Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Forum zorganizowane zostało w ramach projektu pn.: „Innowacyjne Zamówienia Publiczne”, finansowanego ze środków europejskich z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki i stanowi kontynuację działań rozpoczętych podczas pierwszej edycji. Jego celem jest zwiększenie zaangażowania instytucji publicznych w transformację energetyczną, cyfrową i organizacyjną - poprzez wykorzystanie narzędzi pozwalających tworzyć nowe technologie w odpowiedzi na realne potrzeby odbiorców.

Podczas otwarcia Forum Agata Rakowska, dyrektorka Działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w NCBR, podkreśliła rosnącą rolę instytucji publicznych w kreowaniu impulsu rozwojowego dla rynku - Innowacyjne zamówienia publiczne pozwalają realnie wpływać na to, jakie technologie powstają i są wdrażane w Polsce. Jako NCBR wspieramy instytucje publiczne nie tylko w identyfikacji wyzwań, lecz także w ich przekuwaniu w konkretne przedsięwzięcia PCP. Efekty naszych dotychczasowych działań, od pierwszych projektów energetycznych po rozwiązania dla bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, pokazują, że ten model działa i daje wymierne korzyści.

PCP - dlaczego to działa?

Zamówienia przedkomercyjne (PCP) to specjalna formuła, w której instytucja publiczna zleca wykonawcom opracowanie technologii, produktu lub usługi, które nie istnieją jeszcze na rynku. Inaczej niż w klasycznym przetargu nieograniczonym, celem PCP nie jest zakup gotowego rozwiązania, lecz przeprowadzenie procesu badań i rozwoju prowadzących do powstania demonstratora technologii – zakup usługi badawczo-rozwojowej. Model ten rozpoczyna się od analizy potrzeb Zamawiającego i szerokiego dialogu z rynkiem. Następnie przechodzi przez konkurencyjny wybór wykonawców i prowadzenie prac B+R w kilku etapach selekcyjnych (tzw. model lejka), aż po testowanie i ocenę opracowanych i zademonstrowanych technologii.

Takie podejście pozwala sektorowi publicznemu wpływać na rozwój innowacyjnych technologii  zamiast polegać na dostępnych rozwiązaniach, które często nie odpowiadają specyficznym potrzebom Zamawiającego. Jednocześnie instytucje ograniczają ryzyko, bo płacą wyłącznie za prace B+R, a nie za pełną komercjalizację.

NCBR od kilku lat jest liderem stosowania PCP w Polsce, a jego doświadczenia z pierwszej puli przedsięwzięć pokazują, że model ten pozwala rozwijać technologie o wysokiej użyteczności społecznej i gospodarczej.

Podczas pierwszego panelu Bartosz Dziadecki, kierownik Sekcji Innowacyjnych Zamówień Publicznych w NCBR, zwrócił uwagę, że zakupy innowacji wymagają odpowiedniego przygotowania, ale przede wszystkim zmiany sposobu myślenia: - Zamówienia publiczne na innowacje nie są trudniejsze, wymagają po prostu innego przygotowania. Chodzi o zdefiniowanie problemu, a nie gotowego rozwiązania oraz wykorzystanie metod, które pomagają ten problem zrozumieć. Odwołał się również do doświadczeń NCBR, wskazując, że dobrze zaplanowane PCP zwiększa szanse na powstanie technologii, które rzeczywiście odpowiadają na wyzwania instytucji.

Prawo sprzyja innowacjom

W swoim wystąpieniu Justyna Pożarowska, Radca Generalny z Urzędu Zamówień Publicznych, przypomniała, że aktualne przepisy już teraz dają zamawiającym szerokie możliwości: - Ustawa Prawo zamówień publicznych daje zamawiającym publicznym niezbędne narzędzia pozwalające nabywać innowacje i nowe technologie. Z zastosowaniem PZP zamawiający mogą kupować to, co jeszcze nie istnieje, czyli wypracować zupełnie nowe rozwiązania, dostosowywać i przekształcać to, co istnieje, do własnych, często bardzo specyficznych potrzeb, a także nabywać nowoczesne produkty i usługi już obecne na rynku.

Z kolei koordynator projektu Procure4Health, Marcin Kautsch, w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na kluczowy element całego procesu – diagnozę potrzeb: - Kluczowe jest przełamanie braku wiary w to, że może się udać i niechęci do zrobienia czegoś nowego. Robienie tego samego w ten sam sposób nie prowadzi do rozwoju. A to z kolei, przy tak dynamicznych zmianach w otoczeniu, sprawia, że organizacja nie nadąża za rzeczywistością.

Pierwszy dzień Forum obejmował m.in. dyskusję o formułowaniu wyzwań badawczych, w której wzięli udział m.in. Mariusz Skwarczyński, Marcin Kautsch i Justyna Pożarowska. Dużym zainteresowaniem cieszył się także panel lokalny „Kraków – miasto wyzwań i innowacji”, w którym eksperci miasta oraz sektora technologicznego opowiadali o projektach wdrażanych na poziomie regionalnym.

Warsztaty prowadzone przez europejskich ekspertów

Drugi dzień Forum poświęcono praktycznym warsztatom z procedury PCP, podczas których uczestnicy uczyli się formułować potrzeby jako wyzwania badawcze, analizowali przykłady europejskich PCP oraz pracowali nad elementami dokumentacji postępowań. Warsztaty w języku angielskim poprowadzili eksperci z Corvers Procurement Services B.V. - zespół, który od ponad 20 lat wspiera Komisję Europejską i instytucje publiczne w innowacyjnych zamówieniach. Warsztaty w j. polskim poprowadzili eksperci NCBR - Katarzyna Lenart, Bartosz Dziadecki, Agata Liwska - Gołoś i Agata Rakowska.

Zgodnie z założeniami projektu uczestnicy warsztatów zdobyli konkretne narzędzia i uzyskali gotowość do prowadzenia podobnych przedsięwzięć w swoich instytucjach.

Projekt o znaczeniu strategicznym

Forum jest jednym z działań realizowanych w ramach projektu niekonkurencyjego pn.: „Innowacyjne Zamówienia Publiczne”, który zakłada uruchomienie co najmniej 15 przedsięwzięć PCP oraz szeroką ścieżkę edukacji instytucji publicznych. Założenia te stanowią kontynuację działań opisanych w materiałach z poprzedniej edycji Forum, obejmujących m.in. efekty pierwszych projektów energetycznych, cyfrowych i infrastrukturalnych realizowanych przez Centrum.

Projekt „Innowacyjne Zamówienia Publiczne” jest projektem niekonkurencyjnym, realizowanym w ramach działania 2.13 programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki na lata 2021-2027.