Serwis Służby Cywilnej

Zalecenie jest zbiorem najlepszych praktyk krajowych i zagranicznych z zakresu powołania i działania doradców/doradczyń ds. etyki w służbie cywilnej. Uwzględniają one odpowiedzi na pytania:

1. Kim jest doradca/doradczyni ds. etyki i jaki jest cel powoływania takiej funkcji w urzędzie?
2. Jakie są zasady pełnienia tej funkcji?
3. W jaki sposób wybierać i powoływać doradców/doradczynie ds. etyki?
4. W jakich sytuacjach należy odwołać pracownika/pracownicę z funkcji doradcy/doradczyni?
5. Jakie mogą być zadania doradcy/doradczyni?
6. Jakie są prawa i obowiązki osoby, która pełni tę funkcję?
7. Jakie zadania dyrektorek i dyrektorów generalnych oraz kierowniczek i kierowników urzędów wiążą się z powołaniem funkcji doradcy/doradczyni ds. etyki w urzędzie?

Pierwszą wersję dokumentu opracowaliśmy w 2020 roku. W zaktualizowanej wersji, standardy:

• precyzyjniej definiują status doradcy/doradczyni – opisują wymagania, zasady poufności i bezstronności, a także sposób komunikacji z dyrektorką/dyrektorem generalnym lub kierowniczką/kierownikiem urzędu,
• wzmacniają współpracę doradców/doradczyń z kierownictwem urzędu – w odpowiedzi na potrzebę spójności działań dotyczących kultury uczciwości i etyki w urzędach,
• wprowadzają jasne zasady wyboru, powoływania i odwoływania doradców/doradczyń, w tym kadencyjność, minimalną liczbę osób, które powinni pełnić tę funkcję w zależności od wielkości urzędu oraz rozwiązania dla małych urzędów,
• dodają przykładowy formularz rocznego planu działania doradców/doradczyń, co ma ułatwić planowanie i realizację ich zadań we współpracy z kierownictwem urzędu oraz
• podkreślają znaczenie oceny efektywności pracy doradców/doradczyń oraz potrzebę motywowania osób, które podjęły się tej ważnej i potrzebnej funkcji.

Po pięciu latach obowiązywania zalecenia, doświadczenia krajowe i praktyki zagraniczne skłoniły nas do jego przeglądu i aktualizacji. Celem zmian jest to, aby standardy były bardziej praktyczne i realnie wspierały dyrektorki i dyrektorów generalnych oraz kierowniczki i kierowników urzędów w tym, by:

• lepiej zorganizować i skuteczniej wspierać pracę doradców/doradczyń,
• efektywniej pomagać członkiniom i członkom korpusu w sytuacjach etycznie wątpliwych lub trudnych,
• promować i wzmacniać kulturę opartą na wartościach w urzędach.

W efekcie aktualizacja ma wzmacniać kulturę uczciwości w całej służbie cywilnej. Sprawnie działająca funkcja doradcy/doradczyni ds. etyki wspiera kulturę uczciwości i otwartości w urzędach. Jest także jednym z elementów budowania zaufania obywateli do służby cywilnej – profesjonalnej, bezstronnej, politycznie neutralnej i działającej w interesie publicznym.

Aktualizację standardów przeprowadziliśmy we współpracy z:

• członkami zespołu doradców ds. etyki w służbie cywilnej oraz
• dyrektorkami i dyrektorami generalnymi urzędów, komendantami głównymi Komendy Głównej Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej oraz Szefem Krajowej Administracji Skarbowej.

Cały proces trwał nieco ponad pół roku: od końca maja do listopada 2025.

Doradca/doradczyni ds. etyki to członek/członkini korpusu służby cywilnej, który/a wspiera dyrektorkę generalną/dyrektora generalnego lub kierowniczkę/kierownika urzędu w budowie
i promocji kultury uczciwości w tym urzędzie. Realizuje ten cel w szczególności poprzez doradzanie pracownikom i pracownicom urzędu, jak właściwie rozumieć i przestrzegać zasady służby cywilnej oraz zasad etyki korpusu służby cywilnej.

Powołanie osoby na funkcję doradcy lub doradczyni do spraw etyki i zapewnienie jej odpowiednich warunków do pracy to jeden z najskuteczniejszych sposobów wprowadzania w urzędach standardu „kultura uczciwości”. 

Funkcja doradcy/doradczyni do spraw etyki ma w służbie cywilnej coraz większe znaczenie. Osoby, które pełnią te funkcję pomagają pracownikom i pracownicom w sytuacjach trudnych lub budzących wątpliwości etyczne. Dzięki temu łatwiej zapobiegać naruszeniom zasad, zanim do nich dojdzie.

Wraz ze wzrostem liczby urzędów, w których działają doradcy i doradczynie ds. etyki, pojawiła się potrzeba doprecyzowania zasad ich pracy, wzmocnienia tej funkcji oraz zapewnienia lepszych warunków do wspierania pracowników urzędów.

Więcej informacji nt. dobrych praktyk nt. ustanowienia funkcji doradcy w urzędzie w zakładce „Dobre praktyki”.

Zachęcamy, aby zapoznali się Państwo z nowym zaleceniem i korzystali z zawartych tam rekomendacji.