Od dnia 8 września 2017 r. statki objęte wymogami konwencji BWM zobowiązane będą zgodnie z art. 3 konwencji posiadać Plan postępowania z wodami balastowymi oraz prowadzić Książkę zapisów balastowych. Statki o pojemności brutto GT 400 i większej, wyłączając ruchome platformy, FSU (pływające obiekty magazynowe) i FPSO (pływające obiekty produkcyjno – magazynowo – przeładunkowe), zgodnie z postanowieniami Rozdziału E załącznika do konwencji BWM będą podlegać również przeglądom i certyfikacji.

W przypadku statków pod polską banderą, do momentu ratyfikacji konwencji przez Polskę, statki uprawiające żeglugę na wodach państwa strony konwencji BWM powinny posiadać Zaświadczenie o zgodności z jej wymaganiami. Z chwilą ratyfikacji konwencji BWM przez Polskę Zaświadczenie zostanie zastąpione Międzynarodowym Certyfikatem Postępowania z Wodami Balastowymi, bez konieczności przeprowadzenia dodatkowego przeglądu.

W celu uzyskania ww. zaświadczenia o zgodności (a po ratyfikacji konwencji przez Polskę również certyfikatu postępowania z wodami balastowymi) oraz zatwierdzenia Planu postępowania z wodami balastowymi należy zwrócić się do towarzystwa klasyfikacyjnego sprawującego nadzór nad danym statkiem.

W zakresie zatwierdzania w imieniu polskiej administracji morskiej systemów obróbki wód balastowych, zgodnie z prawidłem D-3 załącznika do konwencji BWM, MGMiŻŚ planuje odpowiednie upoważnienie uznanych organizacji.

Odnośnie możliwości wyłączania przeglądu dla odnowienia Międzynarodowego świadectwa o zapobieganiu zanieczyszczaniu olejami (IOPP), do którego odnosi się harmonogram wdrażania konwencji BWM dla statków (rezolucja IMO A.1088(28) z dnia 4 grudnia 2013 r. z harmonogramu przewidzianego na podstawie Zharmonizowanego systemu inspekcji, przeglądów i certyfikacji (Global and uniform implementation of the harmonized system of survey and certification (HSSC), rezolucja IMO A.883(21)), Ministerstwo stoi na stanowisku, że w indywidualnych i uzasadnionych przypadkach taka deharmonizacja certyfikacji jest dopuszczalna. Decyzja powinna być podejmowana indywidualnie dla każdego przypadku oraz przy założeniu, że w najkrótszym możliwym terminie zapewnione zostanie ponowne zharmonizowanie certyfikacji IOPP z pozostałymi obowiązkowymi certyfikatami wynikającymi z HSSC. Podobne stanowisko przyjęły w tym zakresie m.in. administracje Niemiec, Cypru, Norwegii, Luksemburga, Portugalii i Liberii.

Prawidło A-4 załącznika do konwencji BWM przewiduje, że Strona lub Strony na obszarach morskich pod ich jurysdykcją mogą udzielać zwolnień w zakresie wymogów konwencji BWM pod warunkiem, że statek lub statki są eksploatowane wyłącznie między określonymi portami lub miejscami oraz gdy wody balastowe i osady inne, niż te pochodzące z podróży między ww. portami lub miejscami, nie ulegają mieszaniu. Podstawą udzielenia zwolnienia jest przeprowadzenie oceny ryzyka związanego z przeniesieniem gatunków obcych między danymi portami lub miejscami. Ocena ryzyka przeprowadzana jest zgodnie z Wytycznymi G-7 IMO (Guidelines for Risk Assessment under Regulation A-4, rezolucja MEPC.162(56)). Ważność zwolnienia wydanego na podstawie prawidła A-4 załącznika konwencji BWM wynosi maksymalnie 5 lat, z zastrzeżeniem konieczności przeprowadzenia przeglądu pośredniego uwarunkowań, dla których zostało udzielone, po czym o wydanie zwolnienia można wystąpić na nowo.

Każdy wniosek o przyznanie zwolnienia będzie rozpatrywany indywidualnie. Zgodnie z założeniami MGMiŻŚ, w Polsce zwolnienia będą wydawane przez dyrektorów urzędów morskich na podstawie nowego rozporządzenia MGMiŻŚ, którego wydanie planowane jest w drugiej połowie 2017 r. lub w pierwszej połowie 2018 r. Podstawą do oceny ryzyka będzie wykorzystanie internetowego narzędzia wspomagania decyzji oraz szacowania ryzyka związanego z przenoszeniem gatunków obcych między portami położonymi na obszarze Morza Bałtyckiego i Północno – Wschodniego Atlantyku („Risk assessment tool under the HELCOM/OSPAR Harmonised Procedure on Exemption under the BWM Convention”). Narzędzie to zostało przygotowane w 2013 r. przez komisję HELCOM i komisję OSPAR w ramach procedury („Joint Harmonised Procedure for the Contracting Parties of OSPAR and HELCOM on the granting of exemptions under International Convention for the Control and Management of Ships Ballast Water and Sediments, Regulation A-4”, zwanej dalej „procedurą JHP”, tłumaczenie w polskiej wersji językowej).

Zwolnienia ze stosowania systemów obróbki wód balastowych w portach innych państw będą udzielane przez państwo danego portu. W związku z tym w przypadku zainteresowania uzyskaniem zwolnienia na trasie między jednym z polskich portów i portem położonym na obszarze Morza Bałtyckiego lub Morza Północnego należy kontaktować się bezpośrednio z administracją danego państwa portu.

Dane kontaktowe do podmiotów odpowiedzialnych za wydawanie zwolnień w tych państwach dostępne są w procedurze JHP. Polska administracja morska postara się wesprzeć polskich armatorów w kontakcie z administracjami innych państw ws. wymogów dotyczących zwolnień oraz w procesie ich uzyskania. W tym celu można kontaktować się z sekretariatem Departamentu Gospodarki Morskiej MGMiŻŚ.

Opracowane w ramach prac komisji HELCOM i OSPAR narzędzie wspomagania decyzji opiera się na danych pochodzących z monitoringu elementów abiotycznych i biotycznych środowiska morskiego w portach, przeprowadzonego zgodnie z metodyką określoną w procedurze JHP. Jeżeli w wybranych portach występują znaczne różnice, szczególnie w zasoleniu wody, występowania gatunków obcych oraz tolerancji tych gatunków na zmiany zasolenia, to ryzyko introdukcji gatunków obcych do nowego środowiska uznawane jest jako niskie i wówczas zwolnienie będzie mogło zostać przyznane.

W przypadku gdy w bazie danych narzędzia HELCOM/OSPAR wymagane dane nie są dostępne, w danym porcie powinny zostać wykonane analizy, które pozwolą na uzyskanie danych. Wymagania dotyczące standardów badań i analiz wód portowych zostały określone w załączniku 2. do procedury JHP. Laboratoria wykonujące te badania powinny zapewnić zgodność np. z normami ISO/EIC 17025, ISO 9000, EN-45001. Minimalny czas na przeprowadzenie wymaganych analiz wynosi ok. 6 miesięcy, konieczne jest bowiem wykonanie badań wód portowych w okresie wiosennym oraz letnim. W związku z tym w przypadku zainteresowania uzyskaniem zwolnienia z obowiązku stosowania systemu obróbki wód balastowych np. od 2019 r., badania wód w porcie powinny być wykonane najpóźniej w 2018 r. Badania gatunków uznawane są za aktualne przez okres 5 lat od chwili ich wykonania.

Na polskich obszarach morskich będą miały zastosowanie wytyczne okólnika zatwierdzonego przez Komitet MEPC 71 (BWM.2/Circ.63) z dnia 27 lipca 2017 r. dotyczące postępowania z wodami balastowymi na obszarach morskich, gdzie nie są spełnione warunki określone w prawidle B-4 załącznika do konwencji BWM w zakresie minimalnej głębokości i odległości od najbliższego lądu i nie ma możliwości dokonania wymiany wód balastowych zgodnie ze standardami technicznymi prawidła D-1. W związku z tym od statków odbywających podróże wyłącznie na obszarze Morza Bałtyckiego, na którym spełnione są warunki określone w przedmiotowym okólniku nie będzie wymagana obróbka wód balastowych w sposób określony w konwencji BWM, do czasu, kiedy dla danego statku zgodnie z harmonogramem określonym przez IMO, nie powstanie obowiązek spełnienia standardu wyznaczonego w prawidle D-2 konwencji BWM.

Informacje o systemach, które zostały zatwierdzone przez administracje państw Stron konwencji BWM (obecnie 69 systemów) lub IMO (obecnie 41 systemów) dostępne są tutaj. W dniu 28 października 2016 r. Komitet MEPC 70 przyjął poprawione wytyczne dotyczące zatwierdzania systemów obróbki wód balastowych (Guidelines for approval of ballast water management systems (G8), Rezolucja MEPC.279 (70)), które zastępują wytyczne G8 przyjęte rezolucją MEPC.174(58). Nowa rezolucja zakłada, że wytyczne stosowane będą w celu zatwierdzania systemów tak szybko jak to możliwe. Uwzględniając 2 – letni okres przejściowy dla stosowania poprzednich wytycznych MEPC.174(58) dla systemów, których założenia koncepcyjne i proces zatwierdzenia zostały rozpoczęte przed przyjęciem nowych wytycznych, nowe wytyczne powinny być stosowane nie później niż od 28 października 2018 r. Instalacja na statkach systemów zatwierdzonych według poprzednich wytycznych dopuszczalna będzie do dnia 27 października 2020 r. Wszystkie systemy instalowane na statkach od dnia 28 października 2020 r. będą musiały być zatwierdzane według nowych wytycznych.

Prawidło B-3.7 załącznika do konwencji BWM dopuszcza stosowanie innych, niż wymienione w prawidle B-3.1-6 metod postępowania z wodami balastowymi, pod warunkiem, że zostaną one zatwierdzone przez Komitet MEPC. W prawidle A-5 załącznika do konwencji BWM wskazano natomiast, że rozwiązania równoważne, które obejmują m.in. stosowanie wody pitnej jako balast, mogą być uznane przez administrację, zgodnie z wytycznymi G-3 (Guidelines for ballast water management equivalent compliance, MEPC.123(53)) dla jednostek sportowo-rekreacyjnych wykorzystywanych wyłącznie do celów rekreacyjnych lub sportowych, lub jednostek wykorzystywanych wyłącznie w celach poszukiwania i ratownictwa, o długości całkowitej mniejszej niż 50 metrów i maksymalnej pojemności balastowej nie większej niż 8 metrów sześciennych.

Kwestia możliwości stosowania wody pitnej jako balastu była również szczegółowo analizowana przez Komitet MEPC, m.in. MEPC 59 w dniach 12 – 17 lipca 2009 r. oraz MEPC 69 w dniach 18 – 22 kwietnia 2016 r. Uzgodniono wówczas, uwzględniając definicję wód balastowych oraz potencjalnie negatywny wpływ na środowisko morskie substancji chemicznych zawartych w wodzie pitnej (szczególnie chloru resztkowego), że woda ta stosowana jako balast powinna odpowiadać standardom określonym w konwencji BWM. Rozważania w tym zakresie były kontynuowane w 2017 r. Podczas warsztatów grupy GESAMP – Ballast Water Working Group uzgodniono m.in., że w przypadku stosowania na statku wody pitnej, która poddawana jest obróbce przez dodanie substancji aktywnych i stosowana jako balast, taki proces musi podlegać zatwierdzeniu przez grupę GESAMP – BWWG, zgodnie z wytycznymi IMO G-9 (Procedure for approval of ballast water management systems that make use of active substances) . Wnioski grupy GESAMP-BWWG zostały przyjęte przez Komitet MEPC 71.

Stosowanie wody słodkiej jako balastu, spełniającej określone parametry jakości (np. w zakresie zawartości NaCl) lub pochodzącej z określonego źródła (np. publicznej sieci wodociągowej) jest obecnie dozwolone np. w Australii, Nowej Zelandii oraz niektórych stanach USA (np. w Kalifornii). MGMiŻŚ przewiduje uregulowanie kwestii stosowania wody pitnej jako balastu na polskich obszarach morskich w ramach prac nad zmianą ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki.

Wody balastowe statku mogą nie spełniać standardów określonych w prawidle D-1 lub D-2 załącznika do konwencji BWM na przykład, gdy statek nie jest wyposażony w system obróbki wód balastowych lub, gdy nastąpiła awaria takiego systemu. W związku z tym na forum IMO podjęto prace w zakresie przygotowania procedur postępowania w tzw. „sytuacjach awaryjnych”, które zapobiegną zrzutowi nieoczyszczonych i zagrażających środowisku wód balastowych, a także postępowania w sytuacjach niekontrolowanego rozprzestrzeniania i inwazji gatunków obcych lub epidemii. W tym zakresie przyjęto m.in. wytyczne „Guidelines for additional measures regarding ballast water management including emergency situations (G13)” (rezolucja MEPC.161(56)) oraz wytyczne „Guidance document on arrangements for responding to emergency situations involving ballast water operations (BWM.2/Circ.17).

Podczas sesji Komitetu MEPC 71, w dniach 3-7 lipca 2017 r. przyjęto również wytyczne dotyczące środków zaradczych w ramach konwencji BWM (Guidance on contingency measures under the BWM Convention, BWM.2/Circ.62). Rozwiązania przewidziane w tych wytycznych obejmują m.in. instalowanie systemów awaryjnego postępowania z wodami balastowymi na statkach lub recyrkulację wody balastowej na statku; zmianę harmonogramu operacji balastowych na statku; budowę portowych urządzeń lub barek do odbioru i oczyszczania wód balastowych lub udostępnianie w portach poboru wód balastowych urządzeń, z których statki mogłyby pobierać wody balastowe spełniające standardy określone w konwencji BWM.

Kierując się rozwiązaniami przyjętymi na forum międzynarodowym, procedury postępowania z wodami balastowymi w sytuacjach awaryjnych na polskich obszarach morskich zostaną ustanowione najprawdopodobniej w 2018 r., w formie rozporządzenia MGMiŻŚ.