Państwowa Agencja Atomistyki

Mechanizm tego przeglądu został wprowadzony w Europie w ramach procesu tzw. stress testów zainicjowanych przez organizacje ENSREG (ang. European Nuclear Safety Regulators Group) i WENRA (ang. Western European Nuclear Regulators Association) po awarii w Fukushimie (2011). Celem przeglądu jest wspólna, skoordynowana i jednolita ocena wybranego zagadnienia, dotyczącego bezpieczeństwa jądrowego w krajach członkowskich UE i niektórych państwach stowarzyszonych oraz sąsiednich. Przegląd realizowany jest w ramach struktury ENSREG z udziałem i pod nadzorem Komisji Europejskiej, a językiem używanym w tych pracach jest język angielski.

Pierwsza edycja przeglądu – TPR I – zapoczątkowana w 2017 r. dotyczyła starzenia elementów instalacji jądrowych. Aktualna, druga edycja – TPR II – rozpoczęła się w 2023 r. i poświęcona jest zagadnieniu „Fire Safety in Nuclear Installations”, czyli - ochronie przeciwpożarowej i zarządzeniu ryzykiem pożarowym w obiektach jądrowych.

Proces przeglądu TPR składa się z następujących etapów:

1. Wyłonienie tematu przeglądu i przygotowanie dokumentów (formularze raportów, wytyczne do przeprowadzenia oceny, itp.) oraz powołanie tzw. Rady Przeglądu (ang. TPR Board) zarządzającej jego realizacją.
2. Zgłaszanie przez poszczególne kraje i zatwierdzanie przez Radę Przeglądu instalacji jądrowych (elektrowni jądrowych, reaktorów badawczych, zakładów przerobu paliwa jądrowego, składowisk wypalonego paliwa jądrowego), które zostaną poddane przeglądowi oraz wybór ekspertów.
3. Przeprowadzanie samoceny przez kraje uczestniczące, a następnie opracowanie i złożenie raportu (ang. National Assessment Report – tzw. krajowego sprawozdania).
4. Przeprowadzenie przeglądu wzajemnego (ang. Peer Review), poprzez:

• Opublikowanie krajowych sprawozdań i przeprowadzenie konsultacji społecznych (możliwość zgłaszania komentarzy i zdawania pytań przez obywateli poprzez wypełnienie formularza internetowego);
• Dokonanie przeglądów każdego z krajowych sprawozdań przez pozostałe kraje uczestniczące i powołanych ekspertów;
• Wizyty techniczne ekspertów w wybranych obiektach;
• Realizację warsztatów z udziałem ekspertów i przedstawicieli krajów uczestniczących (zgłoszonych z ramienia dozorów, operatorów i innych zainteresowanych stron reprezentujących daną branżę), w trakcie których spostrzeżenia i uwagi dyskutowane są dwutorowo – w odniesieniu do głównych zagadnień tematycznych (ang. thematic workshop), jak i w stosunku do poszczególnych krajów uczestniczących (ang. country review workshop);
• Publikację raportu zbiorczego (ang. Summary Report), zawierającego m.in. wyniki analiz sprawozdań krajowych i wnioski sformułowane w formie dostrzeżonych tzw. dobrych praktyk (ang. Areas of Good Performance) oraz kwestii wymagających poprawy (ang. Areas for Improvement). Rada Przeglądu opracowuje również, w formie odrębnego raportu (ang. Lessons learned - Board document), swoje własne doświadczenia z realizacji przeglądu w celu usprawnienia i poprawy jakości następnych edycji TPR.

5. Follow-Up – określenie i wdrożenie środków mających na celu wprowadzenie odpowiednich działań naprawczych i pozostałych ustaleń z przeglądu.

Przeglądy TPR stanowią wspólny europejski mechanizm, który umożliwia regularną i spójną ocenę kluczowych aspektów bezpieczeństwa instalacji jądrowych, porównanie praktyk stosowanych w różnych krajach oraz identyfikację zarówno dobrych rozwiązań, jak i obszarów wymagających poprawy, przyczyniając się tym samym do ciągłego podnoszenia i harmonizacji standardów bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w Europie.

Materiały archiwalne i bieżące z obu przeglądów – TPR I i TPR II – można znaleźć na stronach internetowych ENSREG (https://www.ensreg.eu/). Dla obecnego przeglądu TPR II zakończono już etap 4. i w szczególności opublikowany został raport zbiorczy z tego przeglądu „2nd Topical Peer Review Summary Report "Fire Protection", zawierający m.in. analizę krajowego sprawozdania Polski i wynikające stąd zalecenia (raport ten dostępny jest w lokalizacji: https://www.ensreg.eu/eu-level-reports-tpr-ii). Na tej podstawie, 26 września 2025 r., Prezes PAA wydał decyzję nakazującą podjęcie koniecznych działań naprawczych w reaktorze badawczym MARIA. Zarówno krajowe sprawozdanie, wyniki jego analizy, jak i decyzja Prezesa PAA w tej sprawie zostały ogłoszone, zgodnie z art. 35a ust. 15 ustawy – Prawo atomowe, w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej PAA. Zapraszamy do zapoznania się z tymi dokumentami w sekcji Materiały.