Komenda Główna
Państwowej Straży Pożarnej

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, a także osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu, ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych.

Odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości lub w części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem. (zobacz art. 4 ust 1 i 1a ustawy o ochronie przeciwpożarowej).

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych należy do zadań komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej właściwego miejscowo ze względu na lokalizację budynku, obiektu budowlanego lub terenu.

Komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych, uprawniony jest w drodze decyzji administracyjnej do:

• nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie;
• wstrzymania robót (prac), zakazania używania maszyn, urządzeń lub środków transportowych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru.

Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.) to właściciele lub zarządcy terenów są odpowiedzialni za utrzymanie tych dróg w stanie umożliwiającym ich wykorzystanie przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej. 

Osoba odpowiedzialna za zapewnienie warunków ochrony przeciwpożarowej, która nie utrzymuje drogi pożarowej w odpowiednim stanie, podlega karze aresztu, grzywny lub karze nagany (vide art. 82 § 2 pkt 6 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2023 r. poz. 2119 z późn. zm.). 

Garaż, podobnie jak pozostałe przestrzenie występujące w obiekcie budowlanym, zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem, którym w tym przypadku (uwzględniając postanowienia § 102 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie), jest zasadniczo przechowywanie i bieżąca, niezawodowa obsługa samochodów osobowych. 

Użytkowanie miejsc postojowych w garażu podziemnym niezgodne z ich projektowanym przeznaczeniem może w znacznym stopniu wpłynąć na rozwój sytuacji pożarowej, zakłócić działanie urządzeń przeciwpożarowych i innych projektowych rozwiązań odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pożarowe, a także wpłynąć negatywnie na możliwość prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.  

Projektant projektując garaż wielostanowiskowy zakłada, iż będzie on użytkowany zgodnie z przeznaczeniem i w oparciu o te założenia określa m. in. gęstość obciążenia ogniowego i parametry potencjalnego pożaru. Na podstawie tych danych projektowane są urządzenia przeciwpożarowe i inne rozwiązania zapewniające akceptowalny poziom bezpieczeństwa pożarowego.  

W kontekście powyższego należy wskazać, że garaże w przeważającej większości nie były projektowane do celów magazynowych i co do zasady z przestrzeni garaży (przeznaczonych zasadniczo na miejsca postojowe i drogi komunikacji) wydziela się przeciwpożarowo pomieszczenia techniczne, magazynowe lub gospodarcze, w tym także komórki lokatorskie (pojedyncze lub w zespołach), jako odrębne strefy pożarowe. Takiego wydzielenia nie zapewniają metalowe szafy. 

Ponadto, zastosowanie zamkniętych metalowych szaf w przestrzeni garażu uniemożliwia kontrolę ich zawartości, a jak wykazuje praktyka, mimo ograniczeń, w garażach często przechowuje się materiały niebezpieczne pożarowo.  

Jeżeli założenie projektowe przewidywało zastosowanie zamkniętych metalowych szaf w garażu podziemnym, użytkowanie w garażu pojedynczych przedmiotów związanych ze wspomnianą bieżącą, niezawodową obsługą samochodów, powinno uwzględniać ograniczenia wynikające w szczególności z przepisów: 

• § 7 rozporządzenia MSWiA dotyczącego, m. in. używania lub przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo i np. zakazującego ich przechowywania w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz w innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach i loggiach, 

• § 8 ust. 2 ww. rozporządzenia MSWiA określającego dopuszczalne ilości i warunki przechowywania w różnych rodzajach garaży cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 373,15 K (100°C), 

• § 275 ust. 1 rozporządzenia MI zakładającego nieprzekraczanie w „standardowym” garażu gęstości obciążenia ogniowego 500 MJ/m2. 

Wskazuje się również, że zgodnie z art. 61 pkt 1 Prawa budowlanego właściciel lub zarządca obiektu jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa we wspomnianym art. 5 ust. 2 tej ustawy, a nadzór nad przedmiotowym obszarem leży w kompetencji właściwego miejscowo organu nadzoru budowlanego. 

Właściciel, zapewniając ochronę przeciwpożarową budynku, obiektu budowlanego lub terenu, jest zobowiązany:

• przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,
• wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice,
• zapewnić przeglądy techniczne, konserwacje oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie,
• zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,
• przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej,
• zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
• ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego innego niż mieszkalny, przeznaczonego dla ponad 50 osób będących jego stałymi użytkownikami, powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu. 

W przypadku obiektów, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa powyżej 50 użytkowników, w szczególności: szkół, przedszkoli, internatów, domów studenckich, praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji należy dokonać co najmniej raz na rok, jednak w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia rozpoczęcia korzystania z obiektu przez nowych użytkowników. 

W przypadku obiektu przeznaczonego przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takiego jak szpital, żłobek, przedszkole, dom dla osób starszych, lub zawierającego część (strefę pożarową) o takim przeznaczeniu, zakres i obszar budynku objęty praktycznym sprawdzeniem organizacji i warunków ewakuacji musi być uzgodniony z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej. 

O terminie przeprowadzenia praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji należy powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej nie później niż na tydzień przed ich przeprowadzeniem. 

Powyższe obowiązki wynikają z § 17 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.) i mają na celu przede wszystkim zapewnienie w obiektach budowlanych właściwego funkcjonowania rozwiązań organizacyjnych w zakresie ewakuacji, w tym ich wdrożenia do stosowania przez użytkowników w praktyce. 

Przepisy przeciwpożarowe nie określają natomiast sposobów praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji. Natomiast ważne jest, aby realizacja tego obowiązku miała zawsze wymiar praktyczny i dotyczyła wszystkich użytkowników.  

Sposoby te co do zasady określane są w instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego, które są sporządzane dla każdego z ww. obiektów. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego ma charakter indywidualny - przyjęte w niej rozwiązania powinny być dostosowane do specyfiki konkretnego obiektu oraz powinny uwzględniać wszelkie okoliczności wpływające na funkcjonowanie w danym obiekcie ochrony przeciwpożarowej. 

Sposoby i warunki ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów określono w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 13 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej:

• rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów,
• rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych.

Zgodnie z definicją zawartą w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów materiały niebezpieczne pożarowo to:

1. gazy palne,
2. ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55 °C),
3. materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne,
4. materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu,
5. materiały wybuchowe i wyroby pirotechniczne,
6. materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji,
7. materiały mające skłonności do samozapalenia,
8. materiały inne niż wymienione w lit. a-g, jeśli sposób ich składowania, przetwarzania lub innego wykorzystania może spowodować powstanie pożaru.

Czytaj więcej: Bezpieczeństwo w budynku mieszkalnym

Czy można palić papierosy na balkonie, a właściwie czy przepisy przeciwpożarowe tego zabraniają? W tym miejscu chcielibyśmy przyjrzeć się temu zagadnieniu, ale zanim do tego przejdziemy zwracamy uwagę czytelnika na to, że w tym zakresie obowiązywać mogą również inne przepisy, nadzór nad przestrzeganiem których nie leży w gestii organów Państwowej Straży Pożarnej, np. przepisy: 

• prawa miejscowego, a także regulaminy oraz uchwały spółdzielni mieszkaniowych lub wspólnot, które mogą zakazywać palenia na balkonach m.in. z uwagi na uciążliwość dla sąsiadów; 

• art. 144 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), zgodnie z którym właściciel nieruchom powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. 

Wracając natomiast do kwestii palenia papierosów na balkonie w kontekście przepisów przeciwpożarowych, to jest ono dozwolone, pod warunkiem, że czynność ta nie może spowodować pożaru (nie może zainicjować zapłonu materiałów niebezpiecznych pożarowo). Złamanie tej zasady jest wykroczeniem.  

§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822): 

W obiektach oraz na terenach przyległych do nich jest zabronione wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, w tym m.in. używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów występujących: 

1. w strefie zagrożenia wybuchem, z wyjątkiem urządzeń przeznaczonych do tego celu, spełniających wymagania określone w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz. 2203), 
2. w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo. 

art. 82 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 821 z późn. zm.): 

Kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, polegających na niedozwolonym używaniu otwartego ognia, paleniu tytoniu i stosowaniu innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów palnych, podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany. 

Strażacy przeprowadzający czynności kontrolno-rozpoznawcze w budynku mieszkalnym mają prawo do wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń z wyjątkiem pomieszczeń mieszkalnych (art. 23 ust. 11 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej).  

Oznacza to, że czynności kontrolno-rozpoznawcze nie mogą być przeprowadzone w mieszkaniu. W przypadku kontroli w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, funkcjonariusze skupiają się głównie na częściach wspólnych, tj.  

• na ciągach komunikacyjnych stanowiących drogi ewakuacyjne (korytarze, przejścia, klatki schodowe) 
• w części garażowej, 
• w częściach wspólnych piwnicy. 

Przepisy przeciwpożarowe bezpośrednio nie regulują zasad użytkowania grilli gazowych na balkonach w budynkach, jednakże zabraniają one przechowywania na tarasach i balkonach materiałów niebezpiecznych pożarowo (zob. § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i   Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822) - dalej zwane “rozporządzeniem MSWiA”).  

Pamiętaj, że gaz płynny (LPG) znajdujący się w butlach, które mogą służyć do zasilania grilli gazowych jest materiałem niebezpiecznym pożarowo (zob. § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia MSWiA).  

Warunki używania lub przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo zostały określone w rozdziale 3 rozporządzenia MSWiA, m.in. w § 7 ust. 1 pkt 1, który nakazuje, aby przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo (w tym gazów palnych) wykonywać wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, o której mowa w § 6 tego rozporządzenia, lub zgodnie z warunkami określonymi przez producenta.  

Dodatkowo w  § 10 ust. 1 rozporządzenia MSWiA wskazano, że wymagania dotyczące użytkowania butli z gazem płynnym do zasilania urządzeń i instalacji gazowych w budynkach określają przepisy techniczno-budowlane. W zależności od stanu faktycznego konkretnego przypadku odpowiednie zastosowanie mogą więc mieć przepisy techniczno-budowlane określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1225 z późn. zm.), w tym w:  

• § 156 ust. 4, zgodnie z którym instalację gazową zasilaną gazem płynnym z indywidualnej butli, znajdującej się wewnątrz budynku, stanowi butla gazowa, urządzenie redukcyjne przy butli, przewód z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzenie gazowe wraz z przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli stanowią one element składowy urządzeń gazowych; 

• § 157 ust. 5 i 6, stanowiącym, że instalacje gazowe zasilane gazem płynnym mogą być wykonywane tylko w budynkach niskich, jak również zabronione jest stosowanie w jednym budynku gazu płynnego i gazu z sieci gazowej; 

• § 177 – zawierającym wymagania dotyczące zasilania urządzeń gazowych gazem płynnym z indywidualnych butli o nominalnej zawartości gazu do 11 kg. 

Dodatkowo, mając na względzie przepisy art. 82 § 1 pkt 1, 3 i 5 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2023 r. poz. 2119) przestrzegamy, że karze aresztu, grzywny albo karze nagany podlega ten, kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, polegających m.in. na: 

• niedozwolonym używaniu otwartego ognia, paleniu tytoniu i stosowaniu innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów palnych (pkt 1),  

• używaniu instalacji, urządzeń i narzędzi niepoddanych wymaganej kontroli lub niesprawnych technicznie albo użytkowaniu ich w sposób niezgodny z przeznaczeniem lub warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzeniania ognia (pkt 3),  

• nieprzestrzeganiu zasad bezpieczeństwa przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo, w tym gazu płynnego w butlach (pkt 5). 

Co więcej, kwestie użytkowania grilli gazowych na balkonach w budynkach wielolokalowych mogą regulować również inne przepisy niebędące przepisami przeciwpożarowymi czy techniczno-budowlanymi, w tym np. przepisy prawa miejscowego, a także regulaminy oraz uchwały spółdzielni mieszkaniowych lub wspólnot. Ponadto mogą one również podlegać pod zasady współżycia społecznego oraz przepisy kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi np. właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które zakłócałyby korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (zob. art. 144 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm.). 

Warto więc przemyśleć zakup grilla na balkon, ponieważ użytkowanie urządzeń zasilanych z butli gazowych (np. grilla gazowego, parasola grzewczego) z naruszeniem obowiązujących wymagań oraz dobrych praktyk i zasad wiedzy technicznej, dotyczącej przedmiotowej problematyki, może powodować wzrost zagrożenia pożarowego. 

Garaż, podobnie jak pozostałe przestrzenie występujące w obiekcie budowlanym, zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem.  

W świetle § 102 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, przeznaczeniem garażu jest zasadniczo przechowywanie i bieżąca, niezawodowa obsługa samochodów osobowych. W związku z tym powinny się w nim znajdować jedynie garażowane pojazdy oraz przedmioty związane z ich bieżącą, niezawodową obsługą. 

Przepis ten dopuszcza więc możliwość przechowywania w garażu przedmiotów związanych wyłącznie z niezawodową (nieprofesjonalną) obsługą samochodów osobowych, jednakże takie przedmioty mogą znajdować się w garażu tylko przez krótki (np. parodniowy) okres, niezbędny do wykonania bieżącej obsługi. 

Z tego też względu przechowywanie opon w garażu może być realizowane przez krótki okres związany z ich wymianą np. w momencie pojawienia się temperatur ujemnych lub w przypadku wymiany opon zużytych. Natomiast stałe składowanie opon w garażu, o którym mowa w zapytaniu, stanowi naruszenie tego przepisu, powodując zmianę przeznaczenia na magazyn.  

Wymagania techniczno-budowlane oraz przeciwpożarowe dla garaży podziemnych uwzględniają zagrożenia związane co do zasady z postojem samochodów osobowych. W celu zapewnienia bezpieczeństwa oraz odpowiednich warunków użytkowania takie garaże są wyposażane w rozwiązania techniczne, urządzenia i instalację o parametrach dobranych do określonego sposobu użytkowania. Gdyby w przestrzeni podziemnego garażu wielostanowiskowego każdy z jego użytkowników miał możliwość stałego składowania opon i innych przedmiotów związanych z bieżącą, niezawodową obsługą swoich samochodów, poza naruszeniem przepisów, doszłoby również do bardzo dużego nagromadzenia materiałów palnych, co w znacznym stopniu może wpłynąć na rozwój sytuacji pożarowej, zakłócić działanie urządzeń przeciwpożarowych i innych projektowych rozwiązań odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pożarowe, a także utrudnić prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych i w konsekwencji np. stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz skutkować nieakceptowalnymi stratami pożarowymi. 

Aby ustalić dopuszczalność umieszczania opon w garażu podziemnym należy sprawdzić, czy przyjęte w konkretnym obiekcie budowlanym rozwiązania projektowe (w tym gęstość obciążenia ogniowego) obejmowały możliwość nagromadzenia w garażu podziemnym materiałów palnych w postaci opon. Jeżeli projektant nie uwzględnił możliwości składowania w garażu dodatkowych opon, ich składowanie będzie przejawem użytkowania garażu niezgodne z jego projektowanym przeznaczeniem. 

Obowiązek utrzymywania i użytkowania obiektu zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2 tej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, spoczywa na właścicielu lub zarządcy obiektu (art. 61 pkt. 1 tej ustawy). 

Natomiast nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów Prawa budowlanego, w zakresie nieprawidłowości związanych ze sposobem użytkowania obiektów budowlanych sprawuje właściwy miejscowo powiatowy inspektor nadzoru budowlanego. 

Przepisy przeciwpożarowe zabraniają składowanie poza budynkami w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki sąsiedniej materiałów palnych, w tym pozostałości roślinnych, gałęzi i chrustu (vide § 4 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822)).  

Drewno (niezależnie od stopnia jego wilgotności) należy traktować, jak materiał palny, o którym mowa w omówionym przepisie. 

Zastawianie ciągów komunikacyjnych w obiektach handlowych, takich jak sklepy wielkopowierzchniowe, paletami, wózkami transportowymi lub towarem, może prowadzić do naruszenia przepisów przeciwpożarowych, w szczególności w zakresie zapewnienia bezpiecznych warunków ewakuacji.

Zgodnie z § 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.), z każdego miejsca w obiekcie, przeznaczonego do przebywania ludzi, zapewnia się odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczanie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także zastosowanie technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Według przepisów techniczno-budowlanych, minimalna szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi powinna być nie mniejsza niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m.

W praktyce umieszczanie na przejściach ewakuacyjnych palet z towarem może prowadzić do zawężenia tych przejść poniżej wartości określonej w przepisach, co stanowi naruszenie warunków ewakuacji.

Podkreślenia wymaga, że obowiązek zapewnienia drożności dróg ewakuacyjnych oraz przestrzegania przepisów przeciwpożarowych spoczywa, zgodnie z art. 4 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2025 r. poz. 188), na właścicielu, zarządcy, użytkowniku lub faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, takich jak blokowanie wyjść ewakuacyjnych, zastawione drogi ewakuacyjne (nie każda alejka sklepowa musi stanowić drogę ewakuacyjną) lub utrudniony dostęp do urządzeń przeciwpożarowych (np. hydrantów wewnętrznych), zaleca się w pierwszej kolejności zgłaszanie uwag bezpośrednio do kierownictwa sklepu. To właśnie podmiot odpowiedzialny za eksploatację obiektu oraz organizację jego przestrzeni użytkowej powinien niezwłocznie podjąć działania mające na celu usunięcie zagrożenia. Bezpośrednia interwencja u osoby odpowiedzialnej za powstanie nieprawidłowości może w praktyce najszybciej doprowadzić do przywrócenia właściwego poziomu bezpieczeństwa pożarowego.

W przypadku, kiedy mimo zgłoszenia, nie zostaną podjęte żadne działania w celu usunięcia nieprawidłowości, o sprawie tej można zawiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, który jest organem właściwym w zakresie sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych.

Zasady przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych regulują przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1443 z późn. zm.). 

Zgodnie art. 23 ust. 7 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, kontrole części wspólnych w budynku odbywają się na podstawie pisemnego upoważnienia do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych, podpisanego przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej. Takie upoważnienie powinno zawierać m.in. datę planowanej kontroli oraz stopień, imię i nazwisko funkcjonariusza, który tych czynności będzie dokonywał.  

Upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych należy dostarczyć kontrolowanemu przynajmniej na 7 dni przed planowaną kontrolą. Wyjątkiem jest sytuacja, w której organy Państwowej Straży Pożarnej zobowiązane są do wydania opinii lub zajęcie stanowiska w zakresie ochrony przeciwpożarowej, dla obiektów, dla których przepisy prawa tego wymagają. W tym jedynym przypadku upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych może być dostarczone kontrolowanemu na 3 dni przed planowaną kontrolą.  

Przeprowadzenie natomiast „niezapowiedzianej kontroli”, która wiąże się z doręczeniem upoważnienia kontrolowanemu w chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych, jest możliwe tylko w dwóch szczególnych przypadkach, jeżeli: 

1. powzięto informację o możliwości występowania w miejscu ich przeprowadzania zagrożenia życia ludzi (termin sprecyzowany w § 16 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.)) lub bezpośredniego niebezpieczeństwa powstania pożaru, lub poważnej awarii przemysłowej; 

2. przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych jest niezbędne w celu dokonania ustaleń w zakresie wstępnego ustalania nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru oraz okoliczności jego rozprzestrzenienia się lub zbierania informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń. 

Przepisy przeciwpożarowe oraz przepisy techniczno-budowlane nie określają wprost wymagań w zakresie magazynowania akumulatorów litowo-jonowych.  

Zabronione jest natomiast użytkowanie i składowanie akumulatorów niesprawnych technicznie.  

Pamiętaj, aby przy stosowaniu akumulatorów (w tym litowo-jonowych) przestrzegać zasad bezpiecznego użytkowania akumulatora wskazanych przez producenta, które m.in. określają również warunki przechowywania sprawnych akumulatorów. 

Uszkodzone lub zużyte akumulatory należy utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. 

Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów zabronione jest:

• składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących do celów ewakuacji lub  

• umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości określonych w przepisach techniczno-budowlanych dotyczących budynków (zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).  

Rower, ze względu na niektóre palne elementy, może stanowić zagrożenie pożarowe. Dodatkowo, pozostawianie go na drogach komunikacji ogólnej lub w przestrzeni klatki schodowej może utrudniać ewakuację ludzi lub utrudniać prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych.  

Dodatkowo należy mieć na względzie, że umieszczenie roweru na drodze komunikacji ogólnej może stanowić wykroczenie z art. 82 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2023 r. poz. 2119), zgodnie z którym karze aresztu, grzywny albo karze nagany podlega ten, kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, polegających na składowaniu materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczaniu przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości. 

Jednocześnie zaznacza się, że drogi komunikacji ogólnej nie służą do przechowywania w ich obrębie różnego rodzaju przedmiotów, niestanowiących ich stałego wyposażenia. Uregulowania prawne dotyczące użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem zawarto w przepisach ustawy Prawo budowlane oraz aktach wykonawczych do tej ustawy i należą do właściwości organów nadzoru budowalnego. 

Przepisy przeciwpożarowe nie zabraniają stosowania na drogach ewakuacyjnych krat czy drzwi zamykanych na klucz, zabraniają natomiast ich zamykanie w sposób, który uniemożliwia ich natychmiastowe użycie (od wewnątrz) w przypadku pożaru lub innego zagrożenia powodującego konieczność ewakuacji  (zob. § 4 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, Dz. U. z 2023 r., poz. 822 z późn. zm.).  

Oznacza to, że na drogach ewakuacyjnych dopuszczalne są wyłącznie takie rozwiązania, które mimo zastosowania zamknięcia pozwalają na natychmiastowe otwarcie od wewnątrz drzwi podczas ewakuacji. Niedopuszczalne jest zatem montowanie krat, drzwi zamykanych na klucz, kłódkę czy inne zabezpieczenia, których otwarcie od wewnątrz wymaga dodatkowych czynności.

Na marginesie przypominamy, że  wszelkie zmiany w budynkach, w tym również zmiany polegające na wykonaniu dodatkowych wydzieleń lub przegród w postaci krat na drogach komunikacji ogólnej, powinny być dokonywane z uwzględnieniem wymagań, zawartych w szczególności w: 

1. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2025 r. poz. 418 z późn. zm.); 
2. ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2025 r. poz. 188); 
3. rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1225 z późn. zm.); 
4. rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.). 

Obowiązek zapewnienia właściwych warunków ochrony przeciwpożarowej w obiekcie, w tym w szczególności zapewnienia drożnych i bezpiecznych dróg ewakuacyjnych spoczywa na ich właścicielu lub zarządcy (patrz art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2025 r. poz. 188)). Tak więc to do właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego należy obowiązek zapewnienia jego bezpieczeństwa pożarowego.  

Zgodnie z art. 81 ust. 1 pkt 1 lit. b - c Prawa budowlanego organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego są organami właściwymi w zakresie nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów prawa budowlanego, a w szczególności warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych, jak również zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej.  Organami właściwymi sprawującymi nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych w obiektach budowlanych i na terenach są właściwi miejscowo komendanci powiatowi (miejscy) Państwowej Straży Pożarnej.