Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Proponowany obszar Natura 2000 Naterki PLH280060 ma powierzchnię 19,11 ha i został wyznaczony w celu ochrony zimujących nietoperzy z gatunku mopek zachodni – gatunku umieszczonego na Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek bliski zagrożenia oraz w załącznikach do Dyrektywy Siedliskowej.

Zimowisko nietoperzy położone w miejscowości Naterki, pod względem liczby zimujących osobników, jest jednym z największych na Warmii i Mazurach. Zlokalizowane jest na obrzeżach dużego kompleksu leśnego, przy stacji kolejowej, w dwóch nieużytkowanych tunelach, o długościach 490 m i 50 m. Budowa tuneli oraz ich niedostępność dla ludzi sprawia, że oferują one tym ssakom liczne, chętnie wykorzystywane przez nietoperze, mikroukrycia oraz spokój w newralgicznym dla nich okresie zimowania. 

Przeprowadzone przez chiropterologów w latach 2020-2024 liczenia zimujących w obiekcie nietoperzy wskazały występowanie odpowiednio: 233 osobników w 2020 r., 275 osobników – w 2021 r., 360 osobników – w 2022 r., 375 osobników w 2023 r. i 543 osobniki w 2024 r. należących do czterech gatunków: mopek zachodni, nocek Natterera, nocek rudy i gacek brunatny.  O wartości i znaczeniu zimowiska decyduje duża liczba zimujących nietoperzy oraz znaczny udział mopka zachodniego, którego liczebność w tunelach wynosiła nawet 317 osobników.

W celu zachowania tej unikatowej zimowej kryjówki nietoperzy Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie już w 2023 r. ustanowił w tym miejscu strefę ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania tych zwierząt. Oznacza to, że do obiektu nie można wchodzić w okresie od 15 września do 15 kwietnia każdego roku (chyba, ze odpowiednie zezwolenie wyda Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie). Obecnie obszar jest także chroniony w ramach sieci obszarów Natura 2000 jako obszar o znaczeniu dla Wspólnoty, oczekujący na zatwierdzenie przez Komisję Europejską i wyznaczenie jako specjalny obszar ochrony siedlisk.

Wszystkie gatunki nietoperzy są w Polsce objęte ścisłą ochroną gatunkową. Prawo zabrania – bez zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska – ich płoszenia i niepokojenia, chwytania, przetrzymywania, zabijania oraz niszczenia ich siedlisk i kryjówek. Zabroniona jest także obserwacja, fotografowanie czy filmowanie tych ssaków, które może spowodować ich niepokojenie, co jest kluczowe zwłaszcza w okresie hibernacji. Złamanie tych zakazów skutkuje pociągnięciem do odpowiedzialności karnej.

---

Natura 2000 jest najmłodszą z form ochrony przyrody, wprowadzoną w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.

Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.

Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw.: Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa:

• Dyrektywa ptasia (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) - określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;
• Dyrektywa siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) - ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego położonych jest, w całości lub częściowo, 16 obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 47 specjalnych obszarów ochrony siedlisk (w tym jeden proponowany obszar o znaczeniu dla Wspólnoty, oczekujący na zatwierdzenie przez Komisję Europejską i wyznaczenie jako specjalny obszar ochrony siedlisk).

Fot. Paweł Janczyk