Przypadające 1 maja Święto Pracy to ważny dzień w ministerstwie, które pracę ma w swojej nazwie – ale nie tylko. Działania na rzecz zapewnienia godnych, bezpiecznych i sprawiedliwych warunków pracy dla wszystkich to nasz priorytet. Co do tej pory udało się zrealizować, a co mamy w planach na najbliższą przyszłość? Zapraszamy do przeglądu.

Tworzenie prawa, które zapewnia godne warunki pracy – uczciwe wynagrodzenia, bezpieczne warunki zatrudnienia, czas na odpoczynek, ale też zabezpieczenie na trudniejsze momenty. Sprawne instytucje dbające o prawa pracowników. Nowoczesne instytucje rynku pracy. Jasne i przejrzyste przepisy. To wszystko wpisuje się w działania Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, o których z okazji Święta Pracy chcemy opowiedzieć trochę więcej. Bo godna praca do dobre życie! 

Pora na… krótszy czas pracy! 

Zaledwie kilka dni temu ogłosiliśmy rozpoczęcie przygotowań do projektu pilotażowego skróconego czasu pracy. 

To będzie pierwszy pilotaż skróconego czasu pracy w tej części Europy, pierwszy w naszym regionie, pierwszy na tak szeroką skalę pilotaż w Polsce. Chcemy zachęcać do skróconego czasu pracy, zachęcać do testowania rozwiązań w różnego typu organizacjach. W pilotażu będą mogli wziąć udział przedsiębiorcy, jednostki samorządowe, fundacje, towarzyszenia, związki zawodowe – by każdy pracodawca mógł sprawdzić, co u niego działa

- mówiła podczas konferencji ministra pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. 

Najważniejsza zasada? Po pierwsze - dobrowolność przystąpienia do pilotażu. To pracodawcy wraz z pracownikami wydeptują ścieżki na drodze do zmiany. Po drugie - mniejsza liczba godzin pracy nie może się przekładać na obniżenie wynagrodzenia ani redukcję zatrudnienia. Na realizację pilotażu w pierwszym roku przeznaczymy 10 mln zł z Funduszu Pracy.    

Do końca czerwca 2025 roku ogłosimy zasady i warunki, na których działać będzie program pilotażowy, a w kolejnych miesiącach uruchomimy nabór. Dodatkowo w Ministerstwie Pracy powołany zostanie zespół ds. skróconego czasu pracy, którego zadaniem będzie bieżący monitoring pilotażu, wspieranie wdrożeń oraz opracowanie rekomendacji legislacyjnych. 

Wigilia dniem wolnym od pracy 

Spotkanie przy świątecznym stole z bliskimi to piękny czas, który poprzedzają nierzadko długie przygotowania. Pracownicy, a zwłaszcza pracownice, bo często właśnie one biorą na swoje barki ten ciężar albo biorą urlopy, albo spędzają wieczorami długie godziny na sprzątaniu i gotowaniu. Wiele osób ma przed sobą daleką drogę do rodzinnych domów. W efekcie Wigilia może kojarzyć się z pośpiechem i stresem. Nie powinno tak być! 

W tym roku czeka nas pierwsza wolna od pracy Wigilia. To czas, na który polskie rodziny zasługują. W trakcie prac parlamentarnych do projektu dodana została poprawka ustanawiająca niedzielę handlową w grudniu (łącznie 3 niedziele w grudniu). Nie znaczy to jednak, że pracownicy handlu muszą więcej pracować. Pracę w niedzielę mogą odebrać w innym dniu, a ich miesięczny wymiar pracy zmniejszył się o 8 godz. 

Oddajemy rodzinom coś najcenniejszego – czas 

Jeszcze do niedawna rodzice wcześniaków bezpowrotnie tracili czas spędzony z dzieckiem w szpitalu – liczył się on jako zwyczajny urlop rodzicielski. To się zmieniło. 19 marca 2025 roku weszły w życie przepisy wprowadzające dodatkowy urlop dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych po narodzinach. 

Ustawa wprowadza dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze do 8 tygodni lub do 15 tygodni – w zależności od okresu hospitalizacji i tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, lub masy urodzeniowej. Działa to na zasadzie „tydzień za tydzień”, a sam urlop przysługuje na wniosek. 

To wspólny sukces Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz strony społecznej – rodziców wcześniaków, lekarzy, organizacji zrzeszonych w Koalicji dla Wcześniaka, która przez rok współpracowała z nami nad projektem ustawy. 

Pracowałeś na zleceniu? To też będzie się liczyć! 

Zgodnie z dzisiejszymi przepisami umowy zlecenia oraz okres prowadzenia działalności gospodarczej nie wliczają się do stażu pracy. Co to oznacza w praktyce? Przykładowo osoba pracująca przez kilka czy kilkanaście lat wyłącznie na umowie zlecenie ma w świetle prawa niższy staż pracy niż osoba zatrudniona na etacie od kilku dni. To niesprawiedliwe.  

Przygotowany w MRPiPS projekt ustawy, który wkrótce ma być rozpatrzony przez rząd, ma na celu wyrównanie szans w dostępie do niektórych świadczeń pracowniczych – jak prawo do dłuższego urlopu czy nagród jubileuszowych, ale też do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego. 

Wsparcie dla rodziców najmłodszych dzieci 

Powrót do pracy po urlopie rodzicielskim to wyzwanie. Czy maluszek odnajdzie się w żłobku? A może lepsza będzie opieka niani? Może poprosimy o pomoc babcię? Rodzice stawiają sobie w tym szczególnym czasie wiele pytań. By ułatwić im łączenie życia rodzinnego z aktywnością zawodową, 1 października 2024 roku uruchomiliśmy program Aktywny Rodzic. 

Jak to działa? Rodzice mogą wybrać jedno z trzech dostępnych świadczeń: aktywni rodzice w pracy, aktywnie w żłobku lub aktywnie w domu. Otrzymać można nawet 1500 zł dofinansowania na opiekę nad małym dzieckiem, a w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami – do 1900 zł.  

Co ważne, aby skorzystać ze świadczenia nie trzeba spełniać kryterium dochodowego, a dodatkowe środki nie wpływają na uprawnienia do innych świadczeń.  

Większa ochrona pracowników przed szkodliwymi substancjami 

Warunki panujące w miejscu pracy nie powinny odbijać się negatywnie na zdrowiu pracownika. Właśnie dlatego rozszerzyliśmy katalog substancji rakotwórczych i mutagennych. Przepisy, które weszły w życie 29 czerwca 2024 roku, zobowiązują pracodawców do podjęcia działań związanych z ochroną zdrowia pracowników i poprawy warunków pracy wykonywanej w narażeniu na czynniki reprotoksyczne.  

Substancje reprotoksyczne, które działają szkodliwie m.in. na płodność i funkcje seksualne, występują przede wszystkim przy produkcji i stosowaniu pestycydów, produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych, w przemyśle gumowym, farmaceutycznym, metalurgicznym, kosmetycznym. Także w budownictwie, w placówkach ochrony zdrowia, w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych i warsztatach samochodowych. 

Równość na rynku pracy – to możliwe! 

Taka sama praca powinna być wynagradzana tak samo – niezależnie od płci. W Ministerstwie Pracy odbyły się już cztery posiedzenia Zespołu ds. wdrożenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub za pracę o takiej samej wartości. Sam zespół został powołany przez ministrę pracy Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk w grudniu 2024 roku 

Państwa członkowskie mają czas do 7 czerwca 2026 r. na implementację dyrektywy do krajowego porządku prawnego.  

Rynek pracy wchodzi w XXI wiek! 

Już wkrótce polskie prawo dogoni rynek pracy i będzie przystawać do realiów oraz wyzwań XXI wieku. Będzie także odpowiadać na faktyczne potrzeby i oczekiwania wszystkich zainteresowanych – zarówno poszukujących zatrudnienia, jak i pracodawców. Polaków i cudzoziemców. Szukających kadr przedsiębiorców. 

11 kwietnia 2025 r. Prezydent RP podpisał ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia oraz o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Stanowią one realizacje kamieni milowych zapisanych w Krajowym Planie Odbudowy. 

Projekty obu ustaw powstały w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.