Profilaktyka wtórna
Zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez wczesne wykrycie i leczenie - profilaktyka wtórna Profilaktyka wtórna ( inaczej: profilaktyka drugorzędowa) to działania mające na celu wczesne wykrycie choroby, zanim wystąpią jej poważne objawy lub powikłania, oraz podjęcie leczenia, aby zapobiec jej rozwojowi i skutkom. Jest to „drugi poziom” zapobiegania - po profilaktyce pierwotnej, która koncentruje się na zapobieganiu wystąpieniu choroby w ogóle.
Przykłady profilaktyki wtórnej:
- badania przesiewowe (np. mammografia, cytologia, kolonoskopia),
- pomiar ciśnienia krwi i poziomu cukru we krwi w celu wykrycia nadciśnienia lub cukrzycy,
- testy PSA w kierunku raka prostaty,
- regularne kontrole dermatologiczne – wczesne wykrywanie raka skóry (czerniaka)
- szybkie reagowanie na pierwsze niepokojące objawy
- regularne kontrole stomatologiczne.
Chodzi o to, by wykryć problem zdrowotny na tyle wcześnie, zanim pojawią się poważne objawy, by szybko podjęte leczenie było skuteczniejsze i mniej obciążające dla pacjenta, zapobiegające dalszemu rozwojowi choroby, powikłaniom i trwałym uszkodzeniom organizmu.
Celem profilaktyki wtórnej jest:
- wykrycie choroby we wczesnym stadium, gdy jest jeszcze bezobjawowa lub daje bardzo łagodne objawy,
- umożliwienie skuteczniejszego leczenia,
- zmniejszenie ryzyka trwałych uszkodzeń lub śmierci,
- obniżenie kosztów leczenia i obciążenia systemu ochrony zdrowia.
Jak stosować profilaktykę wtórną w praktyce?
- regularnie się badać – zgodnie z zaleceniami lekarza i programami zdrowotnymi (np. programy NFZ)
- znać historię chorób w rodzinie – i informować o tym lekarza
- obserwować swoje ciało i zdrowie – reagować na zmiany i objawy
- nie unikać wizyt kontrolnych, nawet jeśli czujemy się dobrze
- zachęcać bliskich do badań profilaktycznych.