Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku

W Gdańsku, tradycyjnie świętowano przy pomniku króla Jana III Sobieskiego. Wojewoda pomorska Beata Rutkiewicz wystosowała do zgromadzonych list, który odczytał Krystian Kłos, pełnomocnik ds. współpracy z samorządem.

- „Konstytucja ofiarowała nam nowoczesne rozwiązania i na lata stała się symbolem godności obywatelskiej. Druga konstytucja w historii świata, drugie najnowocześniejsze dzieło ustrojowe - i to my je stworzyliśmy! Ostatecznie wygrał „polski kołtun”, a konstytucja upadła. Zdążyła jednak stać się drogowskazem i dowodem, że dzięki wspólnocie i wartościom można osiągnąć cel i zmienić rzeczywistość. Nam, choć musiały minąć pokolenia, udało się odzyskać niepodległość i narodową dumę. Bo choć zniewoleni, byliśmy razem, bo choć w zaborach, to tworzyliśmy wspólnotę języka, kultury i wiary„- napisała wojewoda.

Konstytucja 3 Maja
Autorami projektu konstytucji byli w szczególności Ignacy Potocki, król Stanisław August Poniatowski i ksiądz Hugo Kołłątaj. Ustawa Rządowa z 3 V 1791 roku była pierwszą w Europie  i drugą na świecie (po amerykańskiej 1787) pisaną konstytucją.

Tekst Konstytucji obejmuje wstęp i 11 artykułów. Ustrój Rzeczypospolitej oparto na koncepcji zwierzchnictwa narodu i trójpodziału władz. Do tych zasad dostosowano systematykę konstytucji. W pierwszej kolejności uregulowano zagadnienia wyznaniowe (wolność wyznań, ale religię katolicką potraktowano jako „narodową, panującą”).

Konstytucja utrzymała ustrój stanowy. Gruntownie zreformowano ustrój polityczny. Zapewniono dominację władzy ustawodawczej nad wykonawczą, utrzymano stanowy charakter dwuizbowego Sejmu. Posłowie stali się reprezentantami całego narodu. Izba poselska jako „świątynia prawodawstwa” uzyskała rozległe kompetencje. Konstytucja tworzyła rząd centralny pod nazwą Straży Praw pod przewodnictwem króla, która stała na czele całej administracji krajowej. Powstały kolegialne ministerstwa pod nazwą Komisje Wielkie (wspólne dla Korony i Litwy).

Ustawa Rządowa obowiązywała jedynie przez rok (od maja 1791 do maja 1792). Stan ten został przerwany przez konfederację targowicką, która zdelegalizowała Ustawę Rządową a wojna w jej obronie w 1792 roku zakończyła się klęską Rzeczypospolitej.

fot. Grzegorz Mehring/ www.gdansk.pl