Czym są układy zbiorowe pracy? To rodzaj porozumień społecznych zawieranych pomiędzy pracodawcą a pracownikami reprezentowanymi przez związki zawodowe. Układ zbiorowy pozwala pracownikom zabezpieczyć dodatkowe uprawnienia niewynikające z Kodeksu pracy. Mogą to być np. dodatkowe urlopy czy coroczne podwyżki.   

Z kolei dla pracodawców układy i porozumienia zbiorowe to narzędzie do lepszego zarządzania zakładem pracy, planowania potrzeb przedsiębiorstwa w cyklach produkcji i utrzymania stabilnego zatrudnienia. Dodatkowo, dzięki takiej umowie zbiorowej sposób wynagradzania i premiowania pracowników może być lepiej dostosowany do specyfiki działania danego przedsiębiorcy. 

SKRM przyjął projekt ustawy o układach zbiorowych 

24 lipca 2025 roku Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt ustawy o układach zbiorowych, który ma na celu wzmocnienie i rozwój tego rodzaju porozumień. Autorem projektu jest Ministerstwo Pracy. Kolejnym krokiem będzie rozpatrzenie go przez rząd. 

Najważniejsze cele projektu to: 

• Rozwój układów zbiorowych w Polsce – z korzyścią zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Układy i porozumienia zbiorowe to narzędzia do stabilizacji dobrych warunków zatrudnienia, z uwzględnieniem specyfiki wspólnoty danego zakładu pracy.   

• Pobudzenie rokowań zbiorowych między pracodawcami i związkami zawodowymi w celu poprawy warunków życia i pracy w Polsce. Państwa członkowskie Unii Europejskiej, w których zasięg rokowań jest duży, mają najwyższe przeciętne wynagrodzenia w Unii i zwykle niewielki odsetek pracowników nisko uposażonych.  

• Uproszczenie procesu zawierania i rejestracji układów zbiorowych.   

• Wprowadzenie cyfrowej ewidencji układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.  

Co jeszcze zakłada projekt? 

Zgodnie z projektem ustawy zakładowy lub ponadzakładowy układ zbiorowy pracy będzie można zawrzeć w celu określenia spraw nieuregulowanych w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący. Jakich spraw? To na przykład rozwiązania ułatwiające godzenie życia zawodowego z życiem prywatnym, kwestie dotyczące zastosowania nowych technologii (np. sztucznej inteligencji) w zakładzie pracy, rozwiązań zapewniających równość płci, procedury antymobbingowe czy przeciwdziałanie zagrożeniom psychospołecznym takim jak stres czy wypalenie zawodowe. 

Zakres układów zbiorowych jest otwarty. Co to oznacza? W drodze negocjacji związki zawodowe i pracodawcy będą mogli określić sprawy dotyczące m.in. wymiaru i norm czasu pracy, systemów i rozkładów czasu pracy, pracy w godzinach nadliczbowych, wymiaru urlopu wypoczynkowego, warunków wynagradzania, czy organizacji pracy. Co ważne, rozwiązania te nie mogą być mniej korzystne niż wynikające z Kodeksu pracy.