Pamięć o rodzinie Cruttów łączy Polaków i Albańczyków
16.09.2025
Na cmentarzu parafialnym w Lewiczynie został odsłonięty odrestaurowany pomnik rodziny Cruttów. W trakcie wydarzenia upamiętniono 213. rocznicę śmierci Antoniego Łukasza Crutty, Albańczyka z pochodzenia, a Polaka z wyboru - wybitnego polskiego dyplomaty, który ponad dwa wieki temu służył na dworze Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Na zaproszenie władz samorządowych Gminy Belsk Duży w uroczystym odsłonięciu pomnika rodziny Cruttów uczestniczyła Mimoza Halimi, ambasador Republiki Albanii w Rzeczypospolitej Polskiej oraz towarzyszący jej dyplomaci.
W trakcie uroczystości przypomniano życiorys Antoniego Łukasza Crutty, w tym jego związki z Albanią i Polską oraz osobiste dokonania na rzecz polskiej i międzynarodowej dyplomacji.
W imieniu wojewody mazowieckiego Mariusza Frankowskiego wiązankę kwiatów pod pomnikiem rodziny Cruttów złożył kierownik Delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Radomiu Rafał Molga.
W Gminie Belsk Duży pamięć o Antonim Łukaszu Cruttcie oraz jego zięciu i córce jest wciąż żywa. To historia człowieka, który dzięki swoim osobistym talentom i ciężkiej pracy, dobrze służąc Polsce i Królowi, odegrał istotną rolę w świece międzynarodowej dyplomacji i polityki. Za jego dokonania dla ówczesnego państwa polskiego Sejm I Rzeczypospolitej nadał mu polskie szlachectwo.
Antoni Łukasz Crutta to wyjątkowa postać XVIII wiecznej dyplomacji i polityki. Z urodzenia był Wenecjaninem. Z pochodzenia, po ojcu Albańczykiem, a po matce Włochem. Mimo, że podkreślał swoje albańskie korzenie, to z wyboru został Polakiem. Do Polski przybył w 1765 r. Obdarzony licznymi umiejętnościami językowymi był królewskim tłumaczem, w tym także języków orientalnych. Był szlachcicem i politykiem oraz posłem I Rzeczypospolitej do Turcji. Po zakończeniu służby na dworze Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, już po rozbiorach Polski, osiadł na stałe w Lewiczynie, w dobrach swojego zięcia i córki. Tu zmarł 11 czerwca 1812 roku. Wraz z rodziną spoczywa na miejscowym cmentarzu parafialnym w Lewiczynie.
Renowacja pomnika rodziny Cruttów została przeprowadzona w ramach programu „Mazowsze dla Zabytków”.