Celem realizacji projektu badawczego jest zgromadzenie i usystematyzowanie szerokiego zakresu danych dotyczących wpływu technologii sztucznej inteligencji (AI) na efektywność gospodarczą, rynek pracy, sprawność administracji. Zebrane dane pozwolą na poszerzenie wiedzy wśród administracji publicznej, przedstawicieli oświaty, przedsiębiorców oraz obywateli w zakresie przekształceń gospodarki, administracji i edukacji spowodowanych adaptacją nowych technologii AI. Efekty analiz przeprowadzonych na zgromadzonych danych zostaną zaprezentowanie w formie raportu podsumowującego, zawierającego szereg statystyk oraz wniosków dotyczących badanego obszaru wpływu technologicznego.

Opisywany projekt badawczy realizuje NASK – Państwowy Instytut Badawczy, w ramach dotacji celowej pozyskanej w zakresie umowy nr 7/WB/DBI/2024 z dnia 3.12.2024 r. zawartej z Ministerstwem Cyfryzacji. Działania badawcze rozpoczęły się w listopadzie 2024 r., a ich ostateczne wyniki zostaną zaprezentowane na koniec 2025 r.

Wartość realizowanego projektu badawczego podkreśla fakt, że zakłada on komplementarne podejście i realizację działań poprzez zastosowanie zróżnicowanych metod badawczych (badania ilościowe i jakościowe, analiza treści medialnych, analiza dyskursu). W ramach interdyscyplinarnej metodologii zaplanowano realizację następujących prac badawczych:

• Badania jakościowe (metoda IDI) – wywiady przeprowadzono w grudniu 2024 r. Uczestnicy wywiadów indywidualnych (IDI) byli rekrutowani w podziale na dwie grupy: osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych i wyżsi urzędnicy (20 wywiadów) oraz pozostali przedstawiciele społeczeństwa, zróżnicowani między innymi ze względu na wiek i wykształcenie (24 wywiady). Respondenci odpowiadali na pytania dotyczące m.in. świadomości i wiedzy na temat sztucznej inteligencji (AI), korzystania z narzędzi z zakresu tej technologii, obszarów gospodarki i życia codziennego, w których respondenci dostrzegają wpływ AI, regulacji prawnych w odniesieniu do AI oraz długoterminowych perspektyw na temat przyszłości, w związku z rozwojem AI.
• Badania ilościowe (metoda CAWI) – w ramach badań ilościowych w 2025 r. będzie wykonywany cykliczny (raz na kwartał), krótki pomiar postaw polskiego społeczeństwa wobec sztucznej inteligencji. Badania będą wykonywane na reprezentatywnej próbie polskiego społeczeństwa, uwzględniając rozkład zmiennych demograficznych takich jak wiek, czy płeć. Zakładane jest przeprowadzenie czterech edycji badania w ciągu roku. Dzięki zastosowaniu tej metody możliwe będzie porównywanie wyników, uwzględniające zmiany zachodzące w czasie.
• Monitoring oraz ilościowa analiza treści medialnych – monitoringiem zostaną objęte następujące kategorie źródeł: media społecznościowe (profile mediów oraz liderów opinii); internetowe odnogi tradycyjnych mediów, takich jak prasa, radio i telewizja; portale (horyzontalne i lokalne) oraz inne media internetowe. Monitoring obejmie uprzednio określone słowa kluczowe. Dane z monitoringu treści medialnych pozwolą na zmierzenie liczby, intensywności i wydźwięku treści dotyczących AI w polskich mediach oraz staną się jedną z podstaw do późniejszej analizy dyskursu.
• Analiza dyskursu medialnego – zakłada wykonanie między innymi następujących podzadań:

• eksploracyjna analiza ilościowa z użyciem metod NLP;
• kodowanie jakościowe i klasyfikacja narracji (zdefiniowanie kryteriów, opracowanie klucza kodowego, kodowanie w systemie 2+1 z oceną zgodności kodowania);
• wykorzystanie modeli językowych (LLM) do wyszukiwania i oznaczania narracji;
• pogłębiona analiza tekstu z użyciem metod NLP z elementami analizy jakościowej.

Takie działania umożliwią zmapowanie dyskursu publicznego dotyczącego sztucznej inteligencji, przygotowanie zestawu najpopularniejszych zagadnień i obszarów tematycznych oraz pokazanie zmian i trendów. Dodatkowo, pozwolą na wskazanie uczestników debaty o AI w polskich mediach oraz opisanie ich stanowisk (reprezentowanych interesów, wartości, światopoglądów).

Raport końcowy, podsumowujący wszystkie działania badawcze przeprowadzone w ramach projektu, zostanie opublikowany na koniec 2025 r. Ma być syntezą danych pozyskanych w ramach badań ilościowych i jakościowych, z wykonaną analizą dyskursu w obrębie polskich mediów. Koncepcja ta pozwoli na wykonanie szerokiego przeglądu postaw wobec sztucznej inteligencji i zestawienie ich z informacjami i przekazami dostępnymi w polskich mediach.