Uwaga: Okres kwalifikowalności wydatków w ramach PROW 2014–2020 upływa z dniem 31 grudnia 2025 r.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (PROW 2014–2020) został opracowywany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej Program został wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego.

Cel główny PROW 2014–2020 to poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich.

Program realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020, a mianowicie:

1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich;
2. Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych;
3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie;
4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa;
5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym;
6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

Początkowy budżet Programu to 13 612 211 428 euro, w tym: 8 697 556 814 z budżetu UE (EFRROW) i 4 914 654 614 euro wkładu krajowego.

Na realizację PROW 2014–2020 Polska otrzymała dodatkowe środki na lata 2021 oraz 2022 do wykorzystania na zasadach określonych w rozporządzeniu 1305/2013 (wprowadzenie okresu przejściowego). Podstawą prawną jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2020/2220 ustanawiające niektóre przepisy przejściowe dotyczące wsparcia z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) w latach 2021 i 2022 oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, (UE) nr 1306/2013 i (UE) nr 1307/2013 w odniesieniu do zasobów i stosowania w latach 2021 i 2022 oraz rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do zasobów i rozdziału takiego wsparcia na lata 2021 i 2022.

 Został zwiększony budżet PROW 2014–2020 o blisko 4,6 mld euro, w tym: 

• 3 618,7 mln euro środków publicznych w związku z wprowadzeniem okresu przejściowego (z czego ok. 2 303 mln euro stanowią środki EFRROW, a ok. 1 316 mln euro środki współfinansowania krajowego);
• 944,7 mln euro środków z Europejskiego Instrumentu Odbudowy (wsparcie nie wymaga współfinansowania krajowego, ponieważ środki te dotyczą wsparcia na rzecz cyfrowej i środowiskowej transformacji rolnictwa i obszarów wiejskich).

Wydłużono realizację PROW 2014–2020 o kolejne dwa lata, co oznacza, że w 2021 r. i 2022 r. zostaną przeprowadzone kolejne nabory wniosków na wsparcie.

W związku z wprowadzeniem okresu przejściowego, do PROW 2014-2020 zaproponowano szereg zmian polegających m. in. na dodaniu nowych instrumentów wsparcia oraz zmianie tabel finansowych Programu – tzw. zmiana strategiczna. Komisja Europejska decyzją z 31 sierpnia 2021 roku (C(2021) 6553), zaakceptowała strategiczną zmianę Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wprowadzającą m. in. wsparcie na okres przejściowy dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2022. 

Pomoc finansową ze środków Programu skierowano głównie do sektora rolnego.

Sektor ten jest szczególnie istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Zaplanowane w Programie instrumenty pomocy finansowej miały na celu przede wszystkim rozwój gospodarstw rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych, Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych, Premie dla młodych rolników, Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa rolne).

Do dalszego rozwoju sektora rolnego i wzrostu jego konkurencyjności przyczyniły się także takie instrumenty pomocy finansowej jak: Transfer wiedzy i innowacji oraz Doradztwo rolnicze. Nowym instrumentem wspierającym wdrożenie innowacji w sektorze rolno-spożywczym było działanie Współpraca.

W ramach poprawy organizacji łańcucha żywnościowego przewidziano wsparcie inwestycji związanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych, dalszy rozwój grup i organizacji producentów oraz systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych. Ponadto, dla ułatwiania sprzedaży bezpośredniej artykułów rolnych, zaplanowano kontynuację wsparcia na rzecz budowy i modernizacji targowisk.

Zaplanowano kontynuację wsparcia pozwalającego na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof naturalnych, jak również wprowadzenie nowego zakresu, którego celem będzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami.

Nowym działaniem było Rolnictwo ekologiczne, którego celem był wzrost rynkowej produkcji ekologicznej. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania bioróżnorodności były finansowane w ramach działań rolnośrodowiskowo - klimatycznych i zalesień. Kontynuowane były płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wsparcie inwestycyjne w związku z realizacją celów środowiskowych otrzymały gospodarstwa położone na obszarach Natura 2000 i na obszarach narażonych na zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego.

W celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich kontynuowano działania przyczyniające się do rozwoju przedsiębiorczości, odnowy i rozwoju wsi, w tym w zakresie infrastruktury technicznej, które realizowano zarówno w ramach odrębnych działań, jak również poprzez działanie Leader. Kontynuacja wdrażania Lokalnych Strategii Rozwoju (Leader) wzmocniła realizację oddolnych inicjatyw społeczności lokalnych.

Wprowadzony okres przejściowy wydłużył implementację PROW 2014–2020 o 2 lata. W tym okresie kontynuowano wdrażanie zdecydowanej większości wcześniej istniejących instrumentów wsparcia oraz dwóch nowych instrumentów dodanych do Programu, tj.: działanie Zarządzanie ryzykiem oraz operacje typu Zarządzanie zasobami wodnymi na gruntach rolnych w ramach działania Inwestycje w środki trwałe.

W okresie realizacji Programu, w związku z wystąpieniem bezprecedensowych okoliczności, tj.: wybuchem pandemii spowodowanej rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz wybuchem wojny za granicami kraju, które miały wpływ również na funkcjonowanie sektora rolnego w Polsce, wprowadzono dwa dodatkowe instrumenty: Wyjątkowa tymczasowa pomoc dla rolników i MŚP zajmujących się przetwarzaniem, marketingiem i/lub rozwojem produktów rolnych szczególnie dotkniętych kryzysem COVID-19 oraz Nadzwyczajne tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Okres kwalifikowalności wydatków w ramach PROW 2014–2020 upływa z dniem 31 grudnia 2025 r.

Aktualnie można ubiegać się o pomoc w ramach kolejnego programu – Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Informacje na temat Planu, w tym harmonogram naboru wniosków, znajdują się tu:

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/plan-strategiczny-dla-wspolnej-polityki-rolnej-na-lata-2023-27