Państwowa Agencja Atomistyki

Kontynuujemy rozpoczęty w numerze 3/2025 „Biuletynu BJOR” temat zapasowych agregatów prądotwórczych z silnikami wysokoprężnymi w elektrowniach jądrowych. W poniższej, drugiej części artykułu omówione są zagadnienia związane z obciążeniami wnoszonymi przez urządzenia elektryczne potrzeb własnych elektrowni, które w sytuacji awaryjnej zasilane są z agregatów, problemy regulacji prędkości obrotowej i synchronizacji, wymagań projektowych, zabezpieczeń przekaźnikowych, kwalifikacji producenta i prób w miejscu zainstalowania. Omówiono także zewnętrzne źródła zasilania elektrycznego zgodne ze strategią FLEX wprowadzone w konsekwencji wniosków wyciągniętych z katastrofy w Fukushimie, a także alternatywne jednostki zasilania zapasowego z napędami innych rodzajów niż spalinowe silniki wysokoprężne.

W artykule przedstawiono kluczowe prawne i organizacyjne aspekty funkcjonowania wewnętrznego nadzoru sprawowanego przez inspektora ochrony radiologicznej (IOR) w jednostkach organizacyjnych prowadzących działalność związaną z narażeniem na promieniowanie jonizujące. Analizie poddano status prawny IOR, wynikający z ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe, ze szczególnym uwzględnieniem relacji pomiędzy inspektorem a kierownikiem jednostki organizacyjnej. Podkreślono, że obowiązek zatrudniania wykwalifikowanego inspektora, posiadającego uprawnienia nadane przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (lub Głównego Inspektora Sanitarnego w jednostkach ochrony zdrowia), jest fundamentalnym wymogiem ustawy – Prawo atomowe. Podkreślono dychotomię, w której ostateczna odpowiedzialność prawna za stan bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej spoczywa na kierowniku jednostki organizacyjnej, podczas gdy IOR pełni funkcje nadzorcze i doradcze. Szczegółowo omówiono otwarty katalog obowiązków IOR, wynikający z art. 72 i art. 7a ustawy – Prawo atomowe, grupując je w pięć obszarów funkcjonalnych, to jest: 1) zarządzanie systemem ochrony radiologicznej, 2) nadzór operacyjny i techniczny, 3) nadzór nad ochroną pracowników, 4) funkcje doradcze i eksperckie oraz 5) prewencja i reagowanie awaryjne. Artykuł podkreśla międzynarodowy kontekst omawianych regulacji, analizując polski model hybrydowy IOR w odniesieniu do wymogów Dyrektywy Rady 2013/59/Euratom oraz standardów Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, w tym w relacji do funkcji eksperta (RPE) i inspektora (RPO) ochrony radiologicznej. Zwrócono uwagę, że niedopełnienie obowiązku zatrudniania IOR może prowadzić do negatywnych skutków dla ochrony zdrowia pracowników i ogółu ludności, a przewidziane sankcje w postaci administracyjnych kar pieniężnych po stronie kierownika lub jednostki organizacyjnej pełnią zarówno funkcję prewencji indywidualnej, jak i generalnej. Opierając się na analizie wyzwań organizacyjnych, takich jak potencjalny konflikt interesów, w artykule sformułowano również postulaty de lege ferenda, m.in. w zakresie statutowego umocowania IOR w strukturze organizacyjnej oraz zakazu łączenia stanowisk. W konkluzji stwierdzono, że IOR stanowi kluczowy, wysoko wykwalifikowany element systemu ochrony radiologicznej, będąc faktycznym gwarantem bezpieczeństwa, a polskie regulacje w tym zakresie stanowią skuteczną implementację międzynarodowych norm oraz dobrych praktyk.

Artykuł przedstawia ewolucję pojęć „obiekt jądrowy” i „obiekt energetyki jądrowej” w polskim prawie energii jądrowej oraz wysuwa w tym zakresie pewne postulaty de lege lata i de lege ferenda. W szczególności opracowanie koncentruje się na kolejnych definicjach przedmiotowych pojęć zawartych w dużej liczbie aktów prawnych o różnej randze, charakterze i miejscu w hierarchii aktów prawnych. W niniejszej części analizie podlega także proces tworzenia się analogicznych lub pokrewnych definicji w międzynarodowym prawie energii jądrowej, zwłaszcza w dokumentach soft law przyjmowanych pod auspicjami Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, jako potencjalnego punktu odniesienia i materiału referencyjnego dla polskiego prawodawcy. Omówiono także kwestie cech systemu prawnego PRL jako jednej z determinant rozwoju ówczesnego prawa energii jądrowej w Polsce, w tym zagadnienie zasad techniki prawodawczej w odniesieniu do definicji aktów prawnych.

This paper presents the results obtained by the author within the framework of the OECD/NEA international benchmark: .Code comparison for depletion of gadolinium-bearing fuel rods in Boiling Water Reactor assemblies., dedicated to the validation of computer codes for modelling the burnup of Boiling Water Reactor (BWR) fuel containing gadolinium as a burnable absorber. The main objective of the benchmark was to analyze the capability of various computational systems to accurately predict the evolution of reactivity, with a particular focus on the “reactivity peak” phenomenon, which is crucial for criticality safety analyses and the burnup credit concept. The calculations were performed using the SCALE 6.2.2 code package (TRITON/NEWT sequence) with the 252-group ENDF/B-VII.1 nuclear data library. The paper presents the evolution of the k-inf multiplication factor, changes in the concentrations of key gadolinium isotopes (Gd-155, Gd-157), and detailed isotopic compositions of actinides and fission products for various burnup depths and three different water void fractions (0%, 40%, 70%). The obtained results showed very good agreement with the results of other benchmark participants, correctly reproducing both the general trends and numerical values. The summary also refers to the general conclusions from the OECD report, identifying nuclear data libraries as the main source of discrepancies in the results and highlighting the remaining challenges in modeling the concentrations of certain isotopes.