Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Przedstawiciele Narodowego Centrum Badań i Rozwoju uczestniczyli w XII Seminarium Polsko-Tajwańskim, które odbyło się w dniach 3-4 listopada br. w portowym mieście Keelung na Tajwanie. Wydarzenie zorganizowano w ramach wieloletniej współpracy pomiędzy NCBR a Narodową Radą Nauki i Technologii (National Science and Technology Council – NSTC). Dwudniowe obrady koncentrowały się na tematyce związanej z naukami o morzu oraz technologiami morskimi. Spotkanie miało bardzo intensywny charakter, a jego celem było pogłębienie relacji bilateralnych oraz wymiana doświadczeń w zakresie innowacyjnych rozwiązań dla sektora morskiego.

W ramach porozumienia o współpracy NCBR i NSTC co roku organizowane są seminaria naukowe połączone z wizytami studyjnymi. Spotkania odbywają się naprzemiennie w Polsce i na Tajwanie, a ich celem jest zacieśnienie kontaktów między dwoma środowiskami naukowymi w ramach wspólnie wybranych tematów. Podczas dotychczasowych 11 wizyt uczestnicy mieli okazję odwiedzić kluczowe ośrodki badawcze i instytucje naukowe kraju gospodarza. Wizyty umożliwiły bezpośrednie zapoznanie się z prowadzonymi projektami badawczymi oraz wymianę doświadczeń w zakresie innowacyjnych technologii.

Punktem kulminacyjnym każdej wizyty jest seminarium poświęcone zagadnieniom badawczym, uznanym przez obie strony za priorytetowe. W 2024 roku tematem przewodnim były technologie lotnicze i badania kosmiczne, a wydarzenie odbyło się w Polsce. Gospodarzem tegorocznego seminarium jest Tajwan. Uczestnicy skupili się na obszarze nauk o morzu i technologii morskich (Marine Science and Technology), podkreślając rosnące znaczenie tego sektora w kontekście globalnych wyzwań środowiskowych i technologicznych.

Nacisk na merytorykę

Koordynatorami merytorycznymi seminarium są prof. dr hab. Tymon Zieliński z Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (IO PAN) oraz prof. Wen-Chen Chou z Institute of Marine Environment and Ecology, National Taiwan Ocean University (NTOU).

Podczas XII Seminarium Polsko-Tajwańskiego przemówienia wygłosiło sześcioro naukowców z Polski:

1. Dr inż. Piotr Szmytkiewicz, zastępca dyrektora Instytutu Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk, temat referatu: „Engineering Challenges in Ports, Coastal Protection and Wastewater Management in the Era of Climate Change”
2. Dr Natalia Szymańska z Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk, temat referatu: „Studying Marine Microorganisms to Understand the Impacts of Environmental and Climatic Changes in the Coastal Regions”
3. Prof. dr hab. inż. Adam Szymkiewicz, kierownik Katedry Geotechniki i Inżynierii Wodnej na Politechnice Gdańskiej, temat referatu: „Development of modeling tools for Polish coastal groundwater systems”
4. Dr Tomasz Kijewski z Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk, temat referatu: „eCUDO.pl – Integrated Marine Data Infrastructure for Sustainable Coastal Management: Science and Engineering Together for Coastal Resilience”
5. Prof. dr hab. Jacek Zaucha, kierownik Katedry Ekonomii Międzynarodowej i Rozwoju Gospodarczego na Uniwersytecie Gdańskim, temat referatu: „Coastal Defense in Polish marine spatial planning”
6. Prof. dr hab. Tymon Zieliński, kierownik Pracowni Badań i Edukacji o Klimacie i Oceanach w Instytucie Oceanologii Polskiej Akademii Nauk, temat referatu: „Ocean role in the climate system with focus on coastal areas. The most recent findings based on the UN World Ocean Assessment III”

Ze strony Narodowego Centrum Badań i Rozwoju udział w seminarium wzięli Cezary Błaszczyk – zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej oraz Paulina Puchalska – koordynator współpracy polsko-tajwańskiej.

Innowacje morskie ważne dla Polski i Tajwanu

Spotkanie zainaugurował dr Jec-Kong Gone, zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej i Szkolnictwa Wyższego NSTC, który podkreślił znaczenie 13-letniej współpracy bilateralnej pomiędzy NCBR i Narodową Radą Nauki i Technologii w Tajpej. Wyraził również gotowość do jej dalszego rozwijania. W imieniu NCBR głos zabrał Cezary Błaszczyk, dziękując gospodarzom za organizację wydarzenia na bardzo wysokim naukowym poziomie. Zwrócił uwagę na rolę NCBR jako jednej z największych agencji finansujących badania i innowacje w Europie Środkowo-Wschodniej – zarówno pod względem budżetu, jak i liczby realizowanych programów. Jak zauważył, instytucja odgrywa znaczącą rolę w zacieśnianiu współpracy między światem nauki i biznesu. Bogate portfolio NCBR, w tym inicjatywy międzynarodowe, to dla polskich naukowców i przedsiębiorców szansa na zwiększenie konkurencyjności w kluczowych dla Polski obszarach badawczych.

Współpraca NCBR w zakresie badań, rozwoju i innowacji obejmuje wiele krajów, ale to właśnie kooperacja z Tajwanem jest jednym z najdłużej trwających i najskuteczniej realizowanych programów bilateralnych w portfolio instytucji, zauważył Cezary Błaszczyk. Zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej w NCBR przywołał również inicjatywę EUREKA, w której Tajwan bierze aktywny udział, i przypomniał o organizowanym w jej ramach konkursie GlobalStars, wskazując go jako kolejny przykład efektywnej współpracy.

Wiceprezydent National Taiwan Ocean University prof. Cheng-Yu Ku podziękował za wybór tematyki wydarzenia, podkreślając rolę wymiany doświadczeń w dziedzinie gospodarki morskimi zasobami pomiędzy badaczami z Polski i Tajwanu. Wskazał ponadto na potencjał szerokiej wymiany wiedzy oraz transferu technologii.

Zastępca dyrektora Polskiego Biura w Tajpej, Łukasz Weremiuk, podkreślił znaczący wpływ polsko-tajwańskiej współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego na rozwój stosunków dwustronnych. Zwrócił uwagę na wielowymiarowy charakter tej współpracy, obejmujący nie tylko aspekt edukacyjny, ale również ekonomiczny, społeczny i kulturowy. Zauważył także aktywne zaangażowanie polskich instytucji oraz przedsiębiorców w wydarzenia branżowe organizowane na Tajwanie, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu współpracą z partnerami z regionu Azji Wschodniej. Dodatkowo, prof. Chen-Tung Arthur Chen z National Sun Yat-sen University przedstawił wyniki badań dotyczących węgla i składników odżywczych w zrzutach wód gruntowych podmorskich wokół Tajwanu i Svalbardu.

Eksperckie sesje o ochronie środowiska morskiego

W części merytorycznej wystąpienia mieli wybitni przedstawiciele świata nauki. Pierwszą sesję seminarium rozpoczęła prelekcja prof. Sen Jana z National Taiwan University. Naukowiec zaprezentował postępy tajwańskich zespołów badawczych w dziedzinie oceanografii. Skupił się na wyzwaniach związanych ze zmianami klimatycznymi. Następnie głos zabrał prof. dr hab. Tymon Zieliński z Instytutu Oceanologii PAN, który omówił znaczenie oceanów w globalnym systemie klimatycznym. Szczególną uwagę poświęcił obszarom przybrzeżnym, odnosząc się m.in. do najnowszych rekomendacji opartych na Światowej Ocenie Oceanów ONZ.

Prof. dr hab. Jacek Zaucha z Uniwersytetu Gdańskiego oraz prof. Wei-Po Huang z National Taiwan Ocean University przedstawili wspólne doświadczenia w zakresie planowania przestrzennego i wzmacniania odporności obszarów przybrzeżnych.

Dr Tomasz Kijewski z Instytutu Oceanologii PAN zaprezentował bazę eCUDO.pl – zintegrowaną infrastrukturę danych morskich dla zrównoważonego zarządzania wybrzeżem. Z kolei dyrektor Ocean Conservation Administration Shiau-Yun Lu z Tajwanu skupiła się na działaniach prewencyjnych podejmowanych w kontekście zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem mórz.

Po zakończeniu wystąpień odbyła się bardzo żywa i konstruktywna dyskusja. Jej uczestnicy poruszyli istotne zagadnienia dotyczące dalszego rozwoju polsko-tajwańskiej współpracy naukowej. Rozmowa dotyczyła m.in. możliwości finansowania projektów dwustronnych, zaangażowania młodych naukowców w badania czy wspólnej płaszczyzny współpracy w dziedzinie morskich innowacji. Wymiana poglądów potwierdziła potrzebę współdziałania na rzecz zrównoważonego rozwoju i nowatorskich rozwiązań w sektorze morskim.

Wyzwania i rozwiązania

Drugi dzień obrad rozpoczął się od sesji poświęconej wyzwaniom inżynieryjnym w polskich portach, ochronie wybrzeża oraz gospodarce ściekowej. Debatowano nad rolą energii odnawialnej w kontekście zmian klimatycznych oraz nad zagadnieniami związanymi z wodami przybrzeżnymi. Na ten temat wypowiadali się uznani eksperci: prof. Tai-Wen Hsu z National Taiwan Ocean University, prof. Kai-Tung Ma z National Taiwan University, dr inż. Piotr Szmytkiewicz z Instytutu Budownictwa Wodnego PAN oraz prof. dr hab. inż. Adam Szymkiewicz z Politechniki Gdańskiej. Wystąpienia te stanowiły cenny wkład w wymianę wiedzy i doświadczeń w zakresie zrównoważonego rozwoju infrastruktury morskiej. W trakcie tej sesji uczestnicy poznali również kilka projektów, które zostały dofinansowane przez NCBR w ramach partnerstwa Water4All JTC 2022 (mowa o projektach AQUIGROW i DATASET) oraz w wyniku III konkursu BIOSTRATEG (projekt WaterPUCK prowadzony w latach 2017-2020).

Kolejna debata poświęcona była zagadnieniu „blue carbon”, czyli tzw. niebieskiego węgla. Temat dwutlenku węgla wychwytywanego przez ekosystemy oceaniczne i przybrzeżne cieszy się rosnącym zainteresowaniem na całym świecie. W ostatniej części seminarium skupiono się zaś na ekologii i mikroorganizmach występujących w regionach przybrzeżnych Oceanu Spokojnego oraz Morza Bałtyckiego. Wyniki swoich badań przedstawili prof. An-Yi Tsai i prof. Ruei-Feng Shiu z National Taiwan Ocean University, prof. Chih-Hao Hsieh z National Taiwan University oraz dr Natalia Szymańska z Instytutu Oceanologii PAN, wskazując na znaczenie mikrobiologii morskiej w monitorowaniu stanu środowiska i wspieraniu działań ochronnych.

Podczas pobytu na Tajwanie polscy naukowcy odwiedzili szereg ośrodków badawczych, wśród nich Aquatic Animal Research Center oraz The Center for Aquatic Organisms and Conservation. Program wizyty objął także parki geologiczne. Tegoroczne seminarium stworzyło przestrzeń do nawiązania cennych kontaktów polskiego środowiska naukowego specjalizującego się w dziedzinie technologii morskich z tajwańskimi ekspertami. Spotkania umożliwiły identyfikację wspólnych obszarów badawczych. Powinny one w przyszłości zaowocować konkretnymi projektami w kolejnych edycjach konkursu polsko-tajwańskiego, organizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz tajwańską Narodową Radą Nauki i Technologii.