25 lipca 2024 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2024/1760 w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. Corporate Sustainability Due Diligence Directive, dyrektywa CS3D/CSDDD). Ma ona na celu wspieranie zrównoważonego i odpowiedzialnego prowadzenia działalności przedsiębiorstw oraz w ramach ich globalnego łańcucha wartości. Nowe przepisy zapewnią, że przedsiębiorstwa objęte zakresem dyrektywy będą identyfikować i eliminować negatywny wpływ swoich działań na prawa człowieka i środowisko w Europie i poza nią.

W latach 2022-2024 w negocjacje nad dyrektywą CS3D zaangażowane było Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Więcej informacji o procesie prac nad pierwotnym kształtem tekstu dyrektywy CS3D mogą Państwo znaleźć na stronie Ministerstwa Funfuszy i Polityki Regionalnej. 

Według obowiązującej dyrektywy 2025/794, tzw. stop-the-clock (czytaj poniżej), zmieniającej niektóre przepisy dyrektywy CSDDD państwa członkowskie mają czas na jej  transpozycję do porządku krajowego do 26 lipca 2027 r.

Jest to identyfikowanie i przeciwdziałanie rzeczywistym i potencjalnym negatywnym skutkom prowadzenia działalności biznesowej w zakresie poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych. Proces należytej staranności został szczegółowo opisany w Wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w odpowiedzialnym prowadzeniu działalności biznesowej (2018).

 

 

Dyrektywa CS3D nakłada obowiązki w zakresie należytej staranności na przedsiębiorstwa z krajów UE, ale także przedsiębiorstw spoza UE. Jednakże, w przypadku przedsiębiorstw spoza UE stosowany jest jedynie próg obrotów netto ze sprzedaży w skali światowej.

Przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z prawem kraju członkowskiego UE można podzielić na trzy grupy: 

1. przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za które zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1 000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln EUR;
2. przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były jednostkami dominującymi najwyższego szczebla w grupie, która osiągnęła te progi w ostatnim roku obrotowym;
3. przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą w grupie, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln EUR, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności i pod warunkiem, że przedsiębiorstwo osiągnęło – lub jest jednostką dominującą najwyższego szczebla grupy, która osiągnęła – przychody netto ze sprzedaży w skali światowej w wysokości ponad 80 000 000 EUR w ostatnim roku obrotowym.

Małe i średnie przedsiębiorstwa nie są bezpośrednio objęte przepisami dyrektywy CS3D, ale mogą być dotknięte jej wymogami jako bezpośredni lub pośredni partnerzy biznesowi w łańcuchu działalności większych przedsiębiorstw.

W dyrektywie CSDDD wprowadzono stopniowe podejście do stosowania nowych obowiązków. Według obowiązującej dyrektywy stop-the-clock (czytaj poniżej), zmieniającej niektóre przepisy dyrektywy CSDDD w pierwszej kolejności zaczną one dotyczyć największych przedsiębiorstw, a po pewnym czasie obejmą kolejne grupy przedsiębiorstw:

1. Od 26 lipca 2028 roku obowiązki określone w dyrektywie będą musiały stosować przedsiębiorstwa UE zatrudniające ponad 3 000 pracowników i które osiągnęły przychody netto ze sprzedaży w skali światowej w wysokości ponad 900 000 000 EUR. W przypadku przedsiębiorstw spoza UE obowiązywał będzie tylko obrót netto wygenerowany w UE w wysokości ponad 900 000 000 EUR.
2. Od 26 lipca 2029 roku obowiązki zaczną dotyczyć wszystkich pozostałych przedsiębiorstw objętych jej zakresem.

Jednocześnie zwracamy uwagę, że w ramach procesu negocjacji uproszczeń w dyrektywie CSDDD Rada UE zaproponowała przesunięcie terminu stosowania dyrektywy – nowy termin to 26 lipca 2029 r., z wyłączeniem artykułu 16 dotyczącego komunikacji, którego stosowanie miałoby się rozpocząć od  1 lipca 2030 roku [dalsze informacje na ten temat: Pakiet Omnibus I – uproszczenia w zakresie CS3D].

• uwzględnianie należytej staranności w polityce przedsiębiorstwa i zarządzaniu ryzykiem (art. 7),
• identyfikacja i ocena rzeczywistych i potencjalnych negatywnych skutków swojej działalności, działalności spółek zależnych i partnerów biznesowych (art. 8) oraz ich hierarchizowanie (art. 9),
• zapobiegania potencjalnym negatywnym skutkom (art. 10),
• usuwanie rzeczywistych negatywnych skutków (art. 11) oraz podejmowanie środków zaradczych (art. 12),
• konstruktywna współpraca z interesariuszami w toku procesu należytej staranności (art. 13),
• wdrożenie procedur skargowych umożliwiających złożenie skarg w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutków w działalności przedsiębiorstw (art. 14),
• monitorowanie skuteczności i adekwatności podejmowanych działań w zakresie należytej staranności (art. 15),
• publikowanie na stronie internetowej przedsiębiorstwa sprawozdania rocznego w odniesieniu do kwestii objętych dyrektywą (art. 16),
• przyjęcie i wdrożenie planu transformacji na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych (art. 22).
• podleganie pod odpowiedzialność cywilną za szkody, które powstaną w wyniku negatywnych skutków działalności biznesowej (art. 29).

Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do wyznaczenia co najmniej jednego organu sprawującego nadzór nad przestrzeganiem przez przedsiębiorstwa obowiązków określonych w dyrektywie. Organy te będą mogły m.in.:

• wszczynać postępowania wyjaśniające z urzędu,
• przeprowadzać inspekcje,
• nakazywać zaprzestania naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie dyrektywy oraz podjęcia działań zaradczych,
• wyznaczać przedsiębiorstwom odpowiednie terminy na podjęcie działań zaradczych,
• nakładać na przedsiębiorstwa kary.

Zarówno Komisja Europejska, jak i państwa członkowskie będą wdrażać szereg działań wspierających przedsiębiorstwa we wdrażaniu dyrektywy CSDDD, takich jak prowadzenie helpdesków, wydawanie wytycznych dotyczących różnych aspektów wdrażania należytej staranności, w tym modelowych klauzul umownych, czy prowadzenie stron internetowych poświęconych należytej staranności i wymogom CSDDD.

Informacje nt. dyrektywy CSDDD mogą Państwo również znaleźć na dedykowanej stronie Komisji Europejskiej.