i regionalnych programów – powiedziała wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Jak wskazała, w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) planowany jest szereg form wsparcia, które mogą znacznie zwiększyć zaangażowanie przedsiębiorców w badania i rozwój, chociażby w obszarach związanych z Europejskim Zielonym Ładem. Wzrosną też możliwości wspierania instytucji otoczenia biznesu.

Wiceminister Jarosińska-Jedynak zapewniła, że system wsparcia innowacji będzie bardziej zintegrowany, a procedury maksymalnie uproszczone, choć sięganie po środki unijne w jej ocenie już dziś jest na bardzo wysokim poziomie, co przekłada się na efekty w rozwoju poszczególnych polskich przedsiębiorstw i całej gospodarki.

– Polska jest liderem wśród państw członkowskich, jeżeli chodzi o wdrażanie Funduszy Europejskich i ich inwestowanie. Wiemy, jak to robić, wiemy, jak z nich skorzystać – akcentowała wiceminister funduszy i polityki regionalnej.

Podczas transmisji na żywo na kanale NCBR w serwisie YouTube odnotowaliśmy około 3,5 tys. wyświetleń, a średni czas oglądania Konferencji NCBR „Horyzont Innowacji” wynosił ponad godzinę. Transmisję na You Tube śledziło 1870 osób. Tego samego dnia stronę wydarzenia, za pośrednictwem której można było obejrzeć transmisję live, odwiedziło około 1800 użytkowników.

– Już dziś zapraszam Państwa na konferencję NCBR w przyszłym roku. Ale chciałbym podkreślić, że czas pomiędzy tymi wydarzeniami z pewnością będzie pełen dyskusji, spotkań i rozmów na temat innowacji. Będziemy się chętnie dzielić naszą wiedzą, naszymi zadaniami. Przede wszystkim ważne są jednak działania, projekty, nowe, innowacyjne rozwiązania. Tych z pewnością także nie zabraknie w nachodzącym roku. Drzwi NCBR są dla Was zawsze otwarte – podsumował dyrektor Wojciech Kamieniecki.

Konferencja Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „Horyzont Innowacji” uzyskała patronat honorowy Ministra Edukacji i Nauki. Patronat nad wydarzeniem objęły także: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Konferencja była współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Konferencję NCBR „Horyzont Innowacji” można obejrzeć tutaj: