Państwowa Agencja Atomistyki

Jako gaz radioaktywny, radon i jego pochodne w postaci metali ciężkich, takich jak polon czy ołów, są szczególnie groźne dla układu oddechowego. Wdychanie powietrza zawierającego radon może zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuc, zwłaszcza przy długotrwałym narażeniu. Według Światowej Organizacji Zdrowia radon odpowiada za 3-14% przypadków raka płuc, co czyni go istotnym problemem zdrowotnym.

Naturalne źródła radonu znajdują się niemal wszędzie – od skał granitowych i gleb gliniastych po wodę gruntową. Wnika on do budynków przez szczeliny w fundamentach, rury instalacyjne czy inne nieszczelności konstrukcyjne. W szczególnie narażonych rejonach, gdzie podłoże bogate jest w uran, stężenia tego gazu mogą być kilkukrotnie wyższe niż przeciętne. W zamkniętych przestrzeniach, takich jak piwnice czy budynki z ograniczoną wentylacją, stężenie radonu może wzrosnąć nawet kilkaset razy w porównaniu z poziomem na otwartej przestrzeni.

Skuteczna ocena zagrożenia radonem wymaga precyzyjnych pomiarów, metody dzielą się na pasywne i aktywne. Detektory pasywne rejestrują promieniowanie alfa emitowane podczas rozpadu radonu przez kilka miesięcy, a wyniki są analizowane w laboratorium. Natomiast metody aktywne, wykorzystujące monitory z komorami jonizacyjnymi lub scyntylacyjne, pozwalają na bieżące monitorowanie stężenia radonu i analizę jego dynamicznych zmian. Dzięki nim można obserwować wpływ takich czynników jak wentylacja, temperatura czy zmiany ciśnienia na stężenie gazu w pomieszczeniach.

Ograniczenie ryzyka związanego z radonem w budynkach wymaga zastosowania odpowiednich środków technicznych i konstrukcyjnych. Podstawowe strategie obejmują zapobieganie przedostawaniu się gazu do wnętrza budynku oraz usuwanie go z powietrza w pomieszczeniach. Skutecznym rozwiązaniem są szczelne membrany przeciwradonowe instalowane w fundamentach oraz wentylacja podpodłogowa, która odprowadza gaz na zewnątrz. Kluczowe jest także uszczelnianie konstrukcji budynków, szczególnie wokół instalacji rurowych i kabli, które mogą stanowić drogi infiltracji radonu.

Wentylacja mechaniczna odgrywa istotną rolę w redukcji stężenia radonu  poprzez dostarczanie świeżego powietrza i rozcieńczanie gazu w pomieszczeniach. Badania pokazują, że systemy wentylacji nadciśnieniowej, które wprowadzają powietrze z zewnątrz, są znacznie skuteczniejsze niż wyciągowe, ograniczając migrację radonu z gleby. Jednak nawet najefektywniejsze systemy wentylacyjne powinny być uzupełniane innymi rozwiązaniami, aby zapewnić trwałą ochronę. Ważne jest również, aby w trakcie projektowania nowych budynków uwzględniać potencjalne zagrożenie radonem i podejmować działania prewencyjne, takie jak unikanie wykorzystywania piwnic jako pomieszczeń mieszkalnych.

Po więcej informacji na temat radonu zapraszamy na stronę internetową kampanii prowadzonej przez PAA: https://www.gov.pl/web/poznajradon