Palmiry: 86. rocznica masowych egzekucji na mieszkańcach Warszawy
14.09.2025
Salwa honorowa, Apel Pamięci z udziałem wojskowej asysty honorowej, msza święta i złożenie wieńców - tak w niedzielę, 14 września w Palmirach uczczono pamięć ofiar masowych niemieckich egzekucji na mieszkańcach Warszawy. W uroczystości, w imieniu Premiera RP Donalda Tuska, uczestniczył wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski.
Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji poległych i pomordowanych w Puszczy Kampinoskiej w trakcie II wojny światowej, a odprawił ją Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Adrian Galbas, Metropolita Warszawski.
W asyście honorowej Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego i pododdziału honorowego z Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego odegrano hymn państwowy, po którym nastąpiły okolicznościowe przemówienia delegacji zaproszonych na obchody.
– Znajdujemy się w szczególnym miejscu, w szczególnym czasie. Dokładnie kilka dni po bezprecedensowym i nieakceptowalnym naruszeniu polskiej przestrzeni powietrznej. Wydarzeniu, które pokazało ogromne zaangażowanie pilotów, żołnierzy, służb które codziennie strzegą polskiego nieba i bezpieczeństwa mieszkańców. Wydarzeniu, które pokazało siłę polskiej i międzynarodowej wspólnoty oraz sojuszy na rzecz pokoju i bezpieczeństwa. Siłę zjednoczenia ponad podziałami i ponad granicami. Słowa nigdy więcej wojny wybrzmiewają dziś w całej Europie jeszcze głośniej. Wybrzmiewają w sposób szczególny tu, w otoczeniu majestatycznej podwarszawskiej puszczy, która 86 lat temu stała się niemym świadkiem masowych egzekucji na ludności cywilnej. Okrutnej zbrodni na mieszkańcach, która nigdy nie miała prawa się wydarzyć – powiedział wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski.
Po odczytaniu Apelu Pamięci Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego oddala salwę honorową, po której zostały złożone wieńce i kwiaty na grobach pomordowanych. Organizatorami uroczystości od wielu lat są m.in. Biuro Wojewody Mazowieckiego, Instytut Pamięci Narodowej, Dowództwo Garnizonu Warszawa, 2 Mazowiecki Pułk Saperów, Wojskowa Akademia Techniczna, Muzeum- Miejsce Pamięci w Palmirach oraz samorządy: Powiat Warszawski-Zachodni, Gmina Czosnów, Gmina Izabelin.
W grudniu 1939 roku w lasach Puszczy Kampinoskiej, niedaleko podwarszawskiej wsi Palmiry, Niemcy rozpoczęli serię masowych egzekucji ludności cywilnej. 20 i 21 czerwca 1940 r. w Palmirach Niemcy rozstrzelali 378 więźniów z Pawiaka i Al. Szucha. Ostatnie egzekucje miały miejsce w 1943 roku.
Palmiry to Cmentarz-Mauzoleum, które powstało na polanie na skraju Puszczy Kampinoskiej. Spoczywa tam około dwóch tysięcy obywateli RP – Polaków i Żydów, głównie przedstawicieli inteligencji, zamordowanych przez Niemców w kilkudziesięciu masowych egzekucjach. Zginęli tu m. in. artyści, działacze społeczni i polityczni, urzędnicy, duchowni i nauczyciele. Przede wszystkim mieszkańcy stolicy.
W Palmirach Niemcy rozstrzelali m.in. marszałka Sejmu Macieja Rataja, jednego z przywódców polskich socjalistów Mieczysława Niedziałkowskiego, złotego medalistę olimpijskiego Janusza Kusocińskiego oraz pisarza i redaktora pierwszego konspiracyjnego pisma „Polska Żyje” Witolda Hulewicza.
Nad cmentarzem górują 3 krzyże posiadające zmienione proporcje – ich dłuższe ramiona mają symbolizować rozłożone ręce rozstrzeliwanego człowieka.
