Komenda Główna
Państwowej Straży Pożarnej

26 sierpnia 1992 r. na terenach Nadleśnictw: Rudy Raciborskie, Kędzierzyn i Rudziniec (ówczesne woj. katowickie) powstał jeden z największych po II wojnie światowej pożarów lasów w zachodniej i środkowej Europie.  

Ogień, który pojawił się wzdłuż torów kolejowych w okolicach Kuźni Raciborskiej, w krótkim czasie objął ponad 9 tys. hektarów drzewostanów. Porywisty wiatr, wysoka temperatura dochodząca do 40 °C  i susza sprawiły, że żywioł rozprzestrzeniał się z ogromną szybkością, a prowadzenie akcji gaśniczej było wyjątkowo trudne. 

Heroiczna walka z ogniem
Pożar objął tereny o obwodzie 120 km i rozciągał się na przestrzeni 36 km w linii prostej. Prawdopodobną przyczyną pożaru były iskry z zablokowanych kół przejeżdżającego pociągu.  

W kulminacyjnych momentach walki z pożarem w działaniach uczestniczyło łącznie ok. 13 tysięcy osób – strażaków Państwowej Straży Pożarnej (PSP) i Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP), żołnierzy, policjantów, pracowników służby leśnej i obrony cywilnej. Do akcji skierowano m.in. ponad tysiąc pojazdów pożarniczych, ok. 30 samolotów gaśniczych typu „Dromader”, śmigłowce, ciągniki, czołgi oraz cysterny kolejowe na wodę. Spaleniu uległo kilkanaście wozów gaśniczych i ponad 20 motopomp. Warto podkreślić, że pożar trwał do 30 sierpnia, ale działania po pożarze trwały nieprzerwanie aż do 13 września, co obrazuje ogromną skalę i trudność tej akcji. 

Wspomnienia uczestników
Były Komendant Główny PSP, nadbryg. w st. spocz. Piotr Buk, który wówczas dowodził częścią działań ratowniczo-gaśniczych, wspominał: 

Katastrofalny w skutkach pożar lasu w Kuźni Raciborskiej był sprawdzianem na starcie funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej. To była prawdziwa próba sił, która pokazała determinację i ofiarność strażaków oraz pozwoliła wyciągnąć wnioski na przyszłość. 

Pamięć o poległych
Mimo ogromnego wysiłku, dramatyczne warunki sprawiły, że w trakcie działań życie straciło dwóch strażaków – mł. kpt. Andrzej Kaczyna oraz dh Andrzej Malinowski. Co roku przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, strażacy, leśnicy oraz mieszkańcy regionu spotykają się w miejscu tragicznej śmierci naszych Kolegów, aby oddać im hołd i przypomnieć o ofierze, jaką ponieśli w służbie społeczeństwu. Na Ich cześć co roku w Raciborzu w sierpniu odbywa się Memoriał im. mł. kpt. A. Kaczyny i dh. A. Malinowskiego o charakterze sportowej rywalizacji. 

Początek budowy krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 
Po tym tragicznym wydarzeniu rozpoczęto prace nad stworzeniem jednolitego systemu ratowniczego w Polsce. Doświadczenia z Kuźni Raciborskiej stały się podstawą utworzenia krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG), którego w 2025 r. obchodzimy 30. rocznicę funkcjonowania. 

Punkt zwrotny w historii ratownictwa 
Pożar w Kuźni Raciborskiej stał się nie tylko tragiczną kartą w historii polskiego pożarnictwa i leśnictwa, lecz także punktem zwrotnym w rozwoju systemu ochrony przeciwpożarowej oraz KSRG. 

We wrześniu 1992 r. ówczesny Komendant Główny PSP nadbryg. Feliks Dela powołał zespół specjalistów reprezentujących służbę pożarniczą, którego zadaniem było przygotowanie analizy pożaru w Kuźni Raciborskiej. Powstało opracowanie, które w swoim podsumowaniu i wnioskach wskazało potrzebę przeprowadzenia wielu przedsięwzięć, które zmieniłyby obraz nie tylko co dopiero powołanej do życia PSP, jako wiodącej służby ratowniczej w nowo budowanym KSRG, lecz także obowiązujące regulacje prawne, które wymagały aktualizacji. 

Analizy i doświadczenia wyniesione z tamtych wydarzeń przyczyniły się do modernizacji sprzętu, poprawy systemu koordynacji działań oraz zwiększenia gotowości operacyjnej jednostek PSP i OSP w całym kraju.

Oprac. na podstawie: arch. KG PSP, artykuły zamieszczone w Przeglądzie Pożarniczym, Historia lasem pisana – dzieje leśnictwa w Polsce
Zdjęcia: arch. Nadleśnictwa Rudy Raciborskie, arch. Przeglądu Pożarniczego, arch. Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach, Czesław Horyń