Komitet Do Spraw
Pożytku Publicznego

W konferencji udział wzięli przedstawiciele OECD, administracji publicznej, instytucji i organizacji pozarządowych, a także eksperci obszaru rynku mieszkalnictwa społecznego oraz obszaru usług mieszkaniowych dla osób w trudnej sytuacji (młodych usamodzielnianych z pieczy zastępczej, samodzielnych rodziców, osób z doświadczeniem bezdomności, osób z niepełnosprawnościami, seniorów, migrantów, uchodźców, osób młodych z tzw. luki czynszowej, osób nisko zarabiających).

W wystąpieniu otwierającym Adriana Porowska, Sekretarz Stanu, Wiceprzewodnicząca Komitetu do spraw Pożytku Publicznego podziękowała uczestnikom oraz autorom raportu OECD, a także podkreśliła wagę spotkania dla przyszłych działań w obszarze reform mieszkaniowych w Polsce, szczególnie dla zaspokojenia potrzeb grup najbardziej wrażliwych.

Mieszkalnictwo ma ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarczego i dobrobytu społeczeństwa. W ciągu ostatnich trzech dekad Polska odnotowała silny wzrost gospodarczy i znaczną poprawę standardu życia. Wyższe dochody i niższe bezrobocie zwiększyły popyt na mieszkania w już i tak trudnej sytuacji mieszkaniowej, która w ostatnim czasie została dodatkowo zaostrzona przez pandemię, znaczny wzrost kosztów życia oraz wojnę w Ukrainie. Dostęp do rozwiązań mieszkaniowych, które są adekwatne do potrzeb, jest też kluczowym elementem integracji społecznej i włączania osób w trudniejszej sytuacji w życie lokalnych społeczności.

Podczas konferencji pani Monika Queisser, Szefowa Wydziału Polityk Społecznych, Dyrektoriat Zatrudnienia, Pracy i Spraw Społecznych OECD, przedstawiła najważniejsze tezy raportu OECD pt. „Reformy polityki mieszkaniowej w Czechach i w Polsce”. W raporcie przeanalizowano tendencje w zasobach mieszkaniowych i przedstawiono zalecenia, które mają na celu zwiększenie podaży niedrogich mieszkań i zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych osób w najtrudniejszej sytuacji.

W trakcie spotkania zostały przedstawione kluczowe rekomendacje OECD wraz z przykładami dobrych rozwiązań systemowych z krajów członkowskich. Dotyczą one kierunku reform, których skutkiem będzie poprawa dostępności mieszkań dla osób z grup społecznych zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem.

Rekomendacje OCED obejmują trzy kluczowe obszary:

1. Zwiększenie podaży niedrogich mieszkań w celu rozszerzenia rozwiązań mieszkaniowych.

Pierwszy obszar rekomendacji OECD koncentruje się na strategiach zwiększania ogólnej podaży mieszkań w przystępnej cenie ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb grup wrażliwych, m.in.:

• Zdefiniowanie strategicznych priorytetów polityki na rzecz mieszkalnictwa dostępnego oraz polityk uzupełniających (np. zachęty do zwiększania podaży mieszkań komunalnych, wsparcie rozwoju i standaryzacji prywatnego rynku najmu, reformy wsparcia mieszkalnictwa po stronie popytu).
• Zwiększenie skali programów społecznego pośrednictwa w wynajmie, w tym poprzez pomoc gminom w rozwijaniu społecznych agencji najmu (SAN).
• Zbadanie możliwości przywrócenia do użytkowania pustostanów.
• Rozważenie wprowadzenia wspieranego przez państwo systemu gwarancji czynszu (aby wspierać najemców znajdujących się w trudnej sytuacji na prywatnym rynku najmu i zachęcać właścicieli do wynajmowania mieszkań osobom z luki czynszowej po przystępnych cenach).

2. Zapewnienie rozwiązań mieszkaniowych dostosowanych do indywidualnych potrzeb, ze zintegrowanymi usługami społecznymi i zdrowotnymi dla osób o większych potrzebach wsparcia.

OECD rekomenduje m.in.:

• Utworzenie dedykowanego organu międzyresortowego, którego zadaniem będzie ułatwianie i nadzorowanie świadczenia zintegrowanych usług mieszkaniowych i społecznych dla grup szczególnie wrażliwych.
• Zwiększenie podaży mieszkań wspomaganych i treningowych, w tym rozwiązań typu Housing First.
• Wprowadzenie programu pilotażowego w wybranych gminach, którego celem jest zapobieganie eksmisjom i niestabilności mieszkaniowej. Program mógłby obejmować np. wprowadzenie doradców mieszkaniowych, wsparcie w zarządzaniu długiem i/lub programy mediacji między wynajmującym a najemcą.

3. Ułatwianie dostosowania mieszkań do potrzeb starszych mieszkańców i osób z niepełnosprawnościami.

Polskie społeczeństwo gwałtownie się starzeje. Można oczekiwać, że również odsetek osób z niepełnosprawnością wzrośnie w przyszłości. Wśród rekomendacji OECD znalazły się takie rozwiązania jak:

• Wprowadzenie prawnej definicji mieszkań dostępnych architektonicznie i adaptowalnych, z rozróżnieniem możliwego stopnia dostosowania, co pozwoliłoby osobom z różnymi niepełnosprawnościami łatwiej znajdować odpowiadające im mieszkania.
• Rozszerzenie programów dotacji na adaptację mieszkań i budynków, uwzględniając prewencyjne adaptacje, w celu ułatwienia starzenia się w miejscu zamieszkania.

 

Poniżej, w załącznikach, znajdą Państwo raport w języku angielskim oraz streszczenie raportu w języku polskim.

Współorganizatorem konferencji była Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

Dziękujemy za wspólną refleksję i inspirującą wymianę doświadczeń.