Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

W sercu Katowic, podczas jubileuszowej edycji 15. Europejskiego Kongresu Małych i Średnich Przedsiębiorstw, innowacje i rozwój technologiczny znalazły się w centrum dyskusji dzięki aktywnemu udziałowi Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Jako Partner wydarzenia NCBR odegrało istotną rolę, dzieląc się swoją ekspercką wiedzą i doświadczeniem w zakresie finansowania projektów badawczo-rozwojowych. Przez dwa dni eksperci Centrum wspierali przedsiębiorców, przedstawicieli nauki i administracji, odpowiadając na pytania dotyczące aktualnych i nadchodzących naborów, zwłaszcza w ramach Funduszy Europejskich, a także dających możliwość ekspansji zagranicznej. Ich obecność przyciągnęła szczególne zainteresowanie uczestników, którzy poszukiwali konkretnych informacji o możliwościach rozwijania innowacyjnych przedsięwzięć.

Przyszłość edukacji i kompetencji w dobie AI

Spektrum tematów zaproponowanych przez organizatorów – Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach – było szerokie, jednak zgodne z najnowszymi trendami i tym, co rzeczywiście interesuje innowacyjny biznes. Rozciągało się od demografii, poprzez edukację, energetykę, po technologie przyszłości i ekspansję międzynarodową.

Wokół najważniejszych kierunków i praktycznych kroków, które pozwolą połączyć wizję rozwoju sztucznej inteligencji w edukacji z realnymi działaniami wdrożeniowymi, toczyła się rozmowa w panelu „Przyszłość edukacji i kompetencji w dobie AI”. NCBR jest aktywne na tym polu, zwłaszcza poprzez konkursy realizowane w programie Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS), jak np. „Wzmocnienie potencjału administracyjnego uczelni”, „Doskonałość dydaktyczna”, „Rozwój kwalifikacji i kompetencji osób dorosłych”, „Kształcenie na potrzeby gospodarki”, „Kształcenie na potrzeby branż kluczowych” czy planowany na koniec października br. nabór „Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych”.

– Podejmujemy te działania, ponieważ zależy nam na dojściu do pełnej cyfryzacji polskiego szkolnictwa wyższego. Wierzymy również, że zdobywanie poszukiwanych umiejętności to odpowiedź na szybko zmieniający się rynek pracy. Sztuczna inteligencja, technologie cyfrowe to podstawowe narzędzia transformacji gospodarczej i społecznej Polski. Stawiamy na kompleksowe wzmacnianie kompetencji cyfrowych na uczelniach i poprzez uczelnie. Garnitur kompetencji, z którymi absolwent wchodzi na rynek pracy, musi korespondować z potrzebami przedsiębiorstw. Nasze działania kierujemy szeroko: zarówno do studentów, kadry dydaktycznej i administracyjnej, w tym zarządzającej, jak i osób dorosłych, które potrzebują tych umiejętności w swojej pracy – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Naukowiec z długoletnim doświadczeniem dydaktycznym podzielił się swoim spojrzeniem na kształcenie do korzystania z technologii cyfrowych.

 – Sztuczna inteligencja nie zwalnia z myślenia. Nie możemy uczyć młodych ludzi, że jesteśmy biernymi użytkownikami AI. W procesie kształcenia w tym kierunku mamy obowiązek iść w głąb, już od etapu szkoły podstawowej zapewnić silny element kreatywności i krytycznego myślenia w odniesieniu do tego narzędzia. Młode pokolenia powinny mieć przekonanie, że to my zarządzamy sztuczną inteligencją, oceniamy wiarygodność danych wejściowych, rozumiemy te algorytmy, znamy ich silne i słabe strony oraz mamy dobre pomysły na ich wykorzystanie – wskazał szef NCBR. – Jako metodę nauczania można do tego wykorzystać np. model edukacji spersonalizowanej, który proponujemy w projekcie „Uczelnie Przyszłości”. Realizujemy go wspólnie z 12 uczelniami różnego typu z całej Polski w programie FERS, stawiając na kształcenie interdyscyplinarne i problemowe, przebiegające pod okiem mentorów rzeczywiście zaangażowanych w cały proces. Miałem okazję się przekonać, że studenci bardzo ten model chwalą i rozwijają już własne innowacyjne projekty – dodał.

Jak zauważył prof. Jerzy Małachowski, dzięki środkom z tego programu uczelnie inwestują w nowoczesne rozwiązania IT służące dydaktyce i wdrażają innowacyjne rozwiązania edukacyjne. W powiązaniu z rozwijaniem kompetencji cyfrowych ma to wpływ na jakość kształcenia oraz konkurencyjność polskich uczelni.

Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach

Edukacja jest blisko biznesu, ponieważ ludzie wyposażeni w nowoczesne kompetencje mogą wynieść polską innowacyjność na wyższy poziom w czasach głębokiej transformacji społeczno-gospodarczej. Uczestnicy debaty „Zarządzanie innowacjami w małych i średnich przedsiębiorstwach na tle europejskich wyzwań” spojrzeli na nowatorskie rozwiązania jako kluczowy czynnik wzrostu konkurencyjności MŚP w Europie. Ogromną szansą, którą warto jeszcze lepiej wykorzystać, są różnorodne programy wsparcia oferowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki otwiera szeroki wachlarz możliwości dla przedsiębiorców oraz ich konsorcjów, jak też konsorcjów naukowo-przemysłowych. To zarazem szansa na łączenie nauki z dużym, ale też średnim i małym biznesem poprzez wspólną realizację projektów badawczo-rozwojowych.

–  Czy na pewno nas stać, żeby opracowywać innowacje nad Wisłą, a ich efekty oddawać np. za ocean? Jest faktem, że Unia Europejska uzależniła się od szeregu technologii powstających poza jej obszarem, np. w zakresie produkcji chipów, projektowania technologii chmurowych i blockchain, fotowoltaiki czy biotechnologii. Potrzebujemy zmiany, potrzebujemy suwerenności technologicznej – powiedział dyrektor NCBR prof. Jerzy Małachowski. – Komisja Europejska wskazuje nam jako priorytety zwłaszcza obszar biotechnologii, cyfryzacji oraz czystych i zasobooszczędnych technologii, spodziewamy się, że dołączy do nich obszar obronności i bezpieczeństwa. W każdym wypadku chodzi o wysoko zaawansowane technologie. Obecnie NCBR prowadzi ostatnie w tym roku nabory w ramach programu STEP, z budżetem 450 mln zł. Jednak już w przyszłym roku przewidujemy kolejne konkursy. Jest to Fundusz Technologii Krytycznych dla Polski i Europy. Mówi się, że Polska jest liderem we wprowadzaniu inicjatywy STEP w życie, ale jestem przekonany, że stać nas na jeszcze więcej – podkreślił.

Fundusze UE 2025+. Jak skutecznie aplikować?

Małe i średnie przedsiębiorstwa często nie dysponują wystarczającym kapitałem, aby samodzielnie finansować innowacje. Dostęp do europejskich funduszy i programów wsparcia to realna szansa na rozwój innowacji w sektorze MŚP.

• Jakie projekty mają szanse na wsparcie w ramach trwających i planowanych konkursów realizowanych z Funduszy Europejskich?
• Jak przejść od dobrego pomysłu do dobrego projektu?
• Co zrobić, jeśli nie masz doświadczenia w aplikowaniu i realizacji projektów UE?
• W czym mogą pomóc przedsiębiorcom instrumenty finansowe programów Unii Europejskiej?
• Mam pomysł, chcę ubiegać się o wsparcie na jego realizację – ale skąd wezmę środki na wkład własny?

Nad tymi zagadnieniami, pod kierunkiem Alicji Szumiec-Jurasińskiej – Senior Manager w PwC Polska, debatowali uczestnicy panelu pt. „Fundusze UE 2025+ – jak skutecznie aplikować?”, od którego rozpoczął się drugi dzień wydarzenia.

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki jest adresowany do innowacyjnego biznesu i nauki, które współdziałają w procesie rozwijania i wdrażania przyszłościowych rozwiązań. NCBR ma w swoim portfolio takie instrumenty, jak np. Ścieżka SMART dla konsorcjów lub wspomniany już program STEP, który dąży do wytworzenia technologii krytycznych dla Polski i Europy. Jesteśmy także jednym z wykonawców projektu Science4Business. To kolejna szansa na łączenie nauki i przedsiębiorczości.

Radosław Runowski, zastępca dyrektora Działu Dotacji Krajowych i Funduszy UE w NCBR, uwrażliwiał przedsiębiorców, aby wskazywali cel swoich projektów B+R w jak najbardziej konkretny sposób.  

– Cel badawczy nie może być zbyt ogólny. Należy go doprecyzować, skupiając się na tym, co zasadnicze, a więc na tym, co innowacyjnego chcemy osiągnąć. Druga kwestia to przewidzenie, jak do tego celu dojść, pokonując kolejne kamienie milowe w projekcie zaplanowanym przecież na dłuższy czas, zazwyczaj są to 3-4 lata. Dlatego ważne jest wskazanie celów krótkoterminowych. Dzięki temu realizując projekt, będziemy widzieli, czy idzie on w dobrym kierunku, mamy nad nim kontrolę. Jeżeli osiągane są cele krótkoterminowe, to jest duża szansa, że także cel podstawowy naszego projektu zostanie osiągnięty. Już na etapie planowania warto też zadbać o inne aspekty, zwłaszcza o realność kosztów generowanych w projekcie. Pamiętajmy, że funkcjonujemy w zmiennym otoczeniu. Należy zatem w taki sposób przygotować plan finansowy, żebyśmy na koniec projektu nie wyszli na minusie – zaznaczył ekspert.

Radosław Runowski nakreślił też wstępne plany instytucji na przyszły rok w zakresie naborów w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.

–  W 2026 r. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ponownie będzie przyjmowało wnioski w ramach inicjatywy STEP, z zakresu technologii cyfrowych, biotechnologii oraz czystych i zasobooszczędnych technologii. Pierwsze nabory powinny ruszyć w kwietniu. Planujemy także dwa konkursy Ścieżka SMART dla konsorcjów. Pierwszy z nich, z budżetem około 700 mln zł, powinniśmy ogłosić już w lutym – powiedział zastępca dyrektora Działu Dotacji Krajowych i Funduszy UE w NCBR.

Zielone inwestycje z myślą o MŚP

Jak skutecznie wspierać zieloną transformację małych i średnich przedsiębiorstw? Na ten temat rozmawiali uczestnicy panelu „Ku transformacji energetycznej – finansowanie zielonych inwestycji w MŚP”.

Głos w dyskusji zabrała dr inż. Anna Mikołajczuk-Zychora, ekspert operacyjny w Dziale Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, która zaprezentowała działania Centrum w zakresie wsparcia transformacji energetycznej przedsiębiorstw. Jak poinformowała ekspertka, NCBR realizuje projekty finansowane z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki, w tym realizowane w formule Innowacyjnych Zamówień Publicznych (PCP), a także inicjatywę STEP, która ma wspierać uniezależnienie się Europy w obszarze tzw. technologii krytycznych.

– Rozwiązania dla małych i średnich przedsiębiorstw powinny być szyte na miarę, dopasowane do specyfiki i potencjału konkretnej firmy. Nie istnieje jedno uniwersalne podejście, które sprawdzi się wszędzie. Każde przedsiębiorstwo ma swoje indywidualne atuty i właśnie na nich powinno budować przewagę. Tylko wtedy osiągnie największe korzyści – podkreśliła dr inż. Anna Mikołajczuk-Zychora.

Ekspertka odniosła się również do doświadczeń NCBR z poprzednich lat, wskazując przykłady zrealizowanych przedsięwzięć w Lidzbarku Warmińskim („Ciepłownia Przyszłości” zrealizowana ze środków Programu Inteligentny Rozwój) i Sokołowie Podlaskim („Elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym” – również w ramach POIR), które pokazały, że różne lokalne warunki wymagają odmiennych rozwiązań technologicznych. Zapowiedziała także, że w programie FENG planowane są kolejne przedsięwzięcia i dalszy rozwój współpracy sektora publicznego, nauki oraz biznesu,

– Widzimy ogromny potencjał wśród małych i średnich przedsiębiorstw, które coraz częściej myślą o zielonych inwestycjach. Naszą rolą jest wskazać im właściwe ścieżki i pomóc dobrać narzędzie wsparcia – dodała Anna Mikołajczuk-Zychora.

Panel zgromadził przedstawicieli instytucji finansowych, samorządów i firm doradczych, którzy wspólnie dyskutowali o tym, jak skutecznie przyspieszyć zieloną transformację MŚP, łącząc inwestycje w OZE, efektywność energetyczną i technologie przyszłości.

W kierunku umiędzynarodowienia

15. Europejski Kongres MŚP to wydarzenie dla ambitnego biznesu, który myśli o rozwoju, innowacjach i współpracy nie tylko na rynku krajowym, ale i globalnym. Dlatego udział NCBR w tym wydarzeniu zwieńczył panel międzynarodowy. W jego tematykę wprowadził uczestników prof. Piotr Moncarz – prezes Poland in Silicon Valley Center for Science, Innovation, and Entrepreneurship.

Rozmowa, moderowana przez Jadwigę Stokłosę – dyrektor generalną Central & Eastern European Trade Center, toczyła się m.in. wokół modeli internacjonalizacji dla firm z Europy Środkowej i Wschodniej, doświadczeń praktyków z wchodzenia na rynki MENA, azjatyckie i amerykańskie, sposobów na budowanie globalnej marki, struktur operacyjnych i partnerstw. Eksperci podjęli także temat wyzwań prawnych i zachowania elastyczności charakterystycznej dla MŚP przy poszerzaniu działalności za granicę.

W ramach współpracy międzynarodowej Narodowe Centrum Badań i Rozwoju uczestniczy przede wszystkim w organizacji licznych konkursów na międzynarodowe projekty badawcze lub B+R oraz finansuje polskie podmioty (jednostki naukowe, przedsiębiorstwa, konsorcja) realizujące międzynarodowe projekty poprzez udział we współpracy dwu- i wielostronnej. Wypracowaliśmy także kilka oryginalnych inicjatyw, takich jak adresowane do start-upów działanie akceleracyjne NCBR-USA (wcześniej: NCBR-NAP) oraz program INNOGLOBO, otwarty na współpracę z całym światem.

Jak podkreślił Cezary Błaszczyk, zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej w NCBR, w nawiązywaniu współpracy międzynarodowej najważniejsi są ludzie.

– My nazywamy ich facylitatorami, czyli partnerem zagranicznym, który pomaga Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju w realizacji danego programu. Tak było zarówno w przypadku współpracy badawczej z Tajwanem, Koreą Południową, jak i działania akceleracyjnego ze Stanami Zjednoczonymi. Partner zna uwarunkowania prawne, miejscowy ekosystem, świetnie odnajduje się w networkingu wszystkich instytucji istotnych z punktu widzenia rozwoju lokalnej przedsiębiorczości i otwarcia na rynki zagraniczne – powiedział.

Ekspert przyznał, że także w przypadku najnowszego działania NCBR-USA istotni są facylitatorzy, którzy mają dodatkowo kompetencje w zakresie mentoringu, czyli bezpośredniego wsparcia start-upów. Zwłaszcza że te ostatnie jako młode spółki technologiczne nie posiadają jeszcze dojrzałości w tym, jak wejść na miejscowy rynek.

 – Od 2019 r. w ramach misji publicznej, na podstawie porozumienia ze stanem Nevada, jako agencja rządowa realizujemy działanie, w którym wspieramy polskie start-upy w ich ambicjach wejścia na rynki globalne, zwłaszcza amerykański. Zaczęliśmy od Nevady, ponieważ ten stan zaoferował nam bardzo przyjazne warunki. Z czasem rozszerzyliśmy program o stan Kalifornia, który sam w sobie jest 5. gospodarką świata. Obecnie myślimy również o kolejnych stanach, ponieważ każdy z nich ma swój własny profil gospodarczy – powiedział Cezary Błaszczyk, zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej w NCBR.

Nabór do I tury działania akceleracyjnego NCBR-USA będzie prowadzony do 28 listopada br.

• Szukasz wsparcia w rozwijaniu innowacyjnego projektu? Zajrzyj na naszą Platformę konkursową.
• Masz pytania dotyczące oferty NCBR? Zgłoś się do Punktu Informacyjnego NCBR.
• Chcesz trzymać rękę na pulsie? Zapisz się do naszego newslettera.