Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Pawilon Polskiej Nauki, zorganizowany w Karpaczu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz czołowe instytucje partnerskie, w tym NCBR, już od trzech dni tętni życiem. Można tu spotkać nawet Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego – polskiego astronautę Europejskiej Agencji Kosmicznej i uczestnika misji IGNIS na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Pawilon to przestrzeń pomyślana jako centrum dialogu, współpracy i promocji osiągnięć polskiej nauki, dlatego i nas nie mogło w niej zabraknąć.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju od 18 lat pracuje w dużej mierze po to, aby przedsiębiorcy i naukowcy mogli skutecznie współpracować, łączyć siły i realizować najbardziej ambitne przedsięwzięcia, które napędzają naszą gospodarkę i z których jako Polacy możemy być dumni. W Karpaczu chwaliliśmy się efektami licznych projektów realizowanych pod skrzydłami NCBR. Są wśród nich m.in. prototyp infrastruktury komputera kwantowego na bazie jonów wapnia, Zeus, czyli bioniczna proteza przedramienia o modułowej konstrukcji, ciepłownia przyszłości zasilana odnawialnymi źródłami energii, nowy bojowy, pływający wóz piechoty Borsuk czy system rakietowy do wynoszenia ładunków badawczych. Chcemy, żeby takich sukcesów było jeszcze więcej i żeby polskie wynalazki znajdowały licznych użytkowników w kraju i za granicą.

Jako agencja rządowa, która odgrywa kluczową rolę w rozwoju polskiej gospodarki i nauki, na co dzień skupiamy się na wspieraniu innowacyjności, transferu technologii oraz budowaniu potencjału badawczego. O tym, dlaczego, dla kogo i jak to robimy, rozmawialiśmy podczas panelu dyskusyjnego poświęconego szerokim możliwościom wsparcia innowacyjnych projektów.

– Na dzisiejszy panel do Karpacza przyjechałem prosto z Kielc. Na odbywających się tam targach zbrojeniowych widać jak na dłoni, jak ważną rolę odgrywa NCBR we wspieraniu innowacyjności. Można tam było z bliska obejrzeć Borsuka i inne polskie wynalazki wzmacniające naszą obronność i bezpieczeństwo, które być może bez naszego wsparcia w ogóle by nie powstały. Nie ma zresztą dziedziny, której rozwój by nas nie interesował, począwszy od zdrowia, poprzez technologie cyfrowe i głębokie technologie, energetykę, transport, po ochronę środowiska. A u podstaw rozwoju zawsze leży współpraca naukowców z przedsiębiorcami – powiedział Marek Kacprzak, dyrektor Działu Informacji i Promocji Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, rozpoczynając dyskusję.

Siła we współpracy

W obliczu dynamicznych zmian społeczno-gospodarczych, rodzime wynalazki dużego kalibru to szansa dla Polski i Europy na niezależność technologiczną i wzmocnienie konkurencyjności.

– Już nie wystarczy, że będziemy konkurować tanią siłą roboczą, bo skoro jesteśmy od wczoraj 20. gospodarką świata, to tania siła robocza się w Polsce powoli kończy. To już nie będzie nasza przewaga konkurencyjna. Naszą przewagą mogą być nasze umysły, które tworzą nowe rozwiązania. Na ten cel są pieniądze, a my opowiemy, jak po nie sięgnąć – zauważył Marek Kacprzak.

Oferta NCBR, o którą podczas XXXIV Forum Ekonomicznego wiele osób pyta ekspertki pracujące na naszym stoisku informacyjnym, wpisuje się w potrzeby innowacyjnego biznesu i nauki. To przede wszystkim nabory organizowane w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki i Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego, ale również ze środków krajowych.

– Do 30 września przyjmujemy wnioski w konkursie „Ścieżka SMART – Projekty realizowane w konsorcjach”. Na wsparcie przedsiębiorstw i jednostek naukowych w rozwijaniu ich zdolności badawczych i wykorzystywaniu zaawansowanych technologii przeznaczamy w nim miliard złotych. Sami przedsiębiorcy, którzy mają nowatorski pomysł, dostrzegają, że rzeczywiście potrzebują partnerów, czyli np. instytutów badawczych czy uczelni, aby tworzyć założenia dobrych projektów. Z satysfakcją obserwujemy, że takie konsorcja zawierane są coraz częściej i nabory wymagające współpracy cieszą się u nas naprawdę dużą popularnością – powiedziała Anna Marciniak z NCBR, kierownik Sekcji Programów UE w Dziale Dotacji Krajowych i Funduszy UE.

Ekspertka z optymizmem patrzy na młode pokolenie, które zgłaszając się na studia, stawia uczelniom wymagania.

–  Studenci niejako wymuszają na uczelniach otworzenie się na biznes i nadążanie za tym, co dzieje się w otoczeniu społeczno-gospodarczym. Konsekwentnie inwestujemy środki z Funduszy Europejskich w uruchamianie nowych kierunków studiów czy modyfikację kierunków istniejących, a także programów nauczania pod kątem tego, czego potrzebuje gospodarka. W rozstrzygniętym niedawno konkursie „Efektywne zarządzanie uczelnią w celu minimalizowania zjawiska drop outu” spotkaliśmy się z obserwacją, że studenci porzucają studia np. wtedy, gdy oferowane programy są przestarzałe. Młodzi ludzie bardzo chcą mieć możliwość współpracy z biznesem, chcą odbywać ciekawe staże, zdobywać nowe kwalifikacje potwierdzane tzw. mikropoświadczeniami. Wszystko to rzeczywiście skłania uczelnie do coraz ściślejszej współpracy z sektorem przedsiębiorstw – podsumowała Anna Marciniak.

• Aktualne nabory Narodowego Centrum Badań i Rozwoju można odnaleźć na Platformie konkursowej. Związane z nimi pytania można kierować do Punktu Informacyjnego NCBR.

Poszerzanie horyzontów

Współpracę nauki z biznesem zakłada Horyzont Europa, program Komisji Europejskiej na lata 2021-2027 finansujący badania naukowe i innowacje technologiczne. Jego łączny budżet wynosi 93,5 mld euro.

– W Horyzoncie Europa technologie innowacyjne muszą być przełomowe na skalę europejską, bardzo często na skalę światową. Współpraca nauki z biznesem jest tu bardzo ważnym elementem, co wynika z wymogów określonych przez Komisję Europejską. Konsorcja międzynarodowe liczą często kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu partnerów z całej Europy i z krajów stowarzyszonych, te projekty mają często wielomilionowe budżety – zauważył dr Piotr Świerczyński, p.o. dyrektor Działu Krajowego Punktu Kontaktowego PR HORYZONT EUROPA.

– Obecnie w Horyzoncie Europa prawie 700 podmiotów z Polski realizuje ponad 1500 projektów. Bardzo zależy nam na tym, żeby udział Polski w programie ramowym Unii Europejskiej na rzecz badań i innowacji jeszcze bardziej wzrastał. Chcielibyśmy, żeby polskie podmioty coraz częściej składały wnioski projektowe w roli koordynatora projektu – to nie tylko prestiż, ale i szereg międzynarodowych korzyści, takich jak większa rozpoznawalność organizacji, nawiązywanie nowych relacji, podnoszenie kompetencji zespołu. Dlatego już we wrześniu uruchomiliśmy nową kampanię „Liderzy w Horyzoncie”. Z kolei w przyszłym roku planujemy uruchomić czwartą edycję Akademii Menadżera Horyzontu Europa, gdzie można poznać cały cykl życia projektu, od pomysłu po rozliczenie. Na co dzień oferujemy różne formy wsparcia i zachęcamy, aby się Państwo z nami kontaktowali i konsultowali. Warto też brać udział w naszych szkoleniach w zakresie przygotowywania wniosków projektowych – zachęcał dr Świerczyński. Jak dodał, korzystne jest również uczestniczenie w wydarzeniach, które organizuje Komisja Europejska w kontekście ogłaszanych konkursów, oraz włączanie się polskich podmiotów w prace stowarzyszeń branżowych na poziomie europejskim.

Komisja Europejska ogłosiła propozycję dotyczącą kolejnego programu ramowego na rzecz badań i rozwoju technologicznego (Horyzont Europa 2028-2034 lub 10 PR). Zaproponowany przez KE budżet programu to aż 175 mld euro na lata 2028-2034. Budżet i zakres tematyczny będą dyskutowane pomiędzy instytucjami Unii Europejskiej a krajami członkowskimi. Tymczasem w aktualnie realizowanym programie Horyzont Europa w konkursach na lata 2026/2027 będzie dostępne ok. 25 mld euro. Ciągle zatem jest o co się ubiegać.

– W związku z tym zachęcamy do udziału w konferencji: „Innowacje, trendy i przyszłość badań. Horyzont Europa i 10. Program Ramowy”, która odbędzie się w Warszawie w dniach 6-7 października. W jej trakcie będziemy dyskutować założenia przyszłego programu, ale pozyskacie Państwo również informacje o planowanych konkursach na lata 2026-2027 w Horyzoncie Europa – podkreślił dr Piotr Świerczyński.

• Pytania dotyczące działalności Krajowego Punktu Kontaktowego PR HORYZONT EUROPA w NCBR, prosimy wysyłać na e-mail: kpk@ncbr.gov.pl.

STEP, czyli krok w przyszłość

Uczestnicy panelu zwrócili uwagę, że Komisja Europejska uruchomiła w ostatnim czasie inicjatywę STEP, mającą na celu uniezależnienie Unii Europejskiej od rynków zewnętrznych, ochronę łańcuchów wartości w kluczowych sektorach oraz wzmocnienie pozycji Europy na arenie międzynarodowej. W jej ramach Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłasza w tym roku kolejne konkursy: w obszarze biotechnologii, technologii cyfrowych i innowacji w ramach głębokich technologii oraz czystych i zasobooszczędnych technologii.

Jak zauważyła Anna Marciniak, poprzeczka innowacyjności jest tu postawiona bardzo wysoko. Wynika to z faktu, że całej inicjatywie przyświeca myśl o zmniejszeniu strategicznych zależności UE od rynków zewnętrznych (w szczególności Stanów Zjednoczonych i Chin). STEP ma też na celu ochronę i wzmacnianie łańcuchów wartości w obszarach technologicznych uznanych za strategiczne dla Unii. Innowacje są potrzebne dla wzmocnienia pozycji Europy na arenie międzynarodowej oraz zwiększenia jej konkurencyjności i odporności na wyzwania globalne, takie jak kryzysy klimatyczne czy geopolityczne.