81. rocznica akcji Batalionu „Zośka”
05.08.2025
Na skwerze przy ul. Anielewicza i Okopowej upamiętniono bohaterskie działania Harcerskiego Batalionu „Zośka” Zgrupowania „Radosław” Armii Krajowej, którzy 81 lat temu wyzwolili obóz koncentracyjny. Żołnierze uratowali wtedy 348 więźniów. Hołd Bohaterom oddał wicewojewoda mazowiecki Patryk Fajdek.
Uroczystości odbyły się w miejscu upamiętnienia akcji, gdzie są usytuowane kamienne bloki, na których umieszczone zostały tablice pamiątkowe przeniesione z budynku przy ul. Anielewicza 34. Jedna z tablic jest w języku polskim ze znakiem Polski Walczącej, druga w języku angielskim z harcerską lilijką i trzecia w języku jidysz z gwiazdą Dawida.
Miejsce upamiętnienia znajduje się w pobliżu lokalizacji niemieckiego bunkra, strzegącego terenu obozu. Obóz „Gęsiówka” został wyzwolony przez oddziały powstańcze AK. Wśród osadzonych byli obywatele różnych krajów Europy, w tym Żydzi. Wielu z wyzwolonych więźniów walczyło później w Powstaniu Warszawskim.
„Gęsiówka” wzięła swą nazwę od położenia przy zbiegu ul. Gęsiej (obecnie ul. Anielewicza) i Zamenhofa. W połowie 1943 r. na terenie byłego getta Niemcy utworzyli tu obóz koncentracyjny – KL Warschau. 19 lipca 1943 r. przybyła pierwsza grupa osadzonych – 300 Niemców, więźniów politycznych i kryminalnych z obozu w Buchenwaldzie, którzy mieli pełnić rolę nadzorców (kapo). Od 31 sierpnia do 27 listopada 1943 r. do ruin getta trafiły cztery transporty Żydów z Auschwitz-Birkenau, łącznie 3 683 osób. Na początku 1944 r., przybyła największa wówczas grupa narodowościowa około 3 tys. Żydów węgierskich. 5 sierpnia 1944 r. Harcerski Batalion „Zośka” Zgrupowania „Radosław” Armii Krajowej w ataku, przy użyciu m.in. zdobycznego niemieckiego czołgu, wyzwolił obóz i uwolnił osadzonych w nim 348 więźniów.
