Do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (dalej: Generalny Inspektor) skierowano liczne pytania dotyczące obowiązków wynikających z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2025 r. poz. 644) , dalej: ustawa AML, w zakresie działalności o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 11  ustawy AML, w szczególności w zakresie zasad raportowania oraz stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. W związku z tym, Generalny Inspektor pragnie przypomnieć, że podmioty wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 11 jako instytucje obowiązane podlegają szeregowi obowiązków określonych w ustawie AML.

Podstawowe, lecz nie jedyne, obowiązki ww. instytucji obowiązanych przedstawiono poniżej.

1. Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, które zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy AML obejmują: 

1) identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości;

2) identyfikację beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu:

a) weryfikacji jego tożsamości,

b) ustalenia struktury własności i kontroli - w przypadku klienta będącego osobą prawną, jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub trustem;

3) ocenę stosunków gospodarczych i, stosownie do sytuacji, uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru;

4) bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta, w tym:

a) analizę transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych w celu zapewnienia,

że transakcje te są zgodne z wiedzą instytucji obowiązanej o kliencie, rodzaju i zakresie prowadzonej przez niego działalności oraz zgodne z ryzykiem prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanym z tym klientem,

b) badanie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta - w przypadkach uzasadnionych okolicznościami,

c) zapewnienie, że posiadane dokumenty, dane lub informacje dotyczące stosunków gospodarczych są na bieżąco aktualizowane.

2. Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy AML, środki bezpieczeństwa finansowego muszą być stosowane m.in. w sytuacjach takich jak:

• nawiązywanie stosunków gospodarczych;
• przeprowadzanie transakcji okazjonalnych o równowartości 15 000 EUR lub większej; bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka transakcji, które wydają się ze sobą powiązane,
• podejrzenie, że transakcja lub wartości majątkowe mogą być związane z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu;
• wątpliwości co do prawdziwości lub kompletności dotychczas uzyskanych danych identyfikacyjnych klienta.

4. Raportowanie transakcji ponadprogowych – zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy AML określone instytucje obowiązane zobligowane są do raportowania transakcji ponadprogowych do Generalnego Inspektora.  Zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy AML, instytucje obowiązane przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 EUR, albo o pośredniczeniu w przeprowadzeniu takiej transakcji.

5. Wszystkie kwoty wyrażone w EUR, o których mowa w ustawie AML, muszą być przeliczane na walutę polską (PLN) według średniego kursu waluty ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski (NBP).  Przeliczenia dokonuje się w dniu:

• przeprowadzenia transakcji, lub
• zlecenia przeprowadzenia transakcji.

- w zależności od okoliczności determinujących obowiązek.

Dla sytuacji związanych z raportowaniem transakcji ponadprogowych, zgodnie z art. 72 ustawy AML, kluczowy jest kurs obowiązujący w dniu przeprowadzenia transakcji. W przypadku obowiązków wymagających podjęcia działań przed wykonaniem transakcji, właściwy jest kurs z dnia zlecenia przeprowadzenia transakcji.

W celu ułatwienia zrozumienia powyższych zasad, poniżej przedstawiono scenariusze bazujące na realnych sytuacjach, z którymi mogą spotkać się przedsiębiorcy o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 11  ustawy AML.

Scenariusz I

Spółka jako instytucja obowiązana, według przepisów ustawy AML prowadzi działalność kantorową. Na mocy przepisów art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML, Spółka zobligowana jest do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego m.in. w przypadku przeprowadzania transakcji okazjonalnej o równowartości 15 000 EUR lub większej, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza transakcja, czy kilka transakcji, które wydają się ze sobą powiązane.

Pojawiły się wątpliwości interpretacyjne dotyczące określenia wartości transakcji dla oceny przekroczenia progu 15 000 EUR. Jedną z możliwości jest przyjęcie, że kwotę 15 000 EUR należy zestawić z wartością przedmiotu transakcji w walucie obcej (np. GBP), drugą natomiast jest uznanie, że należy odnosić się do wartości PLN zapłaconych przy transakcji.

Pytanie:

Czy w świetle art. 5 i art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML prawidłowe jest stanowisko, że przy określaniu równowartości 15 000 EUR należy stosować równowartość transakcji wyrażoną w PLN, czy też wartość przedmiotu transakcji w walucie obcej?

Odpowiedź

Zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego powstaje w przypadku przeprowadzania transakcji okazjonalnej o równowartości 15 000 EUR lub większej. Przeliczenie kwot wyrażonych w euro odbywa się na podstawie art. 5 ustawy AML, według średniego kursu waluty ogłoszonego przez NBP, obowiązującego w dniu przeprowadzania transakcji, jej zlecenia lub wydania decyzji o nałożeniu kary pieniężnej.

Działalność kantorowa podlega również regulacjom ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2004 r. w sprawie wyposażenia lokalu przeznaczonego do wykonywania działalności kantorowej oraz sposobu prowadzenia ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych, dalej: rozporządzenie Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe, podmiot, który wykonuje działalność kantorową, jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji wszystkich operacji powodujących zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej. Treść tej ewidencji została określona w § 3 rozporządzenia Ministra Finansów. W przedmiotowej ewidencji ujmuje się m.in. nazwę i ilość wartości dewizowych będących przedmiotem transakcji lub operacji oraz kurs waluty i równowartość transakcji w walucie polskiej (§ 3 ust. 2 pkt 5 i 6 rozporządzenia Ministra Finansów).  Oznacza to, że  drugą stroną każdej transakcji wymiany waluty obcej jest waluta polska będąca przedmiotem tej transakcji i w związku z tym zasadne jest, żeby to waluta polska  była zestawiona z równowartością kwoty 15 000 EUR  przeliczoną zgodnie z art. 5 ustawy AML, według średniego kursu EUR ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu przeprowadzania transakcji.

Przykład liczbowy obrazujący zasadę:

Transakcja sprzedaży 10 000 GBP została ujęta w ewidencji prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe. W ewidencji odnotowano  nazwę i ilość sprzedanej waluty obcej (10 000 GBP), kurs wymiany (oferowany przez kantor: 1 GBP = 5,1670 PLN) oraz równowartość tej transakcji w walucie polskiej: 51 670 PLN. Równowartość kwoty 15 000 EUR, przeliczona zgodnie z art. 5 ustawy AML, według średniego kursu EUR ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu przeprowadzania transakcji, wynosi 64 392 PLN (średni kurs EUR NBP: 1 EUR = 4,2928 PLN). Należy zestawić równowartość transakcji w PLN, odnotowaną w ewidencji (51 670 PLN), z równowartością 15 000 EUR, ustaloną na podstawie średniego kursu NBP (64 392 PLN).

Podsumowując, w przypadku transakcji kantorowych kluczowe jest odniesienie do równowartości transakcji w PLN, obliczonej zgodnie z przepisami ustawy AML i obowiązującymi kursami NBP. Wartość waluty obcej nie jest decydująca w kontekście oceny progu 15 000 EUR. Tym samym, instytucja obowiązana powinna bazować na równowartości w PLN, a nie na bezpośredniej wartości walut obcych będących przedmiotem transakcji. W tym przypadku transakcja sprzedaży 10 000 GBP nie przekroczyła równowartości 15 000 EUR.

Stosowanie tej zasady będzie objęte czynnościami nadzorczymi od dnia 1 stycznia 2026 r.

Scenariusz II

Spółka prowadzi działalność kantorową, polegającą na dokonywaniu transakcji zakupu i sprzedaży złota dewizowego. Jako instytucja obowiązana, zgodnie z art. 34  i art. 35 ustawy AML, w określonych przypadkach zobligowana jest do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Klient dokonuje zakupu złota dewizowego o wartości nieprzekraczającej równowartości 15 000 EUR, przeliczonej zgodnie z art. 5 ustawy AML. Zapłata za złoto następuje w dniu zakupu. Obiór zakupionego złota następuje kilka dni później, przy czym w dniu odbioru kwota transakcji przekracza równowartość 15 000 EUR wg średniego kursu ogłoszonego przez NBP w tym dniu.

Pytanie

W którym momencie (dzień przeprowadzenia transakcji czy dzień odbioru złota) należy zastosować środki bezpieczeństwa finansowego zgodnie z art.  34 i 35 ustawy AML?

Odpowiedź

W pierwszej kolejności instytucje rozpoznają ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną, przy czym przeprowadzona ocena ryzyka jest wstępnym etapem, niezbędnym do prawidłowego zastosowania względem klienta środków bezpieczeństwa finansowego, proporcjonalnych do ryzyka, jakie ta transakcja  generuje.

Przechodząc do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego instytucje obowiązane mają możliwość zmiany intensywności i zakresu stosowania środków bezpieczeństwa finansowego (jest to uzależnione od poziomu rozpoznanego i ocenionego ryzyka, o którym mowa powyżej), jednakże katalog środków bezpieczeństwa finansowego zawarty w ustawie AML stosowany jest w każdym przypadku.

Środki bezpieczeństwa finansowego powinny być stosowane przez instytucje obowiązane zarówno na etapie pierwszego kontaktu z klientem tj. w trakcie nawiązywania stosunków gospodarczych jak i przy przeprowadzaniu transakcji okazjonalnej.

Podsumowując, moment zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego uzależniony jest od chwili przeprowadzenia transakcji (tj. momentu wykonania dyspozycji lub zlecenia, zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 15 ustawy AML). Późniejszy odbiór fizyczny nie zmienia tego obowiązku. Instytucja obowiązana winna każdorazowo dokonać oceny ryzyka i wdrożyć środki bezpieczeństwa finansowego, proporcjonalne do poziomu tego ryzyka, zgodnie z art. 34 ustawy AML.  W tym przypadku jest to dzień zawarcia transakcji.

W sytuacji, w której wartość transakcji nie przekracza równowartości 15 000 EUR, a jednocześnie nie występują inne przesłanki wskazane w art. 35 ustawy AML (np. podejrzenie prania pieniędzy, powiązane transakcje, wątpliwości co do danych klienta itp.), obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego nie powstaje.

W opisanym przypadku, jeżeli transakcja jest transakcją okazjonalną, niepowiązaną z innymi operacjami i jej wartość nie przekracza progu 15 000 EUR, nie zachodzi obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – o ile nie zaistnieją inne ustawowe przesłanki.

Scenariusz III

Spółka prowadzi działalność kantorową, polegającą na dokonywaniu transakcji zakupu i sprzedaży złota dewizowego. Jako instytucja obowiązana, zgodnie z art. 34 i art.  35 ustawy AML, w określonych przypadkach zobligowana jest do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy AML zobligowana jest do przekazania informacji Generalnemu Inspektorowi.

Klient dokonuje zakupu złota dewizowego próby 999, w różnych formach – walory w postaci sztabek (1 uncja, 20 g, 10 g) oraz monet (1 uncja) – które ujęte są w osobnych pozycjach w ewidencji, w związku z czym dokonuje kilku transakcji. Jedna z transakcji dotyczących walorów w postaci sztabek przekracza równowartość 15 000 EUR, przeliczoną według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w danym dniu, zgodnie z art. 5 ustawy AML.

Pytanie

Czy informacja przekazana do Generalnego Inspektora zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy AML powinna dotyczyć tylko wartości transakcji przekraczającej próg, czy powinna to być jednak informacja zawierająca łączną wartość wszystkich transakcji?

Odpowiedź

Zgodnie z art. 72. ust. 3 ustawy AML instytucje obowiązane przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 EUR, albo o pośredniczeniu w przeprowadzeniu takiej transakcji.

Ważne jest, że obowiązek ten powstaje indywidualnie dla każdej pojedynczej transakcji. Ustawa AML w zakresie raportowania do GIIF nie przewiduje sumowania wartości odrębnych transakcji, nawet jeśli są one realizowane przez tego samego klienta w krótkim odstępie czasu. Każda transakcja ujmowana jest oddzielnie, zgodnie z posiadanym przez nią niepowtarzalnym identyfikatorem nadanym w ewidencji instytucji obowiązanej.

Odnosząc się do opisanego scenariusza, jeżeli klient dokonuje w ciągu jednego dnia kilku transakcji zakupu złota dewizowego (np. walorów w postaci sztabek oraz monet), które są ujmowane w ewidencji instytucji obowiązanej jako odrębne operacje – każda z nich posiada własny unikalny identyfikator, odrębny przedmiot transakcji – to zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy AML, obowiązek przekazania informacji Generalnemu Inspektorowi powstaje wyłącznie względem tej transakcji, która indywidualnie przekroczyła równowartość 15 000 EUR, przeliczoną według średniego kursu NBP z dnia przeprowadzenia transakcji.

Warto przy tym zauważyć, że inne zasady obowiązują w przypadku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML, w tym zakresie analizie podlegają również sytuacje, w których kilka transakcji może wydawać się ze sobą powiązanych.

Podsumowując:

Instytucja obowiązana dokonuje zgłoszenia Generalnemu Inspektorowi każdej transakcji, która indywidualnie (tj. pojedynczo) przekracza równowartość 15 000 EUR. W przypadku przedstawionym w scenariuszu, zgłoszeniu do Generalnego Inspektora podlega jedynie transakcja zakupu walorów złota, która samodzielnie przekroczyła wskazany próg, natomiast pozostałe transakcje, których wartość nie przekroczyła tego progu, nie muszą być zgłaszane do Generalnego Inspektora.

Scenariusz IV

Spółka zamierza prowadzić działalność w zakresie zakupu i sprzedaży wyłącznie srebrnych monet kolekcjonerskich. Nie zamierza natomiast prowadzić handlu w zakresie złota lub innych metali szlachetnych lub innych towarów przy których mogłoby mieć zastosowanie prawo dewizowe.

Pytanie

Czy spółka prowadząca działalność w zakresie zakupu i sprzedaży srebrnych monet kolekcjonerskich jest instytucją obowiązaną na gruncie ustawy AML? Czy w przypadku jeżeli odbędzie się sprzedaż srebrnych monet kolekcjonerskich pomiędzy podmiotami gospodarczymi na kwotę ponad 15 000 EUR to czy będzie ona musiała raportować do Generalnego Inspektora każdą taką transakcję?

Odpowiedź

Na mocy art. 2 ust. 1 pkt 24a lit. a  ustawy AML instytucjami obowiązanymi są:

 „przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców prowadzący działalność polegającą na: a) obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931, z późn. zm.), w tym gdy działalność taka jest prowadzona:

– w galeriach sztuki lub domach aukcyjnych lub

– z wykorzystaniem wolnego portu rozumianego jako strefa lub pomieszczenie, w których towary

są traktowane jako nieznajdujące się na obszarze celnym państw członkowskich lub państw trzecich, w tym

z wykorzystaniem wolnego obszaru celnego”.

Przywołany art. 120 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm., dalej: ustawa VAT) wskazuje, że: „przez przedmioty kolekcjonerskie rozumie się: b) kolekcje oraz przedmioty kolekcjonerskie o wartości zoologicznej, botanicznej, mineralogicznej, anatomicznej, historycznej, archeologicznej, paleontologicznej, etnograficznej lub numizmatycznej (CN 9705), a także przedmioty kolekcjonerskie, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7;”.

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT: „(…) przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną”.

W związku z powyższym, jeśli spółka prowadzi działalność polegającą na obrocie przedmiotami kolekcjonerskimi, do których zalicza się kolekcjonerskie monety ze srebra, to należy ją uznać za instytucję obowiązaną w myśl art. 2 ust. 1 pkt 24a  ustawy AML.

Scenariusz V

Spółka prowadzi działalność kantorową, polegającą na dokonywaniu transakcji zakupu i sprzedaży wartości dewizowych. Jako instytucja obowiązana, w określonych przypadkach zgodnie z art. 33 i 34 ustawy AML zobligowana jest do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz zgodnie z art. 72 ustawy AML zobligowana jest do przekazania informacji Generalnemu Inspektorowi.

Klient dokonuje sprzedaży waluty USD w różnych rocznikach i nominałach. Ze względu na różne ujęcie waluty w kilku pozycjach programu kantorowego (spółka oferuje inne ceny dla USD w rocznikach poniżej 2006 oraz w nominałach 1-5 USD) klient dokonuje kilku transakcji. Jedna z nich przekracza równowartość 15 000 EUR przeliczonej wg średniego kursu ogłoszonego przez NBP w danym dniu, zgodnie z art. 5 ustawy AML.

Pytanie

Czy informacja przekazana do Generalnego Inspektora zgodnie z art. 72 ustawy AML powinna dotyczyć tylko wartości transakcji przekraczającej próg, przeliczonej wg średniego kursu ogłoszonego przez NBP w danym dniu, czy powinna to być jednak informacja zawierająca łączną wartość wszystkich transakcji?

Odpowiedź

Zgodnie z art. 72. ust. 1 pkt 3 ustawy AML, instytucje obowiązane przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 EUR, albo o pośredniczeniu w przeprowadzeniu takiej transakcji. Istotne jest, że obowiązek ten odnosi się bezpośrednio do pojedynczej transakcji, która indywidualnie przekracza ustalony próg wartościowy.

W świetle przepisów ustawy AML każda transakcja jest traktowana jako odrębne zdarzenie, jeśli posiada własny, unikalny identyfikator w ewidencji instytucji obowiązanej. Ustawa AML inaczej reguluje obowiązki w zakresie raportowania do GIIF (art. 72 ustawy AML), a inaczej obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, które wymagają uwzględnienia łącznej wartości transakcji okazjonalnych, nawet jeśli są przeprowadzane jako kilka odrębnych operacji, które wydają się ze sobą powiązane (art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML).

W opisywanym stanie faktycznym, jeśli transakcje zostały przeprowadzone jako kilka odrębnych operacji, każda z własnym identyfikatorem transakcji, odrębnie ujmowanych w ewidencji, to zgłoszeniu do GIIF podlega wyłącznie ta transakcja, która indywidualnie przekroczyła równowartość 15 000 EUR. Nie sumuje się wartości pozostałych transakcji, które indywidualnie nie przekroczyły wskazanego progu, nawet jeżeli są wykonywane przez tego samego klienta w tym samym dniu.

Przyjęcie odmiennego podejścia (sumowanie transakcji dla celów raportowania) nie znajduje odzwierciedlenia ani w brzmieniu przepisów ustawy AML, ani w obecnie stosowanych formularzach zgłoszeń transakcji ponadprogowych, które są przystosowane do zgłaszania pojedynczych transakcji.

Scenariusz VI

Spółka prowadzi działalność kantorową, polegającą na  kupnie i sprzedaży wartości dewizowych. Jako instytucja obowiązana, w określonych przypadkach, zgodnie z art. 33 i 34 ustawy AML zobligowana jest do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz zgodnie z art. 72 ustawy AML zobligowana jest do przekazania informacji Generalnemu Inspektorowi.

Klient dokonuje sprzedaży 10 000 USD  oraz sprzedaży 6000 GBP  następnie dokonuje zakupu kwoty 14 000 EUR. Ze względu na różne waluty kantor ewidencjonuje transakcje w kilku pozycjach..

Pytanie

Czy informacja przekazana do Generalnego Inspektora zgodnie z art. 72 ustawy AML powinna dotyczyć wszystkich transakcji łącznie, przeliczonych wg średniego kursu ogłoszonego przez NBP w danym dniu, czy Spółka nie ma obowiązku raportowania transakcji?

Odpowiedź

Zgodnie z art. 72. ust. 1 pkt 3 ustawy AML, instytucje obowiązane przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 EUR, albo o pośredniczeniu w przeprowadzeniu takiej transakcji. Istotne jest, że obowiązek ten odnosi się bezpośrednio do pojedynczej transakcji, która indywidualnie przekracza ustalony próg wartościowy.

W świetle przepisów ustawy AML każda transakcja jest traktowana jako odrębne zdarzenie, jeśli posiada własny, unikalny identyfikator w ewidencji instytucji obowiązanej. Ustawa AML inaczej reguluje obowiązki w zakresie raportowania do GIIF (art. 72 ustawy AML), a inaczej obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, które wymagają uwzględnienia łącznej wartości transakcji okazjonalnych, nawet jeśli są przeprowadzane jako kilka odrębnych operacji, które wydają się ze sobą powiązane (art. 35 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy AML).

W opisywanym stanie faktycznym, jeśli transakcje wymiany walut zostały przeprowadzone jako kilka odrębnych operacji, każda z własnym identyfikatorem transakcji, odrębnie ujmowanych w ewidencji, to zgłoszeniu do GIIF podlega wyłącznie ta transakcja, która indywidualnie przekroczyła równowartość 15 000 EUR. Nie sumuje się wartości pozostałych transakcji, które indywidualnie nie przekroczyły wskazanego progu, nawet jeżeli są wykonywane przez tego samego klienta w tym samym dniu.

Przyjęcie odmiennego podejścia (sumowanie transakcji dla celów raportowania) nie znajduje odzwierciedlenia ani w brzmieniu przepisów ustawy AML, ani w obecnie stosowanych formularzach zgłoszeń transakcji ponadprogowych, które są przystosowane do zgłaszania pojedynczych transakcji.

 

Podsumowanie wszystkich scenariuszy

Na podstawie przedstawionych scenariuszy, które obrazują praktyczne zastosowanie przepisów ustawy AML w działalności kantorowej, Generalny Inspektor pragnie zwrócić uwagę na poniższe kwestie.

1. Wszystkie przeprowadzone pojedyncze transakcje przekraczające równowartość 15 000 EUR podlegają obowiązkowi przekazania  do Generalnego Inspektora. Próg ten dotyczy wyłącznie transakcji rozpatrywanych indywidualnie. Wartości kilku odrębnych transakcji nie sumuje się dla celów art. 72 ustawy AML, nawet jeżeli zostały wykonane przez tego samego klienta w krótkim odstępie czasu. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy AML instytucja obowiązana ma obowiązek zawiadomienia Generalnego Inspektora o wszelkich okolicznościach mogących wskazywać na podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, w szczególności wtedy, gdy sposób realizacji transakcji (np. ich sztuczne rozbijanie na mniejsze kwoty) budzi uzasadnione wątpliwości co do intencji klienta.

2. Przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową są zobowiązani do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego nie tylko w przypadku transakcji o równowartości 15 000 EUR lub większej, ale także w sytuacjach, gdy zachodzi podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, bez względu na wartość transakcji.

3. Przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową, jako instytucje obowiązane, muszą uwzględniać specyfikę swojej działalności w stosowanych wewnętrznych procedurach instytucji obowiązanej (art. 50 ustawy AML). Przepisy ustawy AML nakładają jednolite obowiązki na wszystkie instytucje obowiązane, ale sposób ich realizacji powinien być dostosowany do charakteru działalności, specyfiki transakcji oraz profilu ryzyka klientów.

Transakcje objęte obowiązkiem poinformowania Generalnego Inspektora to wyłącznie te pojedyncze operacje, które samodzielnie przekraczają ustawowy próg 15 000 EUR. Natomiast każda nietypowa sytuacja, w tym świadome rozbijanie transakcji poniżej progu, które może sugerować próbę uniknięcia obowiązków raportowych lub wzbudza inne podejrzenia związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, powinna być odrębnie analizowana i zgłaszana Generalnemu Inspektorowi zgodnie z art. 74 ustawy AML.