Ustawa o certyfikacji wykonawców wejdzie w życie po upływie 10 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 12 lipca 2026 r., z wyjątkiem art. 5 ust. 3 pkt 2 i ust. 5 (które wejdą w życie po upływie 4 lat od dnia ogłoszenia) oraz art. 14, art. 19-23, art. 25 i art. 32-35 (które wejdą w życie po upływie 4 miesięcy od dnia ogłoszenia), natomiast zmiana art. 11 ust. 4 ustawy Pzp wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.

Ustawa pozwoli wykonawcom ubiegać się w Polsce o udzielenie certyfikacji i wydanie certyfikatu potwierdzających ich sytuację podmiotową na potrzeby postępowań o udzielenie zamówienia przeprowadzanych przez zamawiających z Unii Europejskiej. Udzielona certyfikacja będzie potwierdzała, że wykonawca:

1. nie podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia, w tym w związku z przeprowadzeniem tzw. self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji;

2. posiada zdolność do należytego wykonania zamówienia publicznego (np. określone doświadczenie, zasoby techniczne i organizacyjne, wykwalifikowaną kadrę) w zakresie objętym certyfikacją.

Ponadto, na podstawie art. 38 pkt 2-10 ustawy o certyfikacji wykonawców, wprowadzone zostały zmiany w ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (ustawa Pzp), których celem jest zapewnienie korzystania z certyfikatów w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. W związku z powyższym w ustawie Pzp zmienione zostały przede wszystkim przepisy w obrębie działu II rozdziału 2 „Kwalifikacja podmiotowa wykonawców” oddziału 2 „Warunki udziału w postępowaniu” oraz oddziału 4 „Podmiotowe środki dowodowe”.

Dodatkowo, na podstawie art. 38 pkt 1 ustawy o certyfikacji wykonawców, wprowadzona została zmiana w art. 11 ust. 4 ustawy Pzp, której celem jest wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 7 września 2023 r. w sprawie C-601/21, tj. ograniczenie zakresu przedmiotowego wyłączenia stosowania przepisów ustawy Pzp do zamówień dotyczących wytwarzania blankietów dokumentów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 16, 17, 19 i pkt 32 lit. a–e, g, h oraz m ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1669 i 1863), oraz ich personalizacji lub indywidualizacji.

Po co wprowadzamy certyfikację wykonawców zamówień publicznych?

Chcemy, aby rynek zamówień publicznych:

• szerzej otwierał się na MŚP,
• wzmacniał potencjał ekonomiczny wykonawców, w szczególności należących do sektora MŚP.

Stąd propozycja zmian w prawie, aby ograniczyć obowiązki formalne związane ze składaniem dokumentów przez wykonawców, uprościć oraz przyśpieszyć weryfikację ich sytuacji przez zamawiających.

Jakie będą zasady?

Certyfikacja wykonawców będzie polegała na zmniejszeniu po stronie wykonawców liczby obowiązków związanych ze składaniem dokumentów w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Jeżeli wykonawca skorzysta z certyfikacji, to zamiast wielokrotnego gromadzenia i składania licznych dokumentów na potrzeby poszczególnych postępowań (np. zaświadczenia z Urzędu Skarbowego lub ZUS, informacje z KRK), zrobi to wyłącznie raz na potrzeby certyfikacji. Następnie, przez cały okres ważności certyfikatu, będzie mógł się nim posługiwać w celu pozyskania nowych zamówień publicznych, w tym np. wykazać brak podstaw wykluczenia z udziału w konkretnym postępowaniu. Inaczej mówiąc, rolą certyfikatu będzie potwierdzenie zdolności wykonawcy do realizacji zamówień publicznych.

Rodzaje certyfikatów

Wykonawca będzie mógł uzyskać dwa rodzaje certyfikatów pomocnych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.

• Pierwszy z certyfikatów będzie służył do wykazania braku podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania na dostawy, usługi i roboty budowlane (np. brak zaległości podatkowych, niekaralność).
• Drugi rodzaj certyfikatu przeznaczony będzie służył do potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, np. dysponowanie odpowiednim doświadczeniem, personelem, sprzętem.

Kto będzie certyfikował?

Certyfikację będą przeprowadzały niezależne od zamawiającego oraz wyspecjalizowane w tym zakresie podmioty. Na podstawie złożonych dokumentów zweryfikują one sytuację wykonawcy pod kątem spełniania określonych wymagań. Jeżeli wykonawca będzie spełniał te wymagania, otrzyma stosowny certyfikat, który następnie będzie mógł przedkładać zamawiającym. 

Mechanizm certyfikacji będzie miał fakultatywny charakter. To oznacza, że zamawiający nie będą zobowiązani do żądania złożenia stosownego certyfikatu. Posłużenie się certyfikatem będzie zawsze zależało od wykonawcy. Wykonawcy, którzy nie będą mieć certyfikatu, będą mogli wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w „tradycyjny” sposób. Oznacza to, że proponowane rozwiązanie w postaci certyfikacji wykonawców będzie polegała na wprowadzeniu dodatkowych możliwości, a nie na zastąpieniu dotychczasowych nowymi.

Korzyści

Projekt zmian w przepisach skierowany jest do wszystkich uczestników rynku zamówień publicznych, czyli zamawiających oraz wykonawców, ze szczególnym uwzględnieniem sektora MŚP oraz sektora budowlanego.

Korzyści dla wykonawców:   

1. Znaczne skrócenie czasu niezbędnego na przygotowanie oferty – brak konieczności każdorazowego gromadzenia i składania dokumentów.
2. Obniżenie kosztów udziału w postępowaniu – brak konieczności wielokrotnego ponoszenia opłat za poszczególne dokumenty.
3. Obiektywność oraz transparentność procesu weryfikacji wykonawcy – będzie ona dokonywana przez podmiot niezainteresowany wynikiem konkretnego postępowania.

Korzyści dla zamawiających:

1. Przyspieszenie procesu weryfikacji sytuacji wykonawcy w postępowaniu poprzez możliwość weryfikacji certyfikatu
2. Ograniczenie potencjalnych zarzutów dotyczących  zaniżania lub zawyżania warunków udziału w postępowaniu – możliwość odwołania się w dokumentach zamówienia do wymagań niezbędnych do uzyskania certyfikatu,
3. Skuteczniejsza weryfikacja wykonawców – dokonywana przez wyspecjalizowany podmiot