Konwencja została podpisana w Rzymie 4 listopada 1950 r. i weszła w życie 8 września 1953 r. Stronami Konwencji jest 47 państw europejskich. Katalog podstawowych praw i wolności zawartych w Konwencji został uzupełniony w kolejnych Protokołach dodatkowych: nr 1, 4, 6, 7, 12 i 13.

Polska przystąpiła do Konwencji z dniem 19 stycznia 1993 r., a jurysdykcję Trybunału oraz prawo do skargi indywidualnej uznała z dniem 1 maja 1993 r. Polska jest stroną Protokołów dodatkowych do Konwencji nr 1, 4, 6, 7 oraz 13.

Trybunał został utworzony w 1959 r., a jego siedziba mieści się w Strasburgu. Jest organem Rady Europy. Składa się z 47 sędziów – po jednym z każdego państwa strony Konwencji. Funkcję sędziego z ramienia Polski pełni obecnie prof. dr hab. Krzysztof Wojtyczek. 

Skargę do Trybunału może wnieść każda osoba, organizacja pozarządowa lub grupa jednostek, która uważa się za ofiarę naruszenia praw zawartych w Konwencji lub Protokołach dodatkowych przez państwo Stronę Konwencji.

Polski rząd jest reprezentowany przed Trybunałem przez Pełnomocnika Ministra Spraw Zagranicznych do spraw postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Od 14 grudnia 2023 r. Pełnomocnikiem jest Agnieszka Kozińska-Makowska.

Nad wykonaniem przez państwa wyroków Trybunału czuwa Komitet Ministrów Rady Europy. MSZ koordynuje wykonywanie wyroków Trybunału i reprezentuje polski rząd przed Komitetem Ministrów Rady Europy. W Polsce został powołany specjalny Zespół do spraw Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który monitoruje wykonywanie wyroków Trybunału przez właściwych ministrów i inne organy.

W celu zapobiegania kolejnym naruszeniom Konwencji orzeczenia Trybunału są tłumaczone i rozpowszechniane. Wszystkie orzeczenia Trybunału są dostępne w bazie HUDOC na stronie internetowej Trybunału, a w tłumaczeniu na język polski także w bazie orzeczeń na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.