Rzecznik
Praw Pacjenta

Pozasądowe dochodzenie roszczeń bez orzekania o winie. Fundusze kompensacyjne

W ubiegłym roku, w ramach współpracy z Ministrem Zdrowia, Rzecznik zaangażował się w działania legislacyjne w trzech najistotniejszych obszarach z perspektywy bezpieczeństwa pacjentów.

Bardzo ważnym elementem poprawy standardów bezpieczeństwa pacjenta jest wdrożenie pozasądowego modelu dochodzenia roszczeń, bez orzekania o winie. Dlatego, jednym z priorytetów „Roku Bezpieczeństwa Pacjenta” było wypracowanie i przedłożenie propozycji założeń legislacyjnych modelu odszkodowawczego, wpisującego się w koncepcję „no-fault”. Kolejnym ważnym krokiem jest powołanie Funduszu Kompensacyjnego.

W ramach prac nad projektem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta Rzecznik, m.in. przedstawił propozycje części przepisów dotyczących kompensacji szkód pacjentów oraz swoje uwagi do projektu. Obecny projekt ustawy przewiduje powołanie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, z którego środków Rzecznik będzie przyznawał świadczenia pieniężne na rzecz pacjentów poszkodowanych w związku ze zdarzeniem medycznym. Ponadto, do zadań Rzecznika będzie należało m.in. rejestrowanie zdarzeń niepożądanych zgłaszanych przez pacjentów. Choć wciąż oczekujemy na przyjęcie przepisów, Rzecznik w 2021 r. przygotował system rejestracji zgłoszeń pacjentów o zdarzeniach niepożądanych, który funkcjonuje od stycznia 2022 roku¹.

Ponadto, Rzecznik aktywnie wspierał prace nad przyjęciem przepisów uruchamiających Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych. Rzecznik na bieżąco informował pacjentów o postępach prac legislacyjnych oraz najważniejszych zasadach działania Funduszu. Z perspektywy Biura, jeszcze przed przyjęciem ustawy wdrożono intensywne przygotowania do nowych zadań Rzecznika. Wspólne starania przyniosły efekty – już od 12 lutego 2022 roku można składać wnioski o przyznanie świadczenia kompensacyjnego. W marcu br. zostało przyznane pierwsze świadczenie z Funduszu².

Rzecznik współpracował także z Ministrem Zdrowia w ramach projektu powołującego Fundusz Kompensacyjny Badań Klinicznych.

Bezpieczeństwo pacjentów podczas epidemii COVID-19

Rzecznik podejmował liczne działania systemowe w związku ze zgłoszeniami pacjentów dotyczącymi bezpieczeństwa świadczeń zdrowotnych podczas pandemii SARS-CoV-2, w tym kwestii szczepień przeciwko COVID-19, czy sytuacji ozdrowieńców. Dla przykładu, Rzecznik wystąpił do Ministra Zdrowia w sprawie wyznaczanych przez podmioty lecznicze terminów podania drugiej dawki szczepionki przeciwko COVID-19³; Ministra Zdrowia oraz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) ws. działania mobilnych zespołów szczepień oraz transportu pacjentów na szczepienia przeciwko COVID-19 do stacjonarnych punktów szczepień⁴; Ministra Zdrowia oraz Prezesa NFZ w sprawie porodów rodzinnych z udziałem ozdrowieńców.

Bezpieczeństwo stosowania produktów leczniczych

Na podstawie niepokojących informacji publikowanych w mediach społecznościowych, Rzecznik wystąpił do producentów w sprawie podobnych opakowań produktów leczniczych⁵. Ponadto, na podstawie sygnałów o wątpliwościach pacjentów w zakresie stosowania leków przeciwbólowych na niepożądany odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciwko COVID-19, Rzecznik wystąpił do Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji z prośbą o rozważenie aktualizacji zaleceń dot. farmakoterapii w COVID-19⁶.

Bezpieczeństwo poszczególnych grup pacjentów

Rzecznik wystosował apel do kierowników podmiotów leczniczych o zapewnienie właściwej realizacji prawa pacjenta ze szczególnymi potrzebami, w tym do otrzymania informacji w zrozumiały dla niego sposób, z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się. Biorąc pod uwagę ryzyka wynikające z ograniczeń dostępności w zakresie anestezjologii i intensywnej terapii (w tym trudności z uzyskaniem znieczulenia do zabiegów), Rzecznik wystąpił do Ministra Zdrowia w sprawie możliwości poszerzenia ustawowych uprawnień pielęgniarek anestezjologicznych.

Standardy postępowania w terapiach medycznych stosowanych w okresie kończącego się życia

Zespół ds. opracowania standardów postępowania w terapiach medycznych stosowanych w okresie kończącego się życia opracował wieloaspektowy dokument⁷, poruszający m.in kwestie realizacji praw pacjenta umierającego. Standardy zawierają rekomendacje i propozycje zmian legislacyjnych. Rzecznik przekazał dokument Ministrowi Zdrowia, Prezesowi NFZ (z prośbą o przekazanie standardów podmiotom leczniczym) oraz uczelniom medycznym⁸.

Działalność Rady Organizacji Pacjentów (ROP) oraz Rady Ekspertów

W 2021 roku zarówno ROP, jak i Rada Ekspertów podejmowały liczne działania na rzecz bezpieczeństwa pacjentów.

Już w pierwszym kwartale 2021 r. Rada Ekspertów swoje posiedzenie poświęciła bezpieczeństwu Pacjenta. W czerwcu 2021 r. odbyło się posiedzenie Rady z udziałem Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego, podczas którego dyskutowano m.in. o projekcie ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta⁹.  Pod koniec 2021 r. w ramach Rady Ekspertów zostały wyodrębnione 3 zespoły tematyczne: zespół ds. zarządzania szpitalami, zespół ds. wytycznych świadomej zgody pacjenta oraz zespół ds. dostępności. Działania zespołów, kontynuowane w 2022 r., będą służyły poprawie bezpieczeństwa świadczeń zdrowotnych oraz bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów.

Rzecznik wraz z ROP pracował nad wieloma obszarami dotyczącymi spraw pacjentów, ze szczególnym uwzględnieniem ich bezpieczeństwa. W roku 2021 odbyło się 8 spotkań ROP, podczas których dyskutowano m.in. o nowym modelu pozasądowego dochodzenia roszczeń przez pacjentów, a w ramach spotkania Rady z udziałem Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego, omówiono projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Ponadto, Rada wraz Rzecznikiem opiniowała m.in. projekt ustawy powołującej Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych. Więcej informacji o działaniach Rady w 2021 r. jest dostępne na naszej stronie: https://www.gov.pl/web/rpp/wspolpraca-rady-organizacji-pacjentow-z-rzecznikiem-praw-pacjenta-podsumowanie-2021-roku.

Konferencja „Bezpieczeństwo Pacjenta”

Już 22 kwietnia 2022 r. wspólnie z Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku, Rzecznik organizuje konferencję poświęconą bezpieczeństwu pacjenta¹⁰. Konferencja będzie doskonałą okazją do dyskusji o stanie obecnym i wyzwaniach dla bezpieczeństwa pacjenta w przyszłości. Zapraszamy wszystkich chętnych do zapoznania się z tematyką konferencji oraz do oglądania transmisji wydarzenia za pośrednictwem kanałów mediów społecznościowych RPP oraz UCK Gdańsk.