W piątkowej uroczystości uczestniczyły wnuczka Haliny Krahelskiej – Joanna Krahelska, oraz żona Karola Modzelewskiego – Małgorzata Goetz, które wraz z ministrą rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszką Dziemianowicz-Bąk odsłoniły tablice upamiętniające ich bliskich.

To doniosłe wydarzenie niesie ze sobą wiele wymiarów symbolicznych, które dla mnie osobiście jako polityczki, ale też jako ministry odpowiedzialnej za pracę, są niezmiernie ważne. Kilka dni przed Świętem Pracy honorujemy bowiem postaci, które w swej działalności publicznej na pierwszym miejscu stawiały obronę godności ludzi pracy – mówiła podczas uroczystości ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Nie tylko wierzyli, ale tworzyli lepszy świat

Halina Krahelska, jako pisarka, badaczka oraz zastępczyni Głównego Inspektora Pracy, walczyła o ustanowienie standardów pracy w odrodzonej Rzeczypospolitej. Szczególną uwagę poświęcała losowi pracujących kobiet i młodocianych.

Karol Modzelewski przez całe swoje życie stał po stronie robotników: będąc z nimi w październiku 1956 r., pisząc List Otwarty do Partii w 1964 r., organizując związek zawodowy „Solidarność” w 1980 r. czy też nie zgadzając się na antypracowniczą tzw. terapię szokową w roku 1989.

Oboje w swej społecznej aktywności wykazywali się wielką odwagą cywilną oraz gotowością do zapłaty wysokiej ceny w obronie własnych ideałów. W przypadku Haliny Krahelskiej tą ceną było zesłanie na Syberię, a potem  śmierć w obozie Ravensbruck. W przypadku Karola Modzelewskiego tą ceną było 8 lat spędzonych w peerelowskich więzieniach – zaznaczyła szefowa MRPiPS.

Jak podkreśliła, obie postaci łączy nie tylko wizja lepszego świata oraz gotowość do działania na rzecz tej wizji.

Wielka odwaga w walce o ideały

Oboje w swej społecznej aktywności wykazywali się wielką odwagą cywilną oraz gotowością do zapłaty wysokiej ceny w obronie własnych ideałów. W przypadku Haliny Krahelskiej tą ceną było zesłanie na Syberię, a potem  śmierć w obozie Ravensbruck. W przypadku Karola Modzelewskiego tą ceną było 8 lat spędzonych w peerelowskich więzieniach.

Postawy Haliny Krahelskiej i Karola Modzelewskiego, choć żyli przecież w innych czasach, łączy niezłomność, wierność własnym przekonaniom, szczerość oraz wielka empatia do innych ludzi. W ich życiorysach jak w soczewce skupiają się towarzyszące nam od stuleci dążenia wszystkich odważnych kobiet i mężczyzn walczących o bardziej sprawiedliwy świat – podkreśliła ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

KAROL MODZELEWSKI

Karol Modzelewski (ur. 23 listopada 1937 w Moskwie, zm. 28 kwietnia 2019 w Warszawie) –historyk mediewista, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk oraz dysydent, więzień polityczny i działacz opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

Uczestnik wydarzeń Października 1956 r. (był łącznikiem studentów z robotnikami FSO na Żeraniu). Od 1957 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1964 wraz z Jackiem Kuroniem autor „Listu otwartego do partii” krytykującego linię polityczną PZPR za odejście od ideałów socjalizmu; napisanie tego listu skutkowało wydaleniem jego autorów z PZPR. Jeden z inicjatorów protestów studenckich na Uniwersytecie Warszawskim w marcu 1968. Od listopada 1980 do kwietnia 1981 pierwszy rzecznik prasowy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, inicjator przyjęcia przez związek jego nazwy „Solidarność”. Kilkakrotnie więziony i internowany ze względów politycznych w czasach PRL, osadzony łącznie przez osiem i pół roku.

Profesor Uniwersytetu Wrocławskiego (1992–1994) i Uniwersytetu Warszawskiego (1994–2019), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, w latach 2007–2010 wiceprezes PAN. W 2007 laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za monografię Barbarzyńska Europa (2004), w której podjął kwestię powstawania tożsamości europejskiej pod wpływem tradycji przedchrześcijańskich. Autor wyróżnionej Nagrodą Literacką „Nike” autobiografii Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca (2013), w której rozliczał się ze swojej działalności ideowej i politycznej zapoczątkowanej w latach 50., a także krytykował sposób przeprowadzenia transformacji ustrojowej w Polsce, wskazując na negatywne skutki transformacji związane z dominacją modelu neoliberalnego.

HALINA KRAHELSKA

Halina Krahelska (ur. 12 maja 1886 w Odessie, zm. 19 kwietnia 1945 w obozie koncentracyjnym KL Ravensbrück) – polska działaczka społeczna, socjolog, publicystka i pisarka, działaczka lewicowa.

Od 1908 w Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcji Rewolucyjnej, od 1912 w rosyjskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. W latach 1912–1917 na zesłaniu – najpierw w Kiszyniowie, w 1913 w Kijowie, a od listopada 1914 we wschodniej Syberii, w okolicach Kańska. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu powróciła z zesłania poprzez Smoleńsk do Odessy. W 1918 członek Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Odessie. Po odzyskaniu niepodległości przyjechała w 1919 do Polski. W latach 1919–1921 i 1927–1931 była zastępcą Głównego Inspektora Pracy, zajmując się głównie systemem ochrony pracy i opieki społecznej - zwłaszcza zaś ochroną macierzyństwa i zdrowia kobiet pracujących i pracowników młodocianych. W latach 1921–1925 na urlopie wychowawczym]. W 1928 lub 1929 w ramach Stypendium Rockefellera odbyła podróż przez Szwajcarię, Francję, Austrię i Niemcy, badając systemy pracy i opieki społecznej w Europie Zachodniej. Brała udział w wielu społecznych akcjach politycznych lewicy. Od 1931 była ekspertem do spraw pracy, reprezentując Polskę w Międzynarodowym Biurze Pracy w Genewie.

Publikowała zarówno wiersze i beletrystykę, jak i opracowania naukowo-społeczne. W 1932 ukazała się jej książka „Praca kobiet w przemyśle włókienniczym” wydana nakładem Instytutu Gospodarstwa Społecznego. W tym czasie przeprowadziła wstępną selekcję rękopisów nadesłanych do Instytutu na konkurs zatytułowany „Pamiętniki bezrobotnych”. W 1933 we Lwowie wydano kolejną publikację Krahelskiej pt. Przeobrażenia w rodzinie współczesnej i w roli kobiety. W swojej dalszej pracy Krahelska razem z dwoma pisarzami: Leonem Kruczkowskim i Andrzejem Strugiem podjęła się oceny bardzo obszernego materiału nadesłanego w konkursie na „Pamiętniki chłopów”, którego organizatorem był Instytut Gospodarstwa Społecznego. Z obu publikacji powstałych w efekcie tych konkursów pamiętnikarskich do dziś obszernie korzystają badacze i badaczki historii społecznej Polski. Od 1933 związana była z grupą literacką „Przedmieście”. W 1937 była współzałożycielką Klubu Demokratycznego w Warszawie.

Po agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 była w czasie obrony Warszawy komendantką Obrony Przeciwlotniczej na Mokotowie. Pracowała też w Wojskowym Biurze Historycznym i Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ-AK. W 1941 uległa ciężkiemu wypadkowi, potrącona przez niemiecki samochód wojskowy straciła nogę. Niosła wtedy ważne meldunki i mimo cierpienia udało jej się przekazać je w odpowiednie ręce unikając dekonspiracji. W uznaniu tego czynu odznaczono ją Krzyżem Walecznych. Autorka broszury „Oświęcim – pamiętnik więźnia (pamiętniki powstały w znaczącej części na podstawie relacji Władysława Bartoszewskiego). Uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, gdzie zginęła lub zmarła prawdopodobnie 19 kwietnia 1945. Przed śmiercią napisała „Tezy do działalności inspekcji pracy w odrodzonej Polsce”.