2. Charakterystyka statusu organizacji pożytku publicznego
„Organizacja pożytku publicznego” (opp) to instytucja wprowadzona w Polsce 1 stycznia 2004 przepisami ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania statusu opp obejmuje: organizacje pozarządowe, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2017 r. poz. 1463), które nie działają w celu osiągnięcia zysku i przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Podmioty uprawnione uzyskują status opp w postępowaniu rejestrowym prowadzonym przez sądy rejonowe (rejestrowe – wydziały gospodarcze Krajowego Rejestru Sądowego) właściwe – dla ich adresu siedziby. Status ten jest nadawany na wniosek (sporządzony na formularzu określonym w stosownym rozporządzeniu) z chwilą wpisania informacji o spełnieniu wymagań określonych w art. 20 ww. ustawy albo wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Utrata statusu opp następuje z chwilą wykreślenia przez sąd informacji o spełnieniu wymagań albo organizacji z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Ponadto, w przypadku otwarcia likwidacji, ogłoszenia upadłości albo prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości organizacji pożytku publicznego z uwagi na fakt, że majątek organizacji pożytku publicznego nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, sąd rejestrowy z urzędu wykreśla ww. informację albo organizację z KRS. Organizacje pożytku publicznego mają szereg szczególnych uprawnień (w tym możliwość otrzymania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych) oraz obowiązków (np. dodatkowe obowiązki sprawozdawcze polegające na corocznym sporządzaniu odrębnego sprawozdania merytorycznego).
Na dzień 30 listopada 2023 r. liczba organizacji pożytku publicznego (opp) wyniosła 10 069.