Rzecznik
Praw Pacjenta

Dawcy krwi i szpiku to cisi bohaterowie naszego systemu ochrony zdrowia. Ich bezinteresowna postawa ratuje życie tysięcy pacjentów każdego roku. Przywileje, które im przysługują, są wyrazem społecznego uznania, ale przede wszystkim formą wsparcia i zachęty do dalszego niesienia pomocy. Państwo ma obowiązek nie tylko chronić zdrowie obywateli, ale także doceniać tych, którzy aktywnie je ratują. -  powiedział Rzecznik Praw Pacjenta, Bartłomiej Chmielowiec.

Rzecznik Praw Pacjenta przypomina o szczególnych uprawnieniach, jakie przysługują honorowym dawcom krwi oraz dawcom przeszczepów w systemie opieki zdrowotnej. Osoby te, poprzez swoje bezinteresowne działania, przyczyniają się do ratowania życia i zdrowia innych – dlatego ustawodawca przyznał im szereg przywilejów.

Każdej osobie, która bezpłatnie oddała krew oraz została zarejestrowana w Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa przysługuje:

• tytuł ,,Honorowego Dawcy Krwi"
• zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew oraz w dniu następnym i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia
  •  Przy tym uprawnieniu należy zwrócić uwagę na trzy aspekty:
    – to na pracodawcy spoczywa obowiązek zwolnienia pracownika
    – pracodawca powinien być przez pracownika wcześniej uprzedzony o nieobecności
    – pracownik otrzymuje zwolnienie od pracy na dzień w którym chciał oddać krew lub na kilka godzin również gdy z przyczyn medycznych nie doszło do donacji.
• zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi
• posiłek regeneracyjny po oddaniu krwi lub jej składników o wartości kalorycznej 4 500 kalorii, bardzo często jest to ekwiwalent w postaci 9 czekolad
• dawcom rzadkich grup i dawcom, którzy przed pobraniem zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych, przysługuje oprócz wymienionych uprawnień ekwiwalent pieniężny za pobraną krew i związane z tym zabiegi
• możliwość odliczenia darowizny na cele krwiodawstwa w danym roku podatkowym - wysokość ulgi zależy od ilości oddanej krwi. Wysokość ulgi obliczamy mnożąc ilość faktycznie oddanej honorowo krwi (lub osocza) przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik, w postaci obowiązującego ekwiwalentu pieniężnego za 1litr pobranej krwi

Dla ,,Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi’’ przywileje są szersze. Tytuł ten przysługuje każdej kobiecie, która oddała co najmniej 5 litrów krwi i każdemu mężczyźnie, który oddał co najmniej 6 litrów krwi oraz każdemu kto oddał odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi. Oprócz uprawnień dla ,,Honorowych Dawców Krwi" przysługuje im:

• prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach
• prawo do bezpłatnych leków objętych wykazem leków refundowanych (w granicach określonych przez ustawę)
• możliwość poruszania się bezpłatnie lub z określoną ulgą (50% czy 75%) komunikacją miejską. Dany organ uchwałodawczy (rada gminy, rada miasta) poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego samodzielnie ustala przepisy dotyczące sposobu przyznawania zniżek. Spis większości miast w których taka zniżka występuje można znaleźć https://krwiodawcy.org/ulgi-w-komunikacji-miejskiej

Dla ,,Zasłużonych Dawców Przeszczepów" przywileje są analogiczne jak dla zasłużonych dawców krwi, ze wzglądu na ich wkład w ratowanie życia innych osób:

• prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń  opieki zdrowotnej w ramach NFZ
• zwrot kosztów związanych z procedurą (koszty wyżywienia, zakwaterowania, przejazdów na badania i zabieg)
• pełnopłatne dni wolne na czas badań i podczas zabiegu
• Legitymacja Honorowego Dawcy Przeszczepu
• prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń  opieki zdrowotnej w ramach NFZ
• bezpłatne leki refundowane (zgodnie z przepisami, które to określają).

Co oznacza w praktyce korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością?

• przyjmowanie poza listą oczekujących i dostarczenie świadczeń w możliwie najkrótszym terminie
• nie oznacza to gwarancji, że świadczenie zostanie udzielone w dniu zgłoszenia, ale termin powinien być ustalony poza kolejnością
• w przypadku AOS termin nie powinien być dłuższy niż 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia. 

Jak skorzystać z uprawnień?

Aby móc korzystać z tych przywilejów, należy posiadać odpowiedni dokument potwierdzający status:

• Legitymację Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi
• Legitymację Zasłużonego Dawcy Przeszczepu

Uprawnienia przysługują zarówno w placówkach publicznych, jak i niektórych niepublicznych, które mają zawartą umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Rzecznik Praw Pacjenta zachęca wszystkich uprawnionych do korzystania z przysługujących im praw, a personel medyczny – do ich respektowania.

W razie problemów lub wątpliwości, zapraszamy do kontaktu z infolinią Rzecznika Praw Pacjenta pod numerem: 800 190 590 (czynna całą dobę, 7 dni w tygodniu).