31 stycznia 2020 roku w Dęblinie szef MON podpisał umowę na zakup 32 wielozadaniowych samolotów piątej generacji F-35A dla Sił Powietrznych. Wartość umowy wynosi 4,6 mld USD. Jej przedmiotem jest dostawa samolotów wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym.

F-35A to samoloty wyróżniające się interoperacyjnością, współpracujące także np. z systemem PATRIOT, który zakupiliśmy w 2018 roku, czy z samolotami F-16, które posiadamy już od kilku lat.

Samoloty F-35 są jedynymi dostępnymi obecnie na rynku produkowanymi seryjnie statkami powietrznymi posiadającymi właściwości „stealth”, które stanowią kluczowy element umożliwiający skuteczną realizację zadań w przypadku konfliktu z przeciwnikiem posiadającym zaawansowane systemy antydostępowe.

Samoloty są efektem wieloletnich prac badawczo-rozwojowych licznych podmiotów wywodzących się z państw-uczestników programu Joint Strike Fighter . To uniwersalne platformy dostosowane do realizacji misji rozpoznawczych, prowadzenia walki radioelektronicznej, wsparcia komponentu lądowego, czy zwalczania statków powietrznych przeciwnika, zarówno w ramach prowadzonych operacji narodowych, jak i w układzie sojuszniczym.

Jakie elementy obejmuje polskie zamówienie na samoloty F-35?

Przedmiotem umowy jest dostawa 32 samolotów F-35A wraz z pakietem logistycznym i szkoleniowym. W skład pakietu logistycznego wchodzi zapas części zamiennych i eksploatacyjnych, informatyczny system zarządzania eksploatacją oraz sprzęt na potrzeby obsługi naziemnej samolotów. W ramach umowy zapewnione zostanie pełne wsparcie logistyczne statków powietrznych oraz pozostałego sprzętu do 2030 roku. Pakiet szkoleniowy obejmuje kompleksowe szkolenie pilotów i personelu technicznego oraz naziemny system szkoleniowy, w tym Zintegrowane Centrum Szkoleniowe i 8 symulatorów lotu.
 

Jaki jest koszt zamówienia ?

Wartość umowy LOA (Letter of Offer and Acceptance) wynosi 4,6 mld. USD.
Jaka jest cena jednostkowa samolotu F-35 pozyskiwanego w ramach tej umowy?
Cena jednostkowa samolotu F-35A (wraz z silnikiem) wynosi 87,3 mln USD netto.
 

Co obejmuje wyposażenie samolotów?

Samoloty F-35A zostaną dostarczone w konfiguracji standardowej dla wszystkich użytkowników odbierających dostawy z serii produkcyjnych planowanych na lata 2024-2030. Będą wyposażone w najnowszy (dostępny w tym okresie) wariant oprogramowania w wersji Block 4. Umowa obejmuje pakiet modernizacyjny, zgodnie z którym na samolotach dostarczonych w ramach wcześniejszych transzy zaimplementowane zostaną wprowadzone później, w trakcie trwania umowy, przez producenta modyfikacje. Dodatkowo, zgodnie z wymaganiami Sił Powietrznych, samoloty zostaną wyposażone w spadochrony hamujące. Umowa przewiduje także dostawę zapasowego silnika Pratt & Whitney F-135.
 

Co wchodzi w skład zamówienia oprócz statków powietrznych?

Przedmiotem umowy, oprócz dostawy 32 samolotów F-35A, jest:
-       sprzęt do obsługi naziemnej samolotów oraz wyposażenie pilotów,
-       naziemny system szkoleniowy przeznaczony do wyposażenia baz lotniczych,
w tym Zintegrowane Centrum Szkoleniowe i 8 symulatorów misji
(Full Mission Simulator),
-       pełne wsparcie logistyczne samolotów oraz pozostałego sprzętu w ramach systemu Global Support Solution (GSS) do 2030 roku,
-       informatyczny system zarządzania eksploatacją samolotów F-35A,
-       przeszkolenie pilotów i personelu technicznego w USA.
Umowa ma charakter kompleksowy i obejmuje całość sprzętu niezbędnego do zabezpieczenia eksploatacji zakupionych samolotów. Kwestie gwarancji na pozyskiwany sprzęt uregulowane są zgodnie ze standardowymi rozwiązaniami obowiązującymi w umowach zawieranych w ramach procedury Foreign Military Sales, tzw. Standard Terms and Conditions. Umowa nie przewiduje  zamówienia opcjonalnego.
 

Jaki jest harmonogram dostaw samolotów? Kiedy pierwsze samoloty trafią do Polski?

Dostawy samolotów F-35A dla Polski zostaną zrealizowane w latach 2024-2030. Roczne dostawy będą zawierały się w przedziale 4-6 egzemplarzy. Pierwsze 6 samolotów czasowo zostanie rozmieszczonych w latach 2024-2025 w jednej z baz lotniczych na terytorium USA z przeznaczeniem do szkolenia personelu latającego i technicznego Sił Powietrznych RP. Przylot pierwszych samolotów do kraju przewidywany jest na przełomie roku 2025/26.
 

W jakim zakresie szkolenie pilotów i personelu technicznego będzie realizowane w kraju, a w jakim stopniu będzie ono prowadzone za granicą? Ile będzie wynosił koszt tego szkolenia?

Planowane jest przeszkolenie na F-35A w USA 90 osób personelu technicznego oraz 24 pilotów, w tym do poziomu instruktora. Pozostały personel zostanie wyszkolony w kraju w oparciu o zakupiony naziemny system szkoleniowy oraz instruktorów wyszkolonych w USA.
 

Dlaczego postępowanie mające na celu pozyskanie nowych samolotów wielozadaniowych dla Sił Powietrznych RP zostało przeprowadzone w procedurze FMS?

Pozyskanie samolotów F-35A dla Sił Zbrojnych RP wynika ze zdefiniowanych potrzeb i wymagań operacyjnych służących nie tylko utrzymaniu obecnie posiadanego potencjału Sił Powietrznych, ale również jego rozbudowie wynikającej z pozyskania dodatkowych zdolności operacyjnych, jakie zapewniają samoloty piątej generacji.
Samoloty F-35 są jedynymi dostępnymi obecnie na rynku produkowanymi seryjnie statkami powietrznymi posiadającymi właściwości „stealth”, które stanowią kluczowy element umożliwiający skuteczną realizację zadań w przypadku konfliktu z przeciwnikiem posiadającym zaawansowane systemy antydostępowe.
Samoloty F-35 są efektem wieloletnich prac badawczo-rozwojowych licznych podmiotów wywodzących się z państw-uczestników programu Joint Strike Fighter. Myśliwce są uniwersalnymi platformami dostosowanymi do realizacji pełnego spektrum zadań polegających m.in. na wykonywaniu misji rozpoznawczych, prowadzeniu walki radioelektronicznej, wsparciu komponentu lądowego, czy zwalczaniu statków powietrznych przeciwnika, zarówno w ramach prowadzonych operacji narodowych, jak i w układzie sojuszniczym.
 

Czy Inspektorat Uzbrojenia przeprowadził rozeznanie rynku dla zadania pozyskania nowych samolotów wielozadaniowych dla Sił Powietrznych RP? W jakim zakresie?

Wybór samolotów F-35A, jako nowych wielozadaniowych samolotów bojowych dla Sił Zbrojnych RP pozyskiwanych w ramach programu Harpia, został poprzedzony analizą rynku, podczas której  Inspektorat Uzbrojenia otrzymał odpowiedzi na zapytania o udzielenie informacji (Request for Information) od wszystkich zainteresowanych podmiotów (przedmiotowe materiały podlegają ochronie wynikającej z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
 

Czy Ministerstwo Obrony Narodowej przeprowadziło analizy w zakresie całkowitych kosztów wprowadzenia i eksploatacji samolotów F-35 w całym cyklu życia produktu? Jaka jest ich szacunkowa wysokość?

W ramach umowy zapewnione zostanie pełne wsparcie logistyczne samolotów oraz pozostałego sprzętu do 2030 roku. Określenie kosztów programu po 2030 roku będzie możliwe po kilkuletnim okresie eksploatacji samolotów F-35A w Siłach Zbrojnych RP.
 

W jakim zakresie czynności obsługowe będą mogli wykonywać żołnierze wchodzący w skład personelu technicznego Sił Powietrznych RP?

Zgodnie z umową personel techniczny Sił Powietrznych RP, po przeszkoleniu, będzie realizował czynności związane z obsługą samolotów F-35A na poziomie eksploatacyjnym.
 

Kiedy pierwsze samoloty F-35 osiągną gotowość operacyjną?

Osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej (IOC) polskich F-35A będzie możliwe po dostarczeniu do kraju co najmniej połowy eskadry samolotów (8 szt.), przeszkoleniu niezbędnej liczby pilotów i personelu naziemnego odpowiedzialnego za eksploatację statków powietrznych, a także doposażeniu statków powietrznych w niezbędne części zamienne i materiały eksploatacyjne.
 

F-35 to nie tylko umowa na dostawę samolotów. Ile będą wynosić koszty przygotowania infrastruktury dla F-35?

Przeprowadzone analizy w zakresie przewidywanych inwestycji, niezbędnych do przystosowania wytypowanych baz lotniczych do przyjęcia samolotów F-35A, wykazały poziom wydatków, w zależności od lokalizacji, zawierający się w przedziale od 0,7 mld do 1,8 mld złotych.
 

Gdzie będą serwisowane samoloty F-35, które zostaną pozyskane w wyniku tej umowy?

Samoloty będą eksploatowane zgodnie z dokumentacją techniczną, a czynności realizowane przez użytkownika będą obejmowały czynności obsługi bieżącej i hangarowej w oparciu o pozyskiwane w jednostkach Sił Powietrznych zdolności.
Wraz z samolotami F-35A, w ramach umowy pozyskiwane jest pełne wsparcie logistyczne samolotów oraz pozostałego sprzętu w ramach systemu Global Support Solution (GSS), który zapewnia dostęp do globalnego zasobu części zamiennych i materiałów jednorazowego użytku, a także wsparcie producenta w obszarze napraw elementów samolotów i silników.
 

Dlaczego nie podpisujemy umowy offsetowej?

Program budowy i rozwoju samolotów F-35 jest programem zamkniętym. Oznacza to, że zdolności przemysłowe związane z budową i serwisowaniem na poziomie zakładowym myśliwców zostały ulokowane głównie w  państwach, które brały udział w programie. Znacznie ograniczyło to możliwości uzyskania przez państwa nabywające samoloty F-35, które nie uczestniczyły w programie  wymiernych korzyści przemysłowych związanych z F-35. Polska otrzymała propozycję dołączenia do programu, w czasach rządów koalicji PO-PSL, lecz z niej nie skorzystała. Decyzja ta doprowadziła do zmarnowania szansy uczestnictwa polskiego przemysłu obronnego, w tak innowacyjnym technologicznie projekcie.  Mimo  tego,  MON podjął próbę, w ramach dialogu offsetowego, określenia zakresu zdolności przemysłowych związanych z F-35 pożądanych do uzyskania. Propozycje strony amerykańskiej dotyczyły jedynie wybranych zdolności serwisowych dla samolotów F-16 i C-130 Hercules. Koszt offsetu wskazany w projekcie umowy dostawy podwyższał jej wartość o ok. 1,1 mld USD.
Biorąc pod uwagę aspekty techniczne i technologiczne oraz niekorzystną relację koszt-efekt, MON zdecydował o odstąpieniu od zawarcia umowy offsetowej i przeznaczenie niewydanych środków na realizację innych ważnych programów operacyjnych z Planu Modernizacji Technicznej.
Nie oznacza to, że krajowy przemysł obronny nie pozyska zdolności związanych z szeroko pojętą obroną powietrzną. Świadczy o tym podpisane w 22 stycznia 2020 roku Memorandum of Understanding (porozumienie o  współpracy) pomiędzy Polską Grupą Zbrojeniową S.A. a Lockheed Martin Co., w ramach którego podjęto współpracę przemysłową w formule dwustronnych porozumień przedsiębiorstw business-to-business. Taka formuła ma zapewniać stronom większą elastyczność i nie musi ograniczać się jedynie do współpracy związanej z przedmiotem umowy dostawy.