Agenda 2030 i krajowe zobowiązania

Agenda 2030 obejmuje 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) oraz 169 powiązanych zadań, które definiują działania na poziomie globalnym. Polska jako sygnatariusz rezolucji, zobowiązała się do:

• określenia krajowych priorytetów SDGs
• systematycznego monitorowania postępów i realizacji celów
• implementacji działań zarówno na poziomie centralnym, regionalnym, jak i lokalnym
• współpracy z partnerami społecznymi i biznesowymi w celu włączania innowacyjnych rozwiązań

Koordynację krajową prowadzi Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT), które opracowuje corocznie raport „Monitorowanie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju w Polsce”. Monitoring powstaje we współpracy z resortami, samorządami i interesariuszami. Natomiast Główny Urząd Statystyczny (GUS) odpowiada za system krajowych mierników, umożliwiający szczegółową ocenę postępów w każdym z obszarów SDGs.

Dzięki zintegrowanemu podejściu statystycznemu Polska dysponuje kompleksowym zapleczem danych, które pozwala nie tylko śledzić postępy, lecz także prowadzić polityki oparte na danych, analizować ryzyka i wyznaczać priorytety na kolejne lata.

Postępy w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju

Analizy MRiT i GUS wskazują, że Polska osiągnęła znaczące postępy w wybranych obszarach:

• SDG 1 – brak ubóstwa: spadek odsetka osób zagrożonych ubóstwem skrajnym, rozwój instrumentów wsparcia socjalnego, w tym programów aktywizacji zawodowej
• SDG 4 – edukacja: wzrost uczestnictwa w edukacji, rozwój programów wspierających kompetencje cyfrowe i nauki ścisłe, poprawa jakości kształcenia na poziomie podstawowym i średnim
• SDG 7 – energia: zwiększenie udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł, rozwój efektywności energetycznej budynków i wsparcie rozwoju innowacyjnych technologii energetycznych
• SDG 10 – zmniejszanie nierówności: działania w obszarze integracji społecznej, poprawa dostępności usług publicznych w regionach o niższym poziomie rozwoju
• SDG 17 – partnerstwa na rzecz celów: rozwój współpracy międzysektorowej, zarówno w kraju, jak i na poziomie międzynarodowym

Równocześnie Polska konsekwentnie wzmacnia rolę samorządów, organizacji pozarządowych oraz środowisk akademickich, które poprzez projekty badawcze, edukacyjne i inicjatywy lokalne wspierają wdrażanie SDGs. Przykładem jest rozwój kierunków studiów związanych ze zrównoważonym rozwojem, a także inicjatywy promujące świadomość ekologiczną i społeczną wśród młodzieży.

Na arenie międzynarodowej Polska dwukrotnie przedstawiła Dobrowolny Narodowy Przegląd (VNR) – w 2018 i 2023 r. – podczas Politycznego Forum Wysokiego Szczebla ONZ, co pozwala dzielić się doświadczeniem i dobrymi praktykami oraz uczyć się od innych państw. W raporcie Sustainable Development Report 2025 Polska zajęła 9. miejsce na świecie z wynikiem 82,1%, co oznacza znaczący wzrost w porównaniu do pierwszego rankingu w 2016 r., kiedy zajmowaliśmy 38. miejsce (wynik 69,8%).

Partnerstwa i koordynacja działań

Wdrażanie Agendy 2030 wymaga współpracy wielopoziomowej i wielosektorowej. Kluczowe mechanizmy to:

• Partnerstwo na rzecz Celów Zrównoważonego Rozwoju (inicjatywa MRiT od 2017 r.), które integruje działania przedstawicieli administracji, biznesu, nauki i NGO. Partnerstwo zrzesza obecnie ponad 160 podmiotów, które zgłosiły ponad 170 dobrowolnych zobowiązań realizujących konkretne cele SDGs
• Krajowe Forum Interesariuszy Agendy 2030, organizowane corocznie przez MRiT, jest platformą wymiany doświadczeń, debat merytorycznych i nawiązywania współpracy między środowiskami. Ostatnia, ósma edycja w 2025 r. miała charakter międzynarodowy w związku z polską prezydencją w Radzie UE
• Współpraca z OECD, która obejmuje m.in. opracowanie programów szkoleniowych dla administracji publicznej oraz uruchomienie SDG Portalu Wiedzy, gromadzącego zasoby edukacyjne i analityczne dotyczące zrównoważonego rozwoju
• Zaangażowanie sektora biznesowego i akademickiego, które wspiera innowacje technologiczne i prowadzenie badań stosowanych, a także kształcenie specjalistów ds. zrównoważonego rozwoju

Wyzwania na lata 2025–2030

Ostatnia faza wdrażania Agendy 2030 w Polsce wiąże się z koniecznością intensyfikacji działań w kilku kluczowych obszarach:

• Transformacja energetyczna i efektywność energetyczna – rozwój odnawialnych źródeł energii, modernizacja systemów energetycznych, zwiększenie efektywności energetycznej budynków publicznych i prywatnych
• Adaptacja do zmian klimatu – realizacja krajowych strategii adaptacji, w tym Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. oraz Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2035 r.
• Ochrona środowiska i zasobów naturalnych – zrównoważone gospodarowanie wodami, lasami, ochroną bioróżnorodności i powierzchniami zielonymi
• Wzmacnianie spójności działań między sektorami – koordynacja programów rządowych, inicjatyw samorządowych, działań biznesowych i społecznych, aby zwiększyć skuteczność wdrażania SDGs
• Rozwój kompetencji i edukacja społeczna – budowanie świadomości obywateli, kształtowanie postaw odpowiedzialnych za środowisko, społeczeństwo i gospodarkę
• Utrzymanie relacji multilateralnych i bezpieczeństwa – z uwagi na geopolityczne uwarunkowania, SDGs są nierozerwalnie związane z pokojem, bezpieczeństwem i prawami człowieka

Dziesięciolecie wdrażania Agendy 2030 w Polsce pokazuje, że możliwe jest osiąganie znaczących rezultatów w wielu obszarach – od ograniczania ubóstwa, przez edukację, po rozwój odnawialnych źródeł energii i innowacji technologicznych. Jednocześnie pozostają istotne wyzwania wymagające dalszej intensyfikacji działań i koordynacji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Wysoka pozycja Polski w rankingach globalnych stanowi zarówno potwierdzenie skuteczności dotychczasowych działań, jak i zobowiązanie do ich kontynuacji. Kolejne pięć lat będzie kluczowe dla wypełnienia zobowiązań wynikających z Agendy 2030 oraz dla utrwalenia pozycji Polski jako aktywnego, odpowiedzialnego członka społeczności międzynarodowej.