Uroczystość patriotyczna na Brusie
15.10.2025
Na terenie byłego poligonu wojskowego, przy wejściu do lasu na Brusie w Łodzi, odbyła się uroczystość patriotyczna upamiętniająca ofiary niemieckich i stalinowskich represji. Wojewodę łódzkiego Dorotę Ryl reprezentowała Marta Jarzębowska, kierownik Oddziału Dziedzictwa Kulturowego.
Podczas uroczystości oddano hołd łódzkiej inteligencji – nauczycielom, urzędnikom, duchownym i działaczom społecznym – rozstrzeliwanym jesienią 1939 roku w ramach niemieckiej akcji „Intelligenzaktion”.
W programie wydarzenia znalazła się pogadanka historyczna dr Katarzyny Czekaj-Kotyni z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, wystąpienia zaproszonych gości oraz ceremonia złożenia kwiatów. Pamięć zamordowanych uczcili przedstawiciele władz, instytucji kultury, służb mundurowych oraz młodzież z łódzkich szkół.
Las na Brusie to jedno z najtragiczniejszych miejsc pamięci w Łodzi. Jesienią 1939 roku Niemcy dokonywali tu masowych egzekucji Polaków – w tym około 40. przedstawicieli miejscowych elit. W kolejnych latach, w okresie stalinowskim, teren byłego poligonu służył również jako miejsce potajemnych pochówków żołnierzy podziemia.
Szacuje się, że w tamtejszych masowych mogiłach spoczywa około 500 osób. Obecnie prowadzone są prace ekshumacyjne i badania archeologiczne, realizowane przez Instytut Pamięci Narodowej w Łodzi we współpracy z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Ich celem jest identyfikacja ofiar i przywracanie pamięci o tych, którzy zginęli za wolność Ojczyzny. W 2025 r. udało się zidentyfikować jedną z ofiar – Henryka Cybulskiego, rozstrzelanego 23 listopada 1939 r. Jego szczątki wraz z innymi spoczęły w mogile zbiorowej ofiar niemieckich i komunistycznych zbrodni z lat 1939-1956, ekshumowanych z terenu poligonu na Brusie, położonej na cmentarzu komunalnym „Doły” w Łodzi.
