Pełnomocnik Rządu do Spraw Repatriacji koordynuje działania na rzecz pomocy udzielanej repatriantom i członkom ich rodzin. Do najważniejszych zadań Pełnomocnika, określonych w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji, należy m. in. powierzanie prowadzenia ośrodków adaptacyjnych dla repatriantów i sprawowanie nadzoru nad ich działalnością, przyznawanie kandydatom na repatriantów  miejsc w ośrodkach, wydawanie decyzji przyznających repatriantom pomoc finansową na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie po przesiedleniu do Polski oraz przyznających pomoc finansową na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych repatriantów. Pełnomocnik prowadzi także ewidencję osób ubiegających się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, które nie posiadają warunków do osiedlenia się w Rzeczypospolitej Polskiej oraz ewidencję lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów.

Do repatriacji uprawnione są osoby polskiego pochodzenia, które przed dniem 1 stycznia 2001 r. zamieszkiwały na stałe na terytorium azjatyckiej części byłego ZSRR oraz ich małżonkowie i zstępni wraz z najbliższą rodziną. Rozwiązania zawarte w ustawie o repatriacji mają na celu wsparcie procesu powrotu do Polski Polaków pozostałych na Wschodzie, którzy sami, bądź ich przodkowie, na skutek deportacji, zesłań i innych prześladowań narodowościowych lub politycznych nie mieli możliwości osiedlenia się w Polsce.