Nowym uprawnieniem przysługującym pracownikom – rodzicom jest uzupełniający urlop macierzyński.

Celem wprowadzenia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego jest zrekompensowanie pracownikom - rodzicom dzieci przedwcześnie urodzonych oraz długotrwale hospitalizowanych braku możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do upływu 8 tygodni po porodzie. W związku z tym, że pracownica najczęściej spędzała urlop macierzyński w szpitalu, przy inkubatorze opiekując się chorym noworodkiem, ciężko jej było w pełni nawiązać relację emocjonalną z dzieckiem i doświadczyć radości z macierzyństwa. Dzięki wprowadzeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracownicy – rodzice zyskają więcej czasu na spędzenie go z dzieckiem w domu, nawiązanie z nim emocjonalnej więzi. Urlop ułatwi także dalsze leczenie dziecka czy rehabilitację. Jest to dodatkowy czas dla pracowników – rodziców dziecka przedwcześnie urodzonego, który wykorzystają bez konieczności brania urlopu wypoczynkowego czy innego zwolnienia z pracy.  

Z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać pracownicy – rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie oraz pracownicy – rodzice dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających hospitalizacji.

Uprawnionymi do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego są:

1. pracownicy - rodzice dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g,
2. pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g,
3. pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 37 tygodnia ciąży, których dziecko będzie wymagało hospitalizacji od 5 – go dnia od dnia porodu do upływu 8-go tygodnia po porodzie. Wówczas uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwał w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie.

Świadczenie rodzicielskie jest odpowiednikiem zasiłku macierzyńskiego, z którego mogą skorzystać osoby nieubezpieczone, niezatrudnione. W związku z powyższym, mając na uwadze wprowadzane ustawą z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1871) zmiany do Kodeksu pracy polegające na wprowadzeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, za który będzie przysługiwał zasiłek macierzyński, zasadne jest, aby analogiczne zmiany zostały również wprowadzone przy przyznawaniu świadczenia rodzicielskiego. Prawo do świadczenia rodzicielskiego zostanie wydłużone odpowiednio o te same okresy wskazane w nowelizowanych przepisach Kodeksu pracy. Natomiast ustalenie prawa do wydłużenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, na analogicznych zasadach jak w Kodeksie pracy, będzie następować jednorazowo na wniosek osoby uprawnionej.

W myśl art. 180 § 1 Kodeksu Pracy prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje z mocy prawa pracownicy, która urodziła dziecko w trakcie trwania stosunku pracy, w wymiarze zależnym od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Zatem, w sytuacji jeżeli matka dziecka nie pozostawała w stosunku pracy na dzień urodzenia dziecka, to nie nabyła prawa do urlopu macierzyńskiego, a w konsekwencji nie nabędzie prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego z tytułu pobytu dziecka w szpitalu.

Jednakże osobom bezrobotnym, nieubezpieczonym, pracującym na umowę cywilnoprawną (np. umowę o dzieło) czy studiującym, w myśl ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 323 i 858) przysługuje świadczenie rodzicielskie, które zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1871) ulega wydłużeniu o czas pobytu dziecka w szpitalu.

Osobom bezrobotnym, pracującym na umowę cywilnoprawną (np. umowę o dzieło) czy studiującym, w myśl ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 323 i 858) przysługuje świadczenie rodzicielskie, które zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1871) ulega wydłużeniu o czas pobytu dziecka w szpitalu.

Tak. W celu zapewnienia wszystkim grupom zawodowym możliwości skorzystania dodatkowego uprawnienia jakim jest uzupełniający urlop macierzyński, w porozumieniu z innymi Resortami przygotowaliśmy regulacje prawne uprawniające następujące grupy zawodowe do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego: nauczycieli, żołnierzy zawodowych oraz  funkcjonariuszy:

• Służby Celno- Skarbowej,
• Policji,
• Straży Pożarnej,
• Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
• Służby Wywiadu Wojskowego,
• Straży Granicznej,
• Służby Więziennej,
• Służby Ochrony Państwa,
• Straży Marszałkowskiej,
• Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
• Agencji Wywiadu,
• Centralnego Biura Antykorupcyjnego

W ustawach regulujących pragmatyki służbowe dodano przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, obecnie uregulowaną już ochronę funkcjonariusza przed zwolnieniem ze służby, który korzysta z uprawnień rodzicielskich rozszerzono o dodawany uzupełniający urlop macierzyński oraz określono uposażenie za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wysokości 100 % podstawy uposażenia.

Ponadto, dostosowano przepisy wydłużające rolnikom zasiłek macierzyński wypłacany przez KRUS.

Tak. Regulacje są stosowane odpowiednio do rodziców przysposabiających dziecko i rodzin zastępczych.

Z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego może skorzystać pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko.

Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, a jego maksymalny wymiar wyniesie odpowiednio do 15 tygodni albo 8 tygodni.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi:

1. dla pracowników – rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g uzupełniający urlop macierzyński będzie uzależniony od okresu hospitalizacji dziecka w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie  – max 15 tygodni.
2. dla pracowników - rodziców dziecka urodzonego po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000g w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie - max 8 tygodni.
3. dla pracowników – rodziców, których dziecko urodziło się po ukończeniu 37 tygodnia ciąży i będzie wymagało hospitalizacji od 5 – go dnia od dnia porodu do upływu 8-go tygodnia po porodzie, uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwał w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5-go do 28-go dnia po porodzie. Zatem, żeby pracownik mógł mieć prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego dziecko musi być hospitalizowane w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie przynajmniej przez 2 kolejne dni. Jeżeli hospitalizacja nastąpi 29 dnia od porodu, a dziecko wyszło ze szpitala po 3 dniach od porodu, pracownik nie będzie miał prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. 

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego jest uzależniony od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub masy urodzeniowej dziecka.

Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 15 tygodni będą mieli pracownicy – rodzice dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g.

Tak, ponieważ dziecko urodziło się z niską masą urodzeniową poniżej 1000g.

Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni mają pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g.

Pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 37 tygodnia ciąży, których dziecko wymaga hospitalizacji od 5 – go dnia od dnia porodu do upływu 8-go tygodnia po porodzie, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu wyniesie przynajmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5-go do 28-go dnia po porodzie.

W przypadku ciąż mnogich do wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego jest brana pod uwagę waga dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.

Tak. Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia lub 15 tygodnia po porodzie będą się sumowały, a niepełny tydzień zostanie zaokrąglony w górę do pełnego tygodnia. Regulacja ta uwzględnia przerwy pomiędzy kolejnymi hospitalizacjami dziecka.

Nie. Uzupełniający urlop macierzyński nie jest obowiązkowy, jest fakultatywny. To rodzice zdecydują czy chcą z niego skorzystać.

Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy zasiłku.

Uzupełniający urlop macierzyński trzeba rozpocząć bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Nie. Uzupełniający urlop macierzyński trzeba wykorzystać w jednej części, bez przerywania go.

Tak. Należy złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński.

Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego.

W przypadku pracowników – rodziców, których dziecko urodziło się przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 6 grudnia 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy, tj. przed dniem 19 marca 2025 r,. uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo, na wniosek składany przez pracownicę albo pracownika ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Termin 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego na złożenie wniosku dot. pracowników – rodziców, których dziecko urodzi się po dniu wejścia w życie nowych regulacji, czyli po 19 marca 2025 r.

Natomiast w przypadku pracowników – rodziców, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą na urlopie macierzyńskim lub będą uprawnieni do urlopu macierzyńskiego, gdyż np. przerwali urlop macierzyński i w tym czasie korzystają z zasiłku opiekuńczego na dziecko, obowiązują przepisy przejściowe do ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1871).

Zatem zgodnie z przepisami przejściowymi, a mianowicie zgodnie z art. 26  ustawy pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w dodawanym art. 180² albo art. 183 § 3¹ ww. ustawą. Uzupełniający urlop macierzyński jest wówczas udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W tym przypadku pracownicy rodzice powinni uzyskać zaświadczenie ze szpitala odpowiednio wcześniej na podstawie karty informacyjnej leczenia szpitalnego o pobycie dziecka w szpitalu lub na podstawie karty pacjenta i jego historii choroby,  którą przechowuje szpital.

Wniosek o udzielenie pracownicy albo pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko uzupełniającego urlopu macierzyńskiego musi zawierać:

1. imię i nazwisko pracownicy albo  pracownika – ojca wychowującego dziecko;
2. termin zakończenia urlopu macierzyńskiego;
3. wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński.

Do wniosku dołącza się:

1. zaświadczenie, o którym mowa w art. 180²  § 5 Kodeksu pracy;
2. oświadczenie pracownicy albo pracownika – ojca wychowującego dziecko o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka.

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Osoby ubezpieczone skłądają dokumenty niezbędne do ustalenia prawa i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na zasadach określonych przepisami ustawy zasiłkowej, analogicznie jak w przypadku innych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, w tym m.in. zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego czy urlopu rodzicielskiego.

Zgodnie z art. 61 powołanej ustawy zasiłkowej prawo do zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, w tym zasiłku macierzyńskiego ustalają oraz zasiłki te wypłacają:

- płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych,

- Zakład Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, ubezpieczonym będącym duchownymi, osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu zatrudnienia jak również ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Jeżeli do wypłaty zasiłku zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, płatnik składek przedkłada do ZUS zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu stanowiących podstawę wymiaru zasiłku.

W praktyce oznacza to, że dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do zasiłku macierzyńskiego (w tym m.in. za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego) ubezpieczeni będący pracownikami powinni przekazać do pracodawcy. W przypadku kiedy płatnikiem zasiłku jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, pracodawca przekazuje niezbędne dokumenty do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczeni niebędący pracownikami, których płatnikiem zasiłku jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, np. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, składają wniosek o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek powinien zostać złożony przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku, tj. najpóźniej w ostatnim dniu korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek (art. 180² § 4 k.p.). Pracownik składający wniosek o uzupełniający urlop macierzyński nie ma obowiązku posiadania profilu zaufanego lub posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

Wniosek o zasiłek macierzyński może być złożony w postaci pisemnej lub elektronicznej. Wniosek w postaci elektronicznej może być złożony na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych i może być podpisany:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym;
• podpisem zaufanym;
• podpisem osobistym;
• z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie ZUS.

Zakres informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków lub ich wysokość oraz dokumenty niezbędne do przyznania zasiłku macierzyńskiego zostały określone przepisami rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.

Obecnie trwają prace nad zmianą powołanego rozporządzenia mającą na celu określenie dokumentów i informacji niezbędnych do ustalenia prawa i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. 

Odpowiednie zmiany zostaną również wprowadzone do zamieszczonych na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wzorów wniosków o zasiłek macierzyński.

Nie. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, będzie musiał uwzględnić wniosek pracownika.

Do wniosku o uzupełniający urlop macierzyński dołącza się zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko.

Zaświadczenie zawiera informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu, tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko oraz jego masie urodzeniowej.

Zaświadczenie wydaje szpital, w którym dziecko było hospitalizowane na podstawie dokumentacji medycznej. Zatem zaświadczenie może wystawić lekarz, położna, pielęgniarka lub administracja szpitala. W przypadku dzieci urodzonych po dniu wejścia w życie ustawy zaświadczenie będzie wystawiane od razu podczas wypisu dziecka ze szpitala wraz z kartą informacyjną.

Zgodnie z art. 180² § 5 k.p., do wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego dołącza się zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko. Zaświadczenie powinno zawierać informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu, o masie urodzeniowej dziecka oraz o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko.

Zaświadczenie będzie wydawane przez szpital, w którym dziecko było hospitalizowane podczas wypisu dziecka ze szpitala wraz z kartą informacyjną. W przypadku gdy pracowników – rodziców będą obowiązywały przepisy przejściowe do ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1871)  konieczne jest zwrócenie się do szpitala z prośbą o wydanie zaświadczenia o zakończonej hospitalizacji dziecka na podstawie dokumentacji medycznej dziecka. Zaświadczenie może wydać administracja szpitala, lekarz, pielęgniarka lub położna (upoważniony przez szpital pracownik do wydania zaświadczenia).  

Tak, pracownik, który przysposobi dziecko otrzyma zaświadczenie ze szpitala niezbędne do złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński.

Tak. To rodzice gromadzą dokumentację niezbędną do złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński. Może się tak zdarzyć, że dziecko od dnia porodu do upływu odpowiednio 8 albo 15 tygodnia po porodzie będzie kilkukrotnie przebywało w szpitalu, wówczas rodzice będą musieli złożyć do pracodawcy lub do ZUS wszystkie zaświadczenia, które otrzymali ze szpitala, w celu ich zsumowania oraz obliczenia wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Tak. W okresie korzystania przez pracownika z uprawnień rodzicielskich co do zasady nie ma możliwości wypowiedzenia ani rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy (z wyłączeniem sytuacji, w której ogłoszono upadłość lub likwidację pracodawcy, a także gdy wystąpią przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika).

Zasady dotyczące ochrony pracownika przed zwolnieniem będą takie same jak podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Tak. Pracownicy korzystający z uprawnień rodzicielskich mają szereg uprawnień, w tym prawo do dopuszczenia do pracy po płatnych urlopach związanych z rodzicielstwem na dotychczas zajmowanym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe ‒ na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

Tak, pracownica albo pracownik ojciec wychowujący dziecko będzie miał prawo do powrotu do pracy na dotychczas zajmowane stanowisko tak, jak jest to obecnie podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego. Będą obowiązywały takie same zasady.

Ustawa weszła w życie 19 marca 2025 r.

Przepisy przejściowe obejmą pracowników, funkcjonariuszy, rolników, ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie korzystali lub byli uprawnieni do urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Zasady przyznawania prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w okresie przejściowym reguluje art. 27 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Ubezpieczeni, którzy w dniu wejścia w życie powołanej ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw są uprawnieni do korzystania lub korzystają z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego jest przyznawany jednorazowo na wniosek złożony najpóźniej w ostatnim dniu korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Dokumenty niezbędne do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w okresie przejściowym będą składane na ogólnych zasadach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa omówionych w pkt 36.

W przypadku gdy rodzice nie będą posiadali zaświadczenia wydanego przez szpital, ponieważ ich dziecko było hospitalizowane wcześniej, na etapie gdy przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego były procedowane, a 19 marca 2025 r. będą ostatniego dnia na urlopie macierzyńskim, powinni udać się odpowiednio wcześniej (np. na początku marca) do szpitala, w którym było hospitalizowane dziecko oraz wnieść prośbę o wydanie takiego zaświadczenia, które uprawni ich do złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński.

Zasady ustalania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego są takie same jak w przypadku innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W przypadku gdy ubezpieczony złoży wniosek o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego bez zaświadczenia wydanego przez szpital, płatnik zasiłku poinformuje ubezpieczonego o konieczności przedłożenia niezbędnych dokumentów.

Konieczne jest zsumowanie wszystkich dni pobytu dziecka w szpitalu, np. dziecko przebywało w szpitalu po raz pierwszy tydzień i 1 dzień, po raz drugi dziecko przebywało w szpitalu tydzień i 2 dni oraz ostatni raz w szpitalu było dwa tygodnie i 3 dni.

W pierwszej kolejności sumujemy wszystkie tygodnie, a następnie dni. W naszym przypadku dziecko przebywało 4 tygodnie i 6 dni. Zatem pracownikom – rodzicom będzie przysługiwał uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 5 tygodni, ponieważ 4 tygodnie i 6 dni zaokrągliliśmy w górę do pełnego tygodnia.

Zgodnie z art. 64 ustawy ust. 1 ustawy zasiłkowej płatnicy składek wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.

Nie trzeba wycofywać wniosku o urlop rodzicielski, żeby móc skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. We wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego określa się termin zakończenia urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek.

Jednakże w przypadku gdy dziecko urodziło się przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. przed dniem 19 marca 2025 r., będą obowiązywały rodziców przepisy przejściowe do ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r.  o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r., poz. 1871).

Zgodnie z art. 26  ww. ustawy pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w art. 180² albo art. 183 § 3¹ ww. ustawy. 

Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Natomiast złożenie tzw. długiego wniosku zasiłkowego w trybie art. 30a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780, z późn. zm.), oznacza m. in. nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Jednakże w przypadku gdy następnie zostanie złożony wniosek o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (którego wykorzystywanie musi rozpocząć się bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim za okres urlopu macierzyńskiego) nastąpi „przesunięcie” okresu, w którym rozpocznie się korzystanie z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Przesunięcie tego okresu nie wymaga składania przez ubezpieczonych dodatkowych wniosków czy też dokumentów, dlatego też należy przyjąć, że będzie się to odbywało „automatycznie”.

Podkreślenia wymaga, że w celu skorzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, nie ma potrzeby wycofywania uprzednio złożonego wniosku. Złożenie wniosku o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego spowoduje, że rozpoczęcie korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego nastąpi po zakończeniu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński musi być wykorzystany bezpośrednio po zakończonym urlopie macierzyńskim. W przypadku złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński po upływie terminu na jego złożenie, uzupełniający urlop macierzyński nie będzie już przysługiwał pracownicy.

Zgodnie bowiem z art. 180² § 4 k.p., uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek. Jednocześnie na podstawie przepisów przejściowych do ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U, z 2024 r. poz. 1871) zgodnie z art. 26 pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

WAŻNE: Jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. 19 marca 2025 r. pracownica będzie miała prawo do urlopu macierzyńskiego lub będzie przebywała tego dnia na urlopie macierzyńskim, będzie miała ona prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Natomiast, w przypadku gdyby nie miała  prawa do urlopu macierzyńskiego lub nie korzystała z urlopu macierzyńskiego w dniu wejścia w życie ww. ustawy, to nie będzie miała prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Ponadto zgodnie z art. 30a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”, ubezpieczona - matka dziecka, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 1821a § 4 Kodeksu pracy, przysługującego ojcu dziecka. Jednocześnie z art. 1802 Kodeksu pracy wynika, że w przypadkach wskazanych w tym przepisie przysługuje prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego – bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Przez okres tego urlopu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Złożenie tzw. długiego wniosku zasiłkowego w trybie art. 30a ustawy zasiłkowej oznacza m.in. nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Jednakże w przypadku gdy następnie zostanie złożony wniosek o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (którego wykorzystywanie musi rozpocząć się bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim za okres urlopu macierzyńskiego) nastąpi „przesunięcie” okresu, w którym rozpocznie się korzystanie z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Przesunięcie tego okresu nie wymaga składania przez ubezpieczonych dodatkowych wniosków czy też dokumentów, dlatego też należy przyjąć, że będzie się to odbywało „automatycznie”.

Podsumowując: nie trzeba wycofywać wniosku o urlop rodzicielski. Należy jednak pamiętać, żeby złożyć dodatkowo wniosek o uzupełniający urlop macierzyński.

Uzupełniający urlop macierzyński to nowe uprawnienie dla pracowników – rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz pracowników – rodziców dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających długotrwałej hospitalizacji, wprowadzone do Kodeksu pracy. Pracownicy – rodzice, których dziecko urodziło się przedwcześnie lub wymagało długotrwałej hospitalizacji, mają prawo do urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, a następnie do urlopu rodzicielskiego. Uzupełniający urlop macierzyński nie wpływa negatywnie na żaden inny urlop związany z rodzicielstwem.

Zasadniczo przepisy Kodeksu pracy (k.p.) nie przewidują instytucji „zawieszenia” urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z art. 180 § 4 k.p., pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Natomiast wyjątek od zasady nieprzerwanego korzystania z urlopu macierzyńskiego przewiduje art. 181 k.p., który stanowi, iż w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Zatem w sytuacji, gdy ze względu na stan zdrowia dziecka matka przerywa urlop macierzyński, przysługuje jej za ten czas zasiłek opiekuńczy, bowiem pracownica, która przerywa urlop macierzyński „zawiesza” w praktyce swoje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Może się zdarzyć, że dziecko z uwagi na stan zdrowia w pierwszych tygodniach życia musi pozostać w szpitalu. Matka dziecka nie może więc po porodzie sprawować bezpośrednio opieki nad nim. W takim przypadku stosuje się art. 181 Kodeksu pracy. W przepisie tym został ustanowiony wyjątek od zasady, że urlop macierzyński jest wykorzystywany w sposób ciągły. Na jego podstawie może nastąpić okres przerwy w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego, ale tylko w przypadku gdy są spełnione łącznie dwa warunki:

-   stan zdrowia dziecka wymaga opieki szpitalnej,

-  pracownica wykorzystała po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Zasadniczo zatem, to od wniosku pracownicy zależy, czy przerywa urlop na czas powrotu dziecka do zdrowia czy, mimo jego choroby, pozostaje na urlopie macierzyńskim. Jeśli pracownica zdecyduje się przerwać urlop macierzyński, do wniosku w tej sprawie powinna dołączyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające okres przebywania dziecka w szpitalu. Pracodawca nie może odmówić zgody na „przerwanie” urlopu macierzyńskiego. Jednakże przerwa w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego nie powinna trwać dłużej niż pobyt dziecka w szpitalu, a zatem po jego odebraniu ze szpitala pracownica wykorzystuje pozostałą część urlopu.

W przypadku gdy pracownicy, która przerwała urlop macierzyński, a zatem „zawiesiła” swoje prawo do zasiłku macierzyńskiego, zostanie wystawione zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność zapewnienia opieki dziecku przebywającemu w szpitalu, za ten okres przysługuje jej zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach, określonych w odrębnych względem k.p. przepisach o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa.

Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwać na zasadach określonych przepisami Kodeksu pracy zarówno pracownikom, jak i ubezpieczonym niebędącym pracownikami, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami wniosek o zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego trzeba złożyć przed zakończeniem pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński za  okres urlopu macierzyńskiego oraz uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru, natomiast zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru.

Z kolei w przypadku złożenia wniosku przez ubezpieczoną matkę dziecka o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i pełny przysługujący matce dziecka okres urlopu rodzicielskiego w terminie 21 dni po porodzie, zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosi 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru.

Podsumowując, jeżeli pracownica chce mieć uśredniony zasiłek macierzyński w wysokości 81,5 % musi złożyć wniosek o urlop rodzicielski w terminie 21 dni od dnia porodu, a następnie złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński, za który otrzyma zasiłek macierzyński w wysokości 100%.

Jeżeli pracownica chce mieć macierzyński płatny 100%, nie składa wniosku o urlop rodzicielski, następnie składa wniosek o uzupełniający urlop macierzyński, który będzie płatny 100%, a następnie w dowolnym terminie może wykorzystać urlop rodzicielski, jednak nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Urlop rodzicielski będzie płatny wówczas 70%.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego został ustalony w oparciu o dane statystyczne uzyskane od Ministerstwa Zdrowia oraz o dane przedstawione przez przedstawicieli strony społecznej, w szczególności ekspertów neonatologii. Dzieci urodzone przed ukończonym 28. tygodniem ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g tj. ekstremalnie skrajne wcześniaki wymagają długotrwałego pobytu w szpitalu, a następnie specjalistycznego leczenia kontynuowanego po wyjściu dziecka ze szpitala do domu. Ponadto było konieczne uwzględnienie czasu, którego potrzebują pracownicy – rodzice dziecka urodzonego przedwcześnie na nawiązanie z nim więzi i relacji w domu, po wyjściu tego dziecka ze szpitala, a także na nauczenie się przez rodziców sprawowania opieki nad ekstremalnie skrajnym wcześniakiem, który po wyjściu ze szpitala powinien ważyć około 2,5 kg. Z danych statystycznych z 2022 r. wynikało, że maksymalny pobyt ekstremalnie skrajnego wcześniaka w szpitalu wynosił 335 dni.

W związku z powyższym zdecydowano, aby uzupełniający urlop macierzyński przysługiwał w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie dla ekstremalnie skrajnych wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przed ukończonym 28. tygodniem ciąży lub z masą urodzeniową poniżej 1000 g. W przypadku skrajnych lub średnich wcześniaków, czyli dzieci urodzonych po ukończonym 28. tygodniu ciąży, a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową większą niż 1000 g, przeciętny okres pobytu dziecka w szpitalu wynosił 56 dni. W związku z powyższym zdecydowano, aby uzupełniający urlop macierzyński przysługiwał w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie, bez konieczności spełniania żadnego warunku.

Natomiast w przypadku dzieci urodzonych po ukończonym 37. tygodniu ciąży, które wymagają długotrwałego pobytu w szpitalu, było konieczne określenie warunku do spełnienia, żeby prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługiwało pracownikom – rodzicom dziecka długotrwale hospitalizowanego. Ma to na celu doprecyzowanie kategorii osób uprawnionych do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez wyłączenie okresu pobytu dziecka w szpitalu związanego z porodem. Z danych uzyskanych od Ministerstwa Zdrowia standardowy pobyt dziecka w szpitalu po porodzie wynosi maksymalnie 3‒4 dni. W związku z tym, że uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwał także pracownikom ‒ rodzicom dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających długotrwałej hospitalizacji, jest zasadne wprowadzenie warunku, żeby pobyt dziecka w szpitalu po porodzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, zatem po zakończonej już hospitalizacji dziecka związanej z porodem. Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwało również pracownicy albo pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, których dziecko będzie przebywało w szpitalu od dnia porodu do minimum 6 dnia po porodzie, ponieważ zostanie spełniony warunek, w którym pobyt dziecka po porodzie będzie wynosił 2 kolejne dni w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie.

W myśl art. 180 § 4 k.p. pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;

2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Uzupełniający urlop macierzyński będzie wykorzystywany bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, na wniosek uprawnionych pracowników-rodziców. Zasiłek macierzyński za okres tego urlopu będzie wynosił 100 procent podstawy zasiłku.

Zatem pracownik – ojciec może skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego bezpośrednio po zakończonym urlopie macierzyńskim.

Natomiast pracownica – matka w tym samym czasie może skorzystać z urlopu rodzicielskiego, ponieważ pracownicy – rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego w dowolnym terminie, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia i nie więcej  niż w 5 częściach (art. 182^1c k.p.).

W przypadku gdy dziecko urodziło się w:

Ad. 1. 26. tygodniu ciąży i spędziło w szpitalu 16 tygodni  i 3 dni - wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 15 tygodni. 

Ad. 2. tygodniu ciąży z masą urodzeniową 950 g. i przebywało w szpitalu 12 tygodni i 5 dni – wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 13 tygodni,

Ad. 3. 38. tygodniu ciąży i przebywało w szpitalu przez 40 dni - wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 6 tygodni.

Hospitalizacja dziecka w trakcie trwania uzupełniającego urlopu macierzyńskiego nie wpływa na wymiar tego urlopu. Po prostu pracownica lub pracownik – ojciec wychowujący dziecko korzysta wówczas z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r.  o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r., poz. 1871), która wchodzi w życie 19 marca 2025 r., wprowadza uzupełniający urlop macierzyński. Zgodnie z art. 180² k.p.  pracownica albo pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek (art. 180² § 4 k.p.). Co za tym idzie nie ma możliwości dzielenia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pomiędzy pracownicą a pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko.

Zasady przyznawania prawa do zasiłku macierzyńskiego zostały określone w rozdziale 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej „ustawą zasiłkową”. Po wejściu w życie przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Osoby ubezpieczone mogą zawiesić pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego na analogicznych zasadach jak pracownicy zatrudnieni na podstawie Kodeksu pracy. W przypadku dziecka wymagającego opieki szpitalnej, ubezpieczona matka dziecka, po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego, może przerwać pobieranie tego zasiłku, a pozostałą jego część wykorzystać po wypisaniu dziecka ze szpitala. W celu wstrzymania wypłaty zasiłku macierzyńskiego z powodu pobytu dziecka w szpitalu ubezpieczony składa wniosek o wstrzymanie wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Wzór wniosku stanowi zamieszczony na stronie internetowej ZUS druk ZAS-23.

Jeżeli lekarz orzeknie potrzebę sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę w tym okresie i wystawi zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, ubezpieczona matka dziecka może w tym okresie uzyskać prawo do zasiłku opiekuńczego na ogólnych zasadach.