Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Rezerwat przyrody Krutynia został ustanowiony w 1989 r. w dawnym woj. suwalskim. Od ponad 20 lat (od czasu reformy administracyjnej Polski z 1999 r. i powołania województwa warmińsko-mazurskiego) nazywany był zwyczajowo Krutynią Dolną, aby odróżnić go od rezerwatu o tej samej nazwie, powołanego w dawnym województwie olsztyńskim, zwanego obecnie Krutynią Górną (oficjalnie zmiany nazwy tego drugiego dokonano w 2019 r.).

Obecnie wydanym zarządzeniem nadaliśmy dotychczasowemu rezerwatowi przyrody Krutynia nową nazwę – Krutynia Dolna, aby odzwierciedlić w nazwie jego lokalizację. Aktualnie powierzchnia rezerwatu, położonego na terenie gmin: Piecki, Mikołajki i Ruciane-Nida, wynosi 1 231,27 ha.

Nowe granice

W granicach rezerwatu Krutynia Dolna znajdują się obecnie wszystkie grunty objęte ochroną rezerwatową od 1989 r., tj. obszar lasu położony w Leśnictwach Ukta i Gąsior Nadleśnictwa Maskulińskiego wraz z jeziorami: Malinówka, Gardyńskie i Dłużec. Rezerwat został także powiększony o:

• część terenów rezerwatu Pierwos – 234,67 ha

Rezerwat Pierwos został powołany w 1987 r. Dotychczas bezpośrednio graniczył z rezerwatem Krutynia Dolna wzdłuż linii brzegowej rzeki Krutynia – na odcinku około 2,7 km. Określenie granicy pomiędzy rezerwatami wzdłuż rzeki napotykało problemy techniczno-przyrodnicze, wynikające z faktu niepokrywania się rzeki z wytyczonymi dla niej działkami ewidencyjnymi. Dlatego zdecydowaliśmy o przesunięciu granic obu rezerwatów tak, by rzeka w całości znalazła się w obrębie rezerwatu Krutynia Dolna. Granicę wytyczyliśmy po drodze wojewódzkiej nr 609 Mikołajki – Ukta. Tym samym pomniejszyliśmy powierzchnię rezerwatu Pierwos o tereny położone na wschód od drogi nr 609, z jednoczesnym ich przyłączeniem do rezerwatu Krutynia Dolna. Ponadto przesunięcie granicy pomiędzy wspomnianymi rezerwatami poprawi integralność hydrologiczną w rezerwacie Krutynia Dolna. Obszar tego rezerwatu obejmie niemal całą zlewnię elementarną „Krutynia od dopływu z jeziora Kołwinek do jeziora Gardyńskiego”, będącą zlewnią bezpośrednią odcinka ujściowego Krutyni do jez. Gardyńskiego, obejmie również południową część zlewni elementarnej „Bezpośrednia zlewnia jeziora Gardyńskiego”.

Obecnie rezerwat Pierwos zajmuje powierzchnię 392,90 ha i teren na zachód od drogi wojewódzkiej nr 609 Mikołajki – Ukta.

• grunty leśne położone na terenie Nadleśnictwa Strzałowo (o pow. 1,52 ha) oraz na terenie Nadleśnictwa Maskulińskiego (o pow. 14,82 ha)

Obecnie są to tereny z zachodzącymi procesami sukcesji lub biocenotycznymi (dojrzewanie drzewostanu), w obrębie których przynajmniej w ostatnim dziesięcioleciu nie były planowane i wykonywane zabiegi gospodarcze.

• jez. Smolak o pow. 1,21 ha i bezimienne jeziorko o pow. 1,88 ha

Walory przyrodnicze Krutyni Dolnej

W rezerwacie przyrody Krutynia Dolna dominują ekosystemy leśne. Spośród siedlisk przyrodniczych największe powierzchnie zajmują grąd subkontynentalny oraz  bory i lasy bagienne. Znaczną powierzchnię w rezerwacie zajmują również ekosystemy wodne – rzeki Krutynia i Gardynka (odcinek ujściowy) oraz jeziora (Gardyńskie, Malinówka, Dłużec i Smolak). Mniejsze powierzchnie zajmują lądowe tereny nieleśne – łąki, pastwiska, zbiorowiska zaroślowe, torfowiska.

Zróżnicowane ekosystemy w rezerwacie stwarzają odpowiednie warunki siedliskowe dla przedstawicieli fauny i flory:

• odnotowano lęgowe i zalatujące gatunki ptaków, m.in.: dzięcioł białogrzbiety, orlik krzykliwy, błotniak stawowy, bielik, kania czarna, kania ruda, rybołów, bocian czarny, puszczyk, gąsiorek, muchołówka białoszyja, derkacz;
• przedstawiciele płazów i gadów to m.in.: rzekotka drzewna, ropucha szara, ropucha zielona, traszka grzebieniasta;
• obszar rezerwatu stanowi ostoję wilka i rysia;
• odnotowane chronione gatunki roślin to m.in.: torfowiec, widłak jałowcowaty, rosiczka okrągłolistna, modrzewnica pospolita, bagno zwyczajne, wielosił błękitny, kukułka szerokolistna.

Biorąc pod uwagę bogactwo i zróżnicowanie ekosystemów i siedlisk, a także związanych z nimi gatunków roślin i zwierząt, jako cel ochrony przyrody w rezerwacie przyjęliśmy ochronę siedlisk leśnych, wodnych, łąkowych i torfowiskowych z naturalną dynamiką zachodzących procesów biocenotycznych oraz zasiedlającej je flory i fauny.

Fot. Joanna Ruszczyńska