Projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii we współpracy z Ministerstwem Finansów trafił do konsultacji 22 marca 2021 r. i do 22 kwietnia można było do niego zgłaszać uwagi i propozycje zmian. Stanowiska w ramach konsultacji zgłosili przedsiębiorcy i zrzeszające przedsiębiorców organizacje, w tym reprezentujące środowisko firm rodzinnych. W trakcie  publicznej dyskusji nad projektem ustawy o fundacji rodzinnej wiceminister Marek Niedużak rozmawiał m.in. z przedstawicielami Konfederacji Lewiatan, Business Centre Club i Stowarzyszenia Inicjatyw Firm Rodzinnych. Także w siedzibie resortu rozwoju odbyło się kilka otwartych spotkań w formule online z zainteresowanymi stronami.

Konsultacje spotkały się z bardzo dużym zainteresowaniem przedsiębiorców i przedstawicieli firm rodzinnych. Dziękujemy za merytoryczną dyskusję, zaangażowanie i zgłoszone propozycje zmian

– powiedział wiceminister rozwoju, pracy i technologii Marek Niedużak.

Podatki

Fundacja rodzinna jest osobą prawną, będzie zarządzać majątkiem i osiągać dochody. W związku z tym jej dochody, tak jak innych osób, powinny być opodatkowane. Otwartą kwestią zostaje jaki model opodatkowania przyjąć, gdy w grę wchodzą trzy kategorie podatników: spółki, w których fundacja rodzinna ma udziały, sama fundacja rodzinna i jej beneficjenci. Fundacja rodzinna nie może być traktowana jako wehikuł do unikania opodatkowania, do optymalizacji podatkowej. Zrozumiałe są natomiast dla nas postulaty zapewnienia neutralności podatkowej

– podkreślił  wiceminister Niedużak.

Jak poinformował wiceszef MRPiT, w trakcie konsultacji pojawiły się opinie, że dla przedsiębiorców planujących sukcesję, korzystniejsze opodatkowanie znajduje się w przepisach dotyczących holdingu spółek. "To racjonalny argument, który warto wziąć pod uwagę. Będziemy chcieli, wspólnie z Ministerstwem Finansów, pochylić się nad nim" – powiedział. 

Zachowek

Minister Niedużak odniósł się także do kwestii zachowku, którego w myśl przepisów projektu będzie można się zrzec, rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności, a nawet obniżyć jego wysokość w przypadku uwzględniania przy obliczeniu zachowku przedsiębiorstwa.

Szukamy złotego środka między prawem do zabezpieczenia integralności biznesu i zapewnienia niezbędnych środków finansowych osobom z grona najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Usłyszeliśmy argumenty za wprowadzeniem ograniczenia czasowego w uwzględnianiu darowizn dla fundacji rodzinnej i nie wykluczamy uwzględnienia tego postulatu

– zapowiedział wiceminister.

Działalność gospodarcza

W trakcie dyskusji pojawił się również temat prowadzenia przez fundację rodzinną działalności gospodarczej. Wiceszef MRPiT jest zdania, że fundacja rodzinna nie może prowadzić takiej działalności gospodarczej.

W większości państw Unii Europejskiej fundacje nie mogą prowadzić działalności gospodarczej, bo to oznacza zaciąganie zobowiązań i ponoszenie ryzyka. Fundacja ma być bezpiecznym portem dla majątku rodzinnego, który został na nią przeniesiony, a długoterminowo, ma służyć akumulacji rodzinnego kapitału

– argumentuje M. Niedużak.

Przyznaje jednak, że dostrzega „rozdźwięk między definicjami działalności gospodarczej na potrzeby różnych obszarów prawa i tam, gdzie jest mowa o działalności, która polega co do zasady na bezpiecznym, z reguły pasywnym inwestowaniu np. w papiery wartościowe”. „Rozważamy poluzowanie zaproponowanego ograniczenia” – poinformował.

Nazwa

Minister Niedużak odniósł się także do postulatu organizacji pozarządowych, aby zmienić nazwę ustawy, tak aby nie zawierała słowa „fundacja”.

Pracujemy nad tym projektem dla i ze środowiskiem firm rodzinnych, któremu się ta nazwa podoba. Poza tym w innych krajach tego typu instytucje tak właśnie się nazywają. Rozmowa na temat nazwy musi toczyć się w trilogu, tzn. z jednej strony są to firmy rodzinne, z drugiej strony organizacje pozarządowe ze swoimi obawami i z trzeciej strony - strona rządowa

– stwierdził.

Organy

Uczestnicy konsultacji wskazywali na potrzebę zapewnienia w jeszcze większym stopniu możliwości udziału rodziny w działalności fundacji rodzinnej i wpływu na decyzje.

Widzimy, jak ważne jest zapewnienie elastyczności i tworzenia fundacji rodzinnych odpowiadających różnym sytuacjom, dlatego będziemy starali się zapewnić swobodę wyboru możliwych rozwiązań, przy uwzględnieniu podstawowych zasad działania fundacji rodzinnej

– ocenił M. Niedużak.

Fundacja rodzinna – cel powstania ustawy

Pomysł uregulowania w polskim prawie możliwości tworzenia fundacji rodzinnej wyszedł ze środowiska firm rodzinnych. Fundacja rodzinna ma być przede wszystkim instytucją umożliwiającą przeprowadzenie skutecznej wielopokoleniowej sukcesji w firmach rodzinnych. Tego typu fundacje od wielu lat działają m.in. w Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Liechtensteinie. Projekt adresowany jest w pierwszej kolejności do przedsiębiorców prowadzących biznes na większą skalę i myślących o budowaniu firmy w wielopokoleniowej perspektywie. 

Możliwość zakładania w Polsce fundacji rodzinnych ma ułatwić:

• skuteczną, wielopokoleniową sukcesję w firmach rodzinnych, w szczególności w przedsiębiorstwach,
• budowę silnych rodzimych marek,
• akumulację i ochronę kapitału przed rozdrobnieniem,
• nowe inwestycje.

Fundator, przekazując majątek do fundacji rodzinnej, czyni z niej swojego następcę prawnego. Fundacja rodzinna ma za zadanie chronić otrzymany majątek i pomnażać go. Ma także za zadanie spełniać na rzecz beneficjentów fundacji rodzinnej, najczęściej najbliższych członków rodziny fundatora, określone świadczenia np. zapewnienie środków finansowych na utrzymanie, kształcenie lub  leczenie, a także cele charytatywne.

Terminy

W maju 2021 r. jest planowane przedstawienie wyników analiz uwag zgłoszonych w konsultacjach, a także przez inne resorty, i omówienie modyfikacji, jakie zostaną wprowadzone w projekcie. W tym celu zostanie zorganizowana konferencja uzgodnieniowa.

Według założeń projekt ustawy może trafić do parlamentu w drugiej połowie 2021 r. a ustawa wejść w życie na początku 2022 r.