Żandarmeria Wojskowa
Żandarmeria Wojskowa jest wyodrębnioną i wyspecjalizowaną służbą wchodzącą w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W Siłach Zbrojnych RP i wobec żołnierzy realizuje zadania przewidziane dla Policji. Żandarmeria Wojskowa działa na podstawie Ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, która określa zakres działania i organizację oraz uprawnienia i obowiązki żołnierzy ŻW.
Do najważniejszych zadań Żandarmerii Wojskowej określonych przez ustawodawcę należy zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej, ochranianie porządku publicznego na terenach i obiektach jednostek wojskowych oraz w miejscach publicznych, a także życia i zdrowia ludzi oraz mienia wojskowego przed zamachami naruszającymi te dobra. Ponadto Żandarmeria Wojskowa odpowiada za zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń – przez osoby w stosunku do których jest właściwa – oraz innym zjawiskom patologicznym, a w szczególności alkoholizmowi i narkomanii w Siłach Zbrojnych. Określone w ustawie zadania obejmują wykrywanie przestępstw i wykroczeń, w tym skarbowych, popełnionych przez osoby, w stosunku do których Żandarmeria Wojskowa jest właściwa, ujawnianie i ściganie ich sprawców oraz ujawnianie i zabezpieczanie dowodów. W imieniu Ministra Obrony Narodowej Żandarmeria Wojskowa gromadzi i analizuje oświadczenia o stanie majątkowym żołnierzy zawodowych oraz przedstawia wnioski w tym względzie.
Żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą brać czynny udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidować ich skutki oraz czynnie uczestniczyć w akcjach poszukiwawczych, ratowniczych i humanitarnych, mających na celu ochronę życia i zdrowia oraz mienia, a ponadto wykonywać inne zadania określone w odrębnych przepisach.
Wykonując ustawowe zadania, Żandarmeria Wojskowa współdziała ze Służbą Kontrwywiadu Wojskowego, Służbą Wywiadu Wojskowego, wojskowymi organami porządkowymi oraz dowódcami jednostek wojskowych i dowódcami (komendantami) garnizonów. W sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego Żandarmeria Wojskowa współdziała z polskimi i zagranicznymi organami i służbami właściwymi w tym zakresie w tym m.in. z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Policją, Strażą Graniczną, organami celnymi, organami kontroli skarbowej, Biurem Ochrony Rządu i strażami ochrony kolei. Współpracuje i wymienia doświadczenia z policjami wojskowymi innych państw.
Powierzone zadania Żandarmeria Wojskowa realizuje zarówno w kraju, jak i w misjach i operacjach poza granicami państwa. Żołnierze formacji służą na stanowiskach w dowództwach Polskich Kontyngentów Wojskowych, w strukturach wielonarodowych pododdziałów policji wojskowej oraz jako jednolite, zwarte pododdziały w składzie kompanii manewrowych, wykonując zadania w podporządkowaniu narodowym, bądź w składzie pododdziałów wielonarodowych.
Dowódcą formacji i przełożonym wszystkich służących w niej żołnierzy jest Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, który podlega bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.
Żandarmerię Wojskową tworzą: Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej, 6 Oddziałów ŻW w: Bydgoszczy, Elblągu, Krakowie, Szczecinie, Warszawie i Żaganiu, 2 Oddziały Specjalne ŻW w Mińsku Mazowieckim i Warszawie, Centrum Szkolenia ŻW i Oddział Zabezpieczenia ŻW.