Komenda Główna
Państwowej Straży Pożarnej

Doświadczenia Polski z pomocy dla Ukrainy i jej obywateli były przedmiotem spotkania w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej, które 10 maja zainicjowało trzy dniową wizytę ekspertów z Estonii, Finlandii, Litwy, Łotwy, Norwegii, Szwecji oraz Stałego Sekretariatu Międzynarodowego Rady Państw Morza Bałtyckiego.

„Dla Polski doświadczenia ostatnich miesięcy mają wiele wymiarów. Zmagamy się z kryzysem migracyjnym, w pierwszym miesiącu którego do Polski trafiło więcej uchodźców niż do całej UE w czasie kryzysu w 2015 r. Równocześnie pomagamy służbom ukraińskim, przekazując im m.in. sprzęt ratowniczy z Polski i innych krajów. Jednocześnie budujemy również swoją odporność na wypadek zagrożeń zewnętrznych.” – wskazał w przemówieniu otwierającym nadbryg. Adam Konieczny, zastępca komendanta głównego PSP.

W spotkaniu wzięli również udział przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Zdrowia oraz Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Prezentacje wygłoszone w Warszawie stanowiły wstęp do wizyt w województwie podkarpackim i lubelskim, gdzie goście zagraniczni zapoznali się szczegółowo z procesem organizacji pomocy podczas obecnego kryzysu.

Współpraca w formacie Sieci Ochrony Ludności RPMB rozwijana jest od dwóch dekad, a Państwowa Straż Pożarna jest jej członkiem od samego początku. Sieć była jednym z europejskich prekursorów współpracy regionalnej w zakresie zapobiegania i przygotowania na duże katastrofy i zdarzenia codzienne. Już na początku lat dwutysięcznych w jej ramach organizowane były wspólne ćwiczenia ratownicze, międzynarodowe konferencje, warsztaty tematyczne czy kampanie na rzecz bezpiecznych miast. Obecnie realizowane są również projekty naukowo-badawcze, szkoleniowe czy z zakresu aktywizacji młodzieży i wolontariuszy. Swoimi działaniami Sieć wspiera wdrażanie Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego oraz Ram Ograniczania Ryzyka Katastrof z Sendai. Łączy nie tylko instytucje państwowe, ale również m.in. wiodące uczelnie wyższe, ambitne miasta i organizacje trzeciego sektora.

Drugiego dnia wizyty, 11 maja, przedstawiciele krajów Rady Państw Morza Bałtyckiego (RPMB) Council of the Baltic Sea States,  spotkali się z reprezentantami służb i innych instytucji krajowych: Komendy Wojewódzkiej PSP w Rzeszowie, Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, Wicewojewody Radosława Wiatra, Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego, Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, Podkarpackiej Policji i Wojska Obrony Terytorialnej biorącymi udział w działaniach związanych z pomocą obywatelom Ukrainy.

„Kieruję gorące podziękowanie dla wszystkich służb – Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, Wojskom Obrony Terytorialnej oraz innym organizacjom jak UNHCR, ION, UNICEF, Caritas Polska czy Związek Ukraińców w Polsce. Wszyscy działali jak jeden organizm. Dzięki tej współpracy możliwa była kontrola sytuacji w regionie. Oczywiście podziękowania kieruję także do mieszkańców całego kraju, którzy z potrzeby serca pomagali uchodźcom. Ze względu na to nie zostały stworzone obozowiska, gdyż znaleźli oni miejsce w domach Polaków. Chciałbym także złożyć wyrazy podziękowania na Państwa ręce – zwrócił się do ekspertów RPMB, za przekazywaną pomoc humanitarną. Wysyłamy ją do punktów recepcyjnych i na Ukrainę. Dziękujemy, że odwiedzacie Państwo Polskę chcąc rozpoznać sytuację i podzielić się naszymi doświadczeniami w swoich krajach.” – powiedział Wicewojewoda Radosław Wiatr.

Po prezentacjach ww. odbyły się wizyty w terenie pozwalające doświadczyć ogromu działań wyrażonych dotychczas w liczbach. Eksperci ochrony ludności odwiedzili dworzec kolejowy w Przemyślu, gdzie przebyli drogę przyjęcia ludności Ukraińskiej krok po kroku. Ponad 300 000 osób wyjechało dzięki Polskim Kolejom Państwowym w sposób zorganizowany i bezpłatny w najgorętszym okresie. Po wyjściu z przepełnionego pociągu uchodźcy otrzymywali podstawowe produkty żywnościowe, kierowani byli do przygotowanych dla nich pomieszczeń, które w trakcie dodatkowo dostosowywano do potrzeb. Matki otrzymywały wózki dla dzieci, tym z najmniejszymi wygospodarowano specjalne pomieszczenia. Na Dworcu pojawiła się – i do tej pory wspiera ciepłymi, świeżymi posiłkami organizacja pozarządowa World Central Kitchen (WCK). Wydawane przez nią dania pozwalały na dalsze wykonywanie niezbędnych czynności w tak intensywnym czasie uchodźcom i wszystkim aktywnym stronom.

Aby odciążyć Dworzec utworzono punkty recepcyjne a następnie huby recepcyjne. Obywatele Ukrainy po przyjeździe otrzymywali na Dworcu i w nich pomoc medyczną i psychologiczną, nadal ją otrzymują. Ze względu na towarzyszące niskie temperatury (-12 C) peron przylegający do budynku Dworca zabezpieczony był płachtami, aby uniknąć wyziębień. W kulminacyjnym momencie 67 autobusów PSP kursowało wahadłowo z Dworca do punktów recepcyjnych. Nie była to jednak wystarczająca liczba, posilono się autobusami Policji, WOT, wojska i przewoźnikami prywatnymi. Kluczową rolę podczas niezbędnej relokacji w głąb kraju – do centrów recepcyjnych zorganizowanych przez Wojewodów odegrała kolej, która zapewniła standardowe pociągi oraz dostosowane – medyczne. W krótce powstały punkty recepcyjne przyjmujące dzieci niepełnosprawne oraz dzieci z sierocińców. Na każdym etapie najważniejszą kwestią było zabezpieczenie bezpieczeństwa i bezpieczeństwa psychicznego uchodźców. Osoby prywatne, przewoźnicy chcący przyjąć pod swój dach obywatela Ukrainy byli weryfikowani przez Policję. W drugiej dobie kryzysu utworzono hub recepcyjny w Hali Kijowskiej w Młynach, który w kulminacyjnym momencie przyjął 8000 osób.

Ważnym punktem, a zarazem drugim z odwiedzonych przez ekspertów miejsc było przejście graniczne w Medyce. W województwie Podkarpackim w ciągu 2 tygodni granicę przekroczyło ponad 1.7 mln osób, co wymagało dostosowania przejścia w taki sposób, aby sprawnie oraz w sposób bezpieczny pozwoliło  obsłużyć tak ogromna liczbę napływających. Zastosowane rozwiązania spotkały się z ogromnym zaciekawieniem. I tu pierwszą pomocą była podstawowa żywność wręczana po przejściu przez granicę, pomoc w niesieniu dzieci, które matki większość pokonanej drogi musiały nieść na rękach, punkt weterynaryjny oferujący szczepienia i dokumentację dla zwierząt i medyczne punkty recepcyjne – karetki ze szpitali przyjeżdżały na granicę 40 razy w ciągu doby. Organizacja przejścia umożliwiła odprawę 100 osób na godzinę. Uchodźcy następnie dostawali się w głąb kraju dzięki swojej rodzinie, znajomym, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, zakontraktowanym przewoźnikom (w tym także karetki) oraz wspomnianym wcześniej pociągami, jeśli uprzednio nie zostali poddani triażowi ze względu na stan zdrowia.

Podczas kryzysu migracyjnego związanego z agresją Rosji na Ukrainę działania PSP obejmowały między innymi: organizację i zabezpieczenie logistyczne punktów recepcyjnych, zabezpieczenie logistyczne na przejściach granicznych, dworcach kolejowych, pomoc przy wydawaniu posiłków, pomoc matkom z dziećmi 99%, które były wycieńczone podróżą, wycieńczone psychicznie, organizacja przewozu uchodźców. Jednocześnie PSP organizowała zbiórkę sprzętu pożarniczego dla braci strażaków w Ukrainie. Przekazano 1500 palet różnego sprzętu pożarniczego i 200 samochodów.  

Trzydniowa wizyta studyjna przedstawicieli krajów Rady Państw Morza Bałtyckiego dobiegła końca z dniem 12 maja. Tego dnia eksperci, pod skrzydłami Komendy Wojewódzkiej PSP w Lublinie, a dzięki uprzejmości Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych zapoznali się z działaniem składnicy w Niemcach. Odwiedzili hangary ze składowanymi produktami, otrzymali informacje o działaniu pod kątem logistycznym, organizacyjnym, ilości obsłużonej pomocy, sposobach pakowania z myślą o użytkowniku (pakowanie porcjowane per potrzebujący, nie wymagające przepakowania), aktualnym statusie pomocy i przyszłych, nieustających potrzebach.

Ekspertów ochrony ludności RPMB pożegnali reprezentanci KW PSP Lublin, Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego i Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Lublinie (CPR), będącego częścią jednolitego Systemu Powiadamiania Ratunkowego w całej Europie. Ci ostatni zaprezentowali imponujące działanie największego centrum CPR w Polsce.

Imponujący poziom współpracy oraz organizacyjny, którego priorytetem było i jest nadal utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa w kraju oraz bezpieczeństwa uchodźców uwidocznił się na każdym etapie wizyty, między wszystkimi stronami realizującymi pomoc: administracją publiczną, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami i osobami prywatnymi.

Opracowanie: Wydział Współpracy Międzynarodowej, Biuro Ochrony Ludności KG PSP
Zdjęcia: Sekretariat RPMB, KW PSP Rzeszów, KG PSP