W październiku 2019 r. Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej osiągnęły porozumienie co do warunków opuszczenia Unii na podstawie Umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE. Uzgodniono także deklarację polityczną, zawierającą ogólne ramy przyszłych relacji UE - Wielka Brytania. Obecnie ramy te przekładane są na tekst prawny w trakcie negocjacji dotyczących przyszłych relacji pomiędzy UE i Wielką Brytanią.

Procedury ratyfikacyjne Umowy o wystąpieniu zakończyły się pomyślnie i w dniu 31 stycznia Wielka Brytania opuściła UE.

W dniu 1 lutego 2020 roku:

• weszła w życie Umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE,
• nastąpiło zmniejszenie liczby członkowskich UE, obecnie UE liczy 27, a nie 28 państw członkowskich,
• rozpoczął się okres przejściowy określony w Umowie o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE, który będzie trwać do końca 2020 roku oraz
• weszła w życie w Polsce specjalna ustawa o okresie przejściowym, potwierdzająca jego obowiązywanie w polskim porządku prawnym (z wyjątkiem art. 3, który wszedł w życie z dniem następującym po ogłoszeniu Ustawy, to jest 13 sierpnia 2019 r.).

Negocjacje przyszłych relacji UE z Wielką Brytanią są bardzo złożone. Konieczne jest uzgodnienie wielu kwestii  (m.in. ceł w handlu towarami, warunków świadczenia usług, wymiany danych celem np. ścigania przestępstw, itp.), które  dotychczas uregulowane były na poziomie UE i obowiązywały Wielką Brytanię jako państwo członkowskie.

Aby zapewnić czas na wynegocjowanie przyszłych relacji oraz dostosowanie się do nowych warunków współpracy, Umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE przewiduje okres przejściowy.

W okresie przejściowym utrzymane są  relacje pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią na dotychczasowych warunkach. W tym czasie Wielka Brytania, co do zasady nadal traktowana jest jak państwo członkowskie. Nadal uczestniczy w jednolitym rynku i unii celnej. Wpłaca składkę do budżetu UE na dotychczasowych zasadach i korzysta ze wszystkich programów unijnych, które będą funkcjonowały do końca bieżącego roku (transfery finansowe w obie strony będą dokonywane jeszcze przez kilka najbliższych lat).

Okres przejściowy oznacza dla polskich przedsiębiorców i obywateli brak zasadniczych zmian w relacjach z Wielką Brytanią do końca 2020 r. w tym m.in.:

• Utrzymanie dotychczasowych zasad wykonywania transportu drogowego i lotniczego pomiędzy UE a Wielką Brytanią. Oznacza to, że wykonywanie przewozów drogowych osób i rzeczy odbywać się będzie w oparciu o obowiązujące obecnie przepisy prawa, podobnie jak połączenia lotnicze z/do UE do/z Wielkiej Brytanii będą odbywały się na niezmienionych zasadach.
• Utrzymanie dotychczasowych zasad związanych ze swobodą przepływu osób. Polacy, którzy przyjadą na Wyspy do końca 2020 r. będą mogli mieszkać, pracować i uczyć się na obecnych zasadach.
• Brak ceł, kontyngentów i innych dodatkowych barier w handlu. Wielka Brytania pozostanie w unii celnej z UE i będzie uczestnikiem wspólnego rynku UE.
• Utrzymanie obecnych zasad przekraczania granicy UE - Wielka Brytania. Nadal można podróżować do i z Wielkiej Brytanii na podstawie dowodu osobistego.
• Możliwość eksportu towarów do Wielkiej Brytanii na obecnych zasadach. Nie ma potrzeby składania zgłoszeń celnych i posiadania dodatkowych dokumentów (np. świadectw pochodzenia), niewymaganych dotychczas certyfikatów dla produktów. Wielka Brytania nadal respektuje wszystkie regulacje Unii Europejskiej w tym zakresie. W okresie przejściowym zachowana jest również ważność pozwoleń celnych wydanych przez władze Zjednoczonego Królestwa na podstawie przepisów unijnego kodeksu celnego.
• Obowiązywanie dotychczasowych przepisów w zakresie VAT i akcyzy, w tym limitów zwolnień dla podróżnych, funkcjonowania podatkowych systemów informatycznych itp.
• Brak zmian w zakresie ewentualnych obowiązków dotyczących uzyskania licencji, pozwoleń lub spełniania norm sanitarnych czy fitosanitarnych dla produktów rolno-spożywczych.
• Dalsze wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych dla przedstawicieli zawodów regulowanych.

Warunki obowiązywania okresu przejściowego w polskim porządku prawnym zostały potwierdzone w Ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o okresie przejściowym, o którym mowa w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 2019 poz. 1516).

Okres przejściowy rozpoczął się z chwilą wejścia w życie Umowy o wystąpieniu (tj. od 1 lutego 2020 r.) i zakończy się 31 grudnia 2020 r. Wielka Brytania  zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami nie wystąpiła o jego przedłużenie.

Warunki współpracy gospodarczej po zakończeniu okresu przejściowego będą zależeć od treści przyszłej umowy o wolnym handlu. Negocjacje rozpoczęły się na początku marca 2020 roku.

Na obecnym etapie nie da się przesądzić jak będą wyglądać relacje UE - Wielka Brytania od 1 stycznia 2021 roku. Pewne jest, że nie będą one takie same jak  teraz i w handlu z Wielką Brytanią pojawią się dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Kształt przyszłych relacji może być znany na krótko przed końcem okresu przejściowego.

Zachęcamy więc do śledzenia informacji na temat negocjacji z Wielką Brytanią i podejmowania odpowiednio wcześniejszych działań dostosowawczych. Polecamy śledzenie rządowej strony brexit.gov.pl, gdzie na bieżąco publikowane są aktualności związane z brexitem, jak również strony Ministerstwa Infrastruktury.

Nie można wykluczyć, że do końca 2020 r. przyszłe relacje między Unią Europejską i Zjednoczonym Królestwem nie zostaną uregulowane. Będzie to mieć konsekwencje podobne do „bezumownego brexitu” czyli wyjścia Wielkiej Brytanii z UE bez Umowy o wystąpieniu.

Konsekwencje to przede wszystkim oparcie relacji gospodarczych pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią na zasadach Światowej Organizacji Handlu, co oznacza m.in. wprowadzenie ceł i kontroli celnych (jak obecnie dla krajów spoza Unii Europejskiej), zmiany w zasadach rozliczania VAT, podatku akcyzowego, konieczność dostosowania przedsiębiorców i eksporterów do brytyjskich regulacji, ograniczenia dla firm transportowych itd. Te i wiele innych utrudnień mogą stanowić nowe realia wymiany handlowej na linii Unia Europejska - Wielka Brytania już od 1 stycznia 2021 roku.

W dniu 9 lipca 2020 r. Komisja Europejska opublikowała Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczący gotowości na zmiany po zakończeniu okresu przejściowego między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem. Główny celem Komunikatu jest przedstawienie najważniejszych zmian, które nastąpią bez względu na wynik trwających negocjacji dotyczących przyszłych relacji między UE a ZK. Zmiany te dotkną również sektora transportowego. Komisja przestawiła porady dla przedsiębiorstw działających w sektorze transportu i państw członkowskich, które mają im pomóc przygotować się do tych zmian. Ponadto Komisja zaznaczyła, że brak porozumienia może doprowadzić do zakłóceń, które mogą być bardziej dalekosiężne niż opisane przez nią zmiany.

Link do komunikatu: https://ec.europa.eu/info/european-union-and-united-kingdom-forging-new-partnership/future-partnership/getting-ready-end-transition-period

Więcej informacji: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/zakonczono-negocjacje-umowy-o-handlu-i-wspolpracy-pomiedzy-ue-i-wielka-brytania

W związku z zakończeniem okresu przejściowego w relacjach pomiędzy Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską, rząd Zjednoczonego Królestwa przygotował ulotkę, która zawiera wytyczne dla przewoźników działających w Unii Europejskiej i przejeżdżających do portu w Dover lub przez Eurotunel.

W ulotce znajdują się informacje o systemie przyznawania kierowcom pozwoleń na wjazd do hrabstwa Kent (KAP) i poruszania się po wszystkich drogach w tym hrabstwie. Materiał zawiera również informacje na temat Operacji Brock, czyli systemu zarządzania ruchem samochodowym,  którego celem jest zapewnienie przejezdności drogom w hrabstwie Kent w razie zakłóceń w porcie Dover i Eurotunelu.

Wskazówki i wytyczne rządu Zjednoczonego Królestwa przeznaczone dla  przewoźników transportujących towary pomiędzy UE a Zjednoczonym Królestwem znajdują się na stronie:

https://www.gov.uk/guidance/transporting-goods-between-great-britain-and-the-eu-from-1-january-2021-guidance-for-hauliers.pl

Zachęcamy wszystkie podmioty zaangażowane w transport towarów pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem do zapoznania się z informacjami znajdującymi się na wspomnianej stornie internetowej oraz w zamieszczonej ulotce.